“…Η καινοτομία και οι νέες τεχνολογίες μπορούν να γίνουν ένα ισχυρό εργαλείο για την αύξηση του ΑΕΠ και τη βελτίωση της ποιότητας της απασχόλησης. Στην Ελλάδα έχουμε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε τα πλεονεκτήματα της καινοτομίας…”
Ομιλία Κωστή Χατζηδάκη στην Ημερίδα της Microsoft «Η Ελλάδα σε νέα τροχιά: Ανταγωνιστικότητα και Τεχνολογία»
23 Φεβρουαρίου 2012
Δεν είναι είδηση ότι η Ελλάδα διανύει, δυστυχώς, μια πρωτοφανή περίοδο οικονομικής και κοινωνικό – πολιτικής κρίσης. Μόνη ελπίδα και λύση φυγής από το αδιέξοδο είναι η ανάπτυξη. Στην ανάπτυξη, όμως, δεν θα πάμε με προσευχές. Στην ανάπτυξη θα πάμε μόνο αν δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις που συνδέονται από τη μία με την ανταγωνιστικότητα και από την άλλη με την πολιτική σταθερότητα και την κοινωνική γαλήνη.
Ξεκινάω από το δεύτερο, που χρονικά πρέπει να προηγηθεί. Τις πολιτικές και κοινωνικές προϋποθέσεις. Χρειάζεται εθνική ενότητα. Οι Έλληνες πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί για την Ελλάδα. Χρειάζεται, επίσης, αποτελεσματικότητα. Και προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινητοποιηθούν τόσο η κυβέρνηση όσο και οι δυνάμεις του ιδιωτικού τομέα που θα συνδράμουν το κυβερνητικό έργο, ώστε να γίνει η θεωρία πράξη. Παράλληλα, χρειάζεται κοινωνική δικαιοσύνη. Τα ασθενέστερα λαϊκά στρώματα πρέπει να αισθάνονται συμμέτοχοι στη μεγάλη εθνική προσπάθεια και όχι απέναντι. Η πάταξη της φοροδιαφυγής θα μπορούσε να συντελέσει σε αυτή την κατεύθυνση αν δεν είχε καταντήσει ένα πικρό ανέκδοτο που πλήττει ακόμα περισσότερο την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος. Στόχος είναι, μ’ ένα νέο πολιτικό και κοινωνικό κλίμα, να αλλάξουν οι συνθήκες, να εκπλήξουμε θετικά και να ξανακερδίσει η Ελλάδα την χαμένη εμπιστοσύνη των αγορών και της διεθνούς κοινότητας.
Προχωρώ με την ανταγωνιστικότητα αυτή καθεαυτή. Χρειάζεται να αντιμετωπισθεί ο κρατισμός. Με περιορισμό του δημόσιου τομέα, με στήριξη της υγιούς επιχειρηματικότητας και ενίσχυση της παραγωγικότητας. Δεν έχουμε να ανακαλύψουμε κάποια μαγική συνταγή. Ξέρουμε τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα: Η γραφειοκρατία, η αδιαφάνεια, το μισθολογικό και κυρίως το μη μισθολογικό κόστος. Σε χώρες, όμως, με τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας, σημαντικός παράγοντας είναι και η έμφαση στην καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες.
Μέσα σε ένα εξαιρετικά δύσκολο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον, η καινοτομία στην επιχειρηματικότητα δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για μια «έξυπνη ανάπτυξη». Μια ανάπτυξη που θα ακολουθεί στην πράξη και όχι μόνο στη θεωρία τη στρατηγική της ΕΕ «Ευρώπη 2020».
Πιο συγκεκριμένα:
Να δώσουμε πραγματικά κίνητρα στην ιδιωτική πρωτοβουλία να στραφεί στην καινοτομία. Ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων χωρών που βρίσκονται ψηλά στο δείκτη καινοτομίας.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όσον αφορά στην καινοτομία, το κράτος πρέπει να παίξει ρόλο καταλύτη και ο ιδιωτικός τομέας ρόλο πρωταγωνιστή. Γι αυτό είναι ανάγκη να σχεδιαστούν ειδικές δράσεις σε τομείς ιδιαίτερα σημαντικούς για την εθνική οικονομία και την κοινωνία, όπως είναι οι νέες τεχνολογίες.
Οι νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών είναι ένα πεδίο με εθνική προστιθέμενη αξία. Ένας χώρος που αξίζει να τον δούμε πιο σοβαρά. Ένας τομέας που, αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί από την πλευρά του να βοηθήσει τη χώρα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την οικονομική κρίση και να ξαναμπεί σε τροχιά ανάπτυξης. Και αυτό γιατί δεν απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, ούτε φτηνά εργατικά χέρια. Απαιτεί εξειδικευμένο, ικανό και καλά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο η χώρα μας διαθέτει και με το παραπάνω.
Ωστόσο, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα πίσω στη δημιουργία μιας πραγματικά ψηφιακής οικονομίας. Και ειδικά στον τομέα αυτό δε χωράνε καθυστερήσεις. Δυστυχώς τα πράγματα και τα κρατικά προγράμματα δεν προχωρούν με την επιθυμητή ταχύτητα. Με εμφανή ζημιά τόσο για το Δημόσιο, όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Για παράδειγμα το μείζονος σημασίας έργο για το δίκτυο οπτικών ινών (fiber to the home) έχει μείνει στα χαρτιά. Το ίδιο και το ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης των εισροών και εκροών καυσίμων, όπως παραδέχθηκε πρόσφατα το ένα από τα δύο καθ’ ύλην αρμόδια υπουργεία. Ωστόσο, οι εξελίξεις τρέχουν, ο κόσμος των νέων τεχνολογιών δεν μας περιμένει. Εμείς πρέπει να φροντίσουμε να τον ακολουθήσουμε. Είναι κομβικής σημασίας, λοιπόν, η δημιουργία μιας «ψηφιακής οικονομίας», που θα αξιοποιεί τις δυνατότητες του διαδικτύου και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια «έξυπνη ανάπτυξη». Μέσα στη σημερινή μεγάλη κρίση χρειαζόμαστε τρόπους, με τους οποίους χωρίς πολλά χρήματα από το ελληνικό δημόσιο, θα δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη και την αγορά. Η προώθηση των νέων τεχνολογιών σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα είναι ένας από αυτούς.
Είναι καιρός να αφήσουμε πίσω τη σοβιετικού τύπου νοοτροπία όπου το κράτος είναι κυρίαρχος των πάντων και να το περιορίσουμε στο ρόλο που του αναλογεί. Ρόλο συντονιστή. Ρόλο καταλύτη αλλά όχι ρόλο διαχειριστή. Η κυβέρνηση οφείλει να σταθεί αρωγός στην ιδιωτική πρωτοβουλία:
Πρώτα απ’ όλα, υπό τις παρούσες συνθήκες, χρειάζεται η κυβέρνηση να εξασφαλίσει το τραπεζικό σύστημα, ώστε να μπορέσει να παίξει το ρόλο του αιμοδότη της αγοράς και να υπάρχει η δυνατότητα για χρηματοδότηση νέων καινοτόμων επιχειρήσεων μέσω δανείων και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων.
Παράλληλα, να υιοθετήσει συγκεκριμένες και λίγες, μετρημένες εθνικές προτεραιότητες για τον τομέα της έρευνας, της τεχνολογίας, της καινοτομίας.
Να αξιοποιήσει κατάλληλα τα κοινοτικά προγράμματα που μέχρι τώρα μένουν αναξιοποίητα. Χαρακτηριστικό είναι ότι το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ «Ψηφιακή Σύγκλιση» είναι 2ο από το τέλος σε απορρόφηση με ποσοστό μόλις 21, 43 % (Στοιχεία Ιανουαρίου 2012).
Και βέβαια πολύ σημαντικό είναι να αντιμετωπιστεί η γραφειοκρατία και να προωθηθεί η καινοτομία με μέτρα όπως:
– Να δημιουργηθούν ζώνες μηδενικής φορολόγησης, κατόπιν αίτησης για «έγκριση ειδικού καθεστώτος» από την Κομισιόν, για τις εταιρείες που επενδύουν σε συγκεκριμένους τομείς που έχουν προεπιλεγεί από την κυβέρνηση.
– Να δοθεί μερική φορολογική απαλλαγή σε εταιρείες venture capital του εξωτερικού που θέλουν να επενδύσουν στη χώρα μας, κατόπιν συνεννόησης με την Κομισιόν.
– Να δοθεί έμφαση στη σύνδεση των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων με την παραγωγή και τις επιχειρήσεις και να εξαρτηθεί από αυτό η πρόσβασή τους σε κοινοτικά προγράμματα, προκειμένου να προωθηθεί η πραγματική συνεργασία μεταξύ έρευνας και επιχειρηματικότητας.
– Να καθιερωθούν τακτικοί διαγωνισμοί αριστείας με συνεργασία της πολιτείας και διακεκριμένων επιχειρηματιών, προκειμένου να δίνεται η δυνατότητα σε νέους να επιστήμονες να μετατρέψουν τις ιδέες τους σε πράξη.
– Να δοθεί η δυνατότητα σε ερευνητικά κέντρα της χώρας να θέτουν υπό τη σκέπη τους νέες εταιρείες (start ups) παρέχοντάς τους τον κατάλληλο εξοπλισμό στο ξεκίνημά τους.
Η καινοτομία και οι νέες τεχνολογίες μπορούν να γίνουν ένα ισχυρό εργαλείο για την αύξηση του ΑΕΠ και τη βελτίωση της ποιότητας της απασχόλησης. Στην Ελλάδα έχουμε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε τα πλεονεκτήματα της καινοτομίας. Γιατί η καινοτομία απαιτεί ευστροφία, προσαρμοστικότητα, διορατικότητα. Το έχουμε αποδείξει ότι διαθέτουμε αυτές τις αρετές. Ότι υπάρχει και μια «άλλη» Ελλάδα. Όχι μόνο αυτή που προβάλλεται, ιδιαίτερα τελευταία, αλλά και η Ελλάδα της δημιουργίας, της προόδου, της θέλησης. Η Ελλάδα του Microsoft Innovation Center. Η Ελλάδα του CORALLIA. Η Ελλάδα των επιχειρήσεων που καινοτομούν και ξεχωρίζουν σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Η Ελλάδα των φοιτητών που πρόσφατα κέρδισαν την πρώτη θέση του ευρωπαϊκού διαγωνισμού ECOTROPHELIA 2011. Σε αυτή την περίοδο της μιζέριας και της εθνικής κατάθλιψης έχουμε χρέος να κινητοποιήσουμε τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου και να κοιτάξουμε μπροστά. Για να το πετύχουμε χρειάζεται πρόγραμμα, συνέπεια και αποτελεσματικότητα. Πάνω απ’ όλα όμως χρειάζεται συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων, εθνικός σχεδιασμός, συγκεκριμένα κίνητρα και αλλαγή νοοτροπίας. Πίστη ότι η καινοτομία είναι μοχλός «έξυπνης ανάπτυξης». Μοχλός για το νέο ξεκίνημα που χρειάζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ η Ελλάδα.