“Τα έργα για την Πολιτική Προστασία δεν δίνουν ψήφους, αλλά σώζουν ζωές. Ας μας διδάξουν επιτέλους Μάνδρα και Μάτι. Αυτοί που κουνούσαν το δάχτυλο έκαναν μεγαλύτερα λάθη”, επισήμανε, μεταξύ των άλλων, ο Κωστής Χατζηδάκης σε ημερίδα του ΤΕΕ για τις φυσικές κατασροφές.
Τοποθέτηση Κωστή Χατζηδάκη στην ημερίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας με θέμα «Φυσικές Καταστροφές: Πρόληψη, πολιτική προστασία και έργα υποδομής»
Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας για την πρόσκληση στη σημερινή ημερίδα η οποία καταπιάνεται με ένα θέμα, κυριολεκτικά, ζωτικής σημασίας.
Η κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που αυτή δημιουργεί είναι πλέον μέρος της ζωής μας. Το διαπιστώνουμε με δραματικό τρόπο, με τις φυσικές καταστροφές των τελευταίων ετών, οι οποίες έχουν κοστίσει εκατοντάδες ζωές στη χώρα μας. Και γνωρίζουμε ότι αυτό το φαινόμενο θα συνεχιστεί. Για να μη ζήσουμε, λοιπόν, ποτέ ξανά άλλες τραγωδίες όπως στο Μάτι και στη Μάνδρα, θα πρέπει να είμαστε καλά προετοιμασμένοι σε όλα τα επίπεδα.
Δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τέτοιες καταστροφές στην τύχη. Πρέπει να προχωρήσουμε με επαγγελματισμό και σοβαρότητα για να εξασφαλίσουμε αυτό που είναι το πιο σημαντικό για κάθε κράτος: την προστασία της ανθρώπινης ζωής και της ανθρώπινης περιουσίας.
Θα ήθελα πρώτα από όλα να σταθώ σε μερικά σημεία που πάνω-κάτω τα γνωρίζουμε. Το πρώτο πρόβλημα το αναφέραμε ήδη. Είναι τα ακραία φαινόμενα. Από εκεί και πέρα, αυτό συνδυάζεται:
o Με την άναρχη δόμηση
o Με τα κενά στο θέμα της δασοπροστασίας
o Με την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων
Κυρίως, όμως, συνδυάζεται με το γεγονός ότι τα έργα αυτά δεν αποφέρουν άμεσα ψήφους -πάρτε για παράδειγμα για παράδειγμα τα αντιπλημμυρικά που δεν φαίνονται καν! Ως εκ τούτου τέτοια έργα δεν προτάσσονται.
Αν μάλιστα κανείς συνδυάσει αυτή τη διαπίστωση με τις παραδοσιακές παθογένειες της δημόσιας διοίκησης, έχει την απάντηση στο ερώτημα «γιατί συνέβησαν οι καταστροφές στη Μάνδρα και στο Μάτι».
Και αν κανείς λάβει υπόψη του την έλλειψη πολιτικού θάρρους, έχει την απάντηση στο γιατί όλες οι ευθύνες επιχειρήθηκε να μετατεθούν στο παρελθόν, ή στην άναρχη δόμηση, ή στην κακή μας μοίρα, αντί οι αρμόδιοι (παύλα αναρμόδιοι) να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να δούμε –έστω και εκ των υστέρων- πώς θα αντιμετωπίσουμε καλύτερα αντίστοιχες κρίσεις.
Ενδεικτικό του πόσο πιο αποδοτική θα μπορούσε να ήταν η αντιμετώπιση της καταστροφής στο Μάτι είναι το συμπέρασμα της επιστημονικής ομάδας υπό τον διεθνώς αναγνωρισμένο καθηγητή κ. Συνολάκη που λέει ότι «θα είχαν σίγουρα χαθεί λιγότερες ζωές ή ακόμη δεν θα είχαμε θρηνήσει θύματα αν είχε γίνει έγκαιρη προειδοποίηση των κατοίκων να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους». Από το πόρισμα προκύπτει ότι υπήρχε χρόνος να σωθούν ακόμη και πεζή οι κάτοικοι!
Δεν λέει κανείς να κάνουμε θαύματα. Αλλά δεν γίνεται να ακούμε από την κυβέρνηση το «μα δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι άλλο». Τις κυβερνήσεις δεν τις έχουμε για όταν όλα κυλάνε ομαλά και δεν υπάρχουν προβλήματα. Τις κυβερνήσεις τις έχουμε για τα δύσκολα. Για να αναλαμβάνουν με θάρρος τις ευθύνες τους.
Στη Νέα Δημοκρατία δεν μιλάμε για αυτό το θέμα ως αλάθητοι. Όμως βλέπουμε ότι μια κυβέρνηση που ήρθε υποσχόμενη ότι θα αντιμετωπίσει αμέσως όλα τα ζητήματα –συμπεριλαμβανομένων και αυτών για τα οποία συζητάμε, τελικά έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Καθώς αναγνωρίζουμε απόλυτα τη βαρύτητα του ζητήματος, έχουμε καταθέσει μια σειρά από προτάσεις για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, στο πλαίσιο συγκρότησης ενός νέου και ολοκληρωμένου σχεδίου για τη διαχείριση έκτακτων καταστάσεων, τόσο σε εθνικό όσο και τοπικό επίπεδο. Θα σταθώ σε κάποιες από αυτές:
- Αρχικά λέμε ότι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, πρέπει να αναλάβει όλο το συντονισμό. Και ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, ως μονοπρόσωπο όργανο, ειδικά την ώρα της κρίσης, να παίρνει ο ίδιος αποφάσεις και να είναι πάνω από υπουργούς και πάνω από τον Πρωθυπουργό. Έτσι λειτουργούμε την ώρα της διαχείρισης της κρίσης. Δεν υπάρχουν πολλοί στρατηγοί. Ένας στρατηγός πρέπει να υπάρχει και αυτός στο δικό μας σχήμα είναι ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας. Για να λειτουργήσει, όμως, έτσι, δεν αρκεί να το πούμε. Πρέπει στη θέση αυτή να βρίσκεται ένα πρόσωπο με εμπειρία και κύρος, που θα διαθέτει το απαραίτητο διαμέτρημα για να ανταποκριθεί πραγματικά στις ανάγκες του ρόλου.
Επιπλέον, είναι απαραίτητος ο καλύτερος συντονισμός κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων (Πυροσβεστικής, Δασικής Υπηρεσίας, Αυτοδιοίκησης, κ.λπ.), υπό την επίβλεψη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Να υπάρχουν ξεκάθαρες αρμοδιότητες και γραμμές επικοινωνίας.
- Επίσης, λέμε ότι πρέπει να γίνει ανάλυση επικινδυνότητας περιοχών και συγκεκριμένος επιχειρησιακός σχεδιασμός διαχείρισης κινδύνων για περιοχές οι οποίες είναι οι πιο επικίνδυνες για όλα τα θέματα. Για πυρκαγιές, για πλημμύρες, για σεισμούς, αλλά και για οικολογικές καταστροφές όπως αυτή που είδαμε πέρυσι με την πετρελαιοκηλίδα στον Σαρωνικό. Για τέτοιες περιοχές μπορεί να δοθεί προτεραιότητα στην εκπόνηση ενός σχεδιασμού διαχείρισης φυσικών καταστροφών. Και αυτός να είναι έτοιμος εντός ενός εξαμήνου.
- Όσον αφορά συγκεκριμένα τις πυρκαγιές, έχουμε μιλήσει για μια νέα λογική δασοπυρόσβεσης η οποία θα γεφυρώνει επιτέλους το χάσμα, μεταξύ δασικών υπηρεσιών και Πυροσβεστικής, διότι συχνά δεν συνεννοούνται καλά αυτές οι δύο υπηρεσίες. Η Πυροσβεστική έχει αρκετή εμπειρία στις δασικές πυρκαγιές, αλλά οι δασικές υπηρεσίες είναι αυτές που ξέρουν τα δάση μαζί με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Και αυτές οι δύο υπηρεσίες πρέπει να συνεργάζονται. Επίσης, μιλάμε για τη δημιουργία Ενιαίου Φορέα Δασοπροστασίας και τη συγκρότηση ειδικού σώματος δασοκομμάντος εντός της Πυροσβεστικής, οι οποίοι θα παρεμβαίνουν άμεσα στο αρχικό στάδιο της πυρκαγιάς, πριν αυτή εξαπλωθεί ανεξέλεγκτα.
Και φυσικά πρέπει να αξιοποιήσουμε επιτέλους τη σύγχρονη τεχνολογία η οποία υπάρχει στη διάθεσή μας ειδικά στην πρώτη προσβολή. Μια φωτιά σβήνει στα πρώτα δέκα λεπτά. Με μια μικρή υδροφόρα με 1000 λίτρα νερό μπορεί να σβήσει. Αν ξεφύγει η φωτιά, δεν φτάνουν ούτε 10 πυροσβεστικά αεροπλάνα. Υπάρχουν φωτιές που, όταν ξεφεύγουν, δεν μπορεί να ελεγχθούν με τίποτα. Άρα, η πρώτη προσβολή και ο γρήγορος εντοπισμός της φωτιάς θα πρέπει να είναι προτεραιότητα.
Και μιας και αναφέρθηκα στον εξοπλισμό, πρέπει να αξιοποιήσουμε στον τομέα αυτό και πόρους του ιδιωτικού τομέα. Θυμίζω την ιδέα του Κυριάκου Μητσοτάκη να καλύψει το Ίδρυμα Νιάρχος την έλλειψη που έχουμε σε πυροσβεστικά αεροπλάνα.
- Όσον αφορά στις πλημμύρες, επείγει η άμεση ολοκλήρωση των απαιτούμενων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνουν άμεσα οι ενέργειες για τη μείωση του υψηλού κινδύνου σε περίπτωση επανάληψης του φαινομένου σε περιοχές που έχουν πληγεί, όπως π.χ. η απομάκρυνση των επιχωματώσεων, ο καθαρισμός της κοίτης των ρεμάτων, η αποκατάσταση των κατασκευών και υποδομών που έχουν υποστεί βλάβες κ.α. Απαραίτητα είναι επίσης τα έργα ανάσχεσης στις ορεινές εκτάσεις, όπως π.χ. φράγματα ανάσχεσης και συγκράτησης φερτών, κορμοδέματα και κορμοπλέγματα. Μιλάμε επίσης για στοχευμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό, εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας, αλλά και για την αναβάθμιση της Εθνικής Τράπεζας Υδρολογικής και Μετεωρολογικής Πληροφορίας (ΕΤΥΜΠ – ΥΠΕΝ/ΕΓΥ), η οποία θα πρέπει να συγκεντρώνει τα πλέον έγκυρα και πρόσφατα υδρομετεωρολογικά στοιχεία, από όλους τους φορείς. Να σημειώσω πως στη Νέα Δημοκρατία πέρυσι, μετά τις πλημμύρες στη Μάνδρα, δημιουργήσαμε μια ομάδα ειδικών με τη συμμετοχή και του προέδρου του ΤΕΕ, η οποία κατέληξε σε συγκεκριμένα πορίσματα. Διότι δεν θέλαμε να μείνουμε μόνο στην κριτική, αλλά να κάνουμε και προτάσεις.
- Θα ήθελα, τέλος να σταθώ σε κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν θέλουμε να αποφύγουμε τραγωδίες σαν αυτή που ζήσαμε στο Μάτι: Στον σχεδιασμό ειδοποίησης των πολιτών, που υπάρχει ήδη σε πολλές χώρες του κόσμου. Όπως τονίζεται στη μελέτη της ομάδας του κ. Συνολάκη που προανέφερα, τρία μέτρα μπορούν να συμβάλλουν άμεσα προς αυτή την κατεύθυνση.
o Πρώτον, η υπογραφή μνημονίων συνεργασίας με ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, ώστε να μεταδίδουν άμεσα και αδιαμεσολάβητα τα μηνύματα που προέρχονται από την πολιτική προστασία σε στιγμές κρίσης.
o Δεύτερον, η διαμόρφωση βιβλιοθήκης μηνυμάτων ανά περιοχή, προκειμένου η Πολιτική Προστασία να μπορεί να στείλει ακόμη και εξειδικευμένες οδηγίες στους πολίτες για τον τρόπο να προφυλαχθούν.
o Τρίτον, η αξιοποίηση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, με σκοπό την επέκταση του συστήματος της έγκαιρης προειδοποίησης των πολιτών με πολλαπλά μέσα (κινητά τηλέφωνα, διαδίκτυο κλπ).
Πρόκειται για πρωτοβουλίες που δεν έχουν ιδιαίτερο κόστος, αλλά μπορούν να σώσουν εκατοντάδες ζωές. Και στην αναζήτηση για τους καλύτερους τρόπους να θωρακίσουμε τη χώρα μας από τέτοια φαινόμενα, είναι δεδομένο πως το ΤΕΕ έχει έναν σημαντικό ρόλο, ως θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της κυβέρνησης.
Τίποτα από αυτά που ανέφερα δεν προϋποθέτει να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα. Πρόκειται για πράγματα που κάνουν κυβερνήσεις σε πολλές χώρες του κόσμου και προσφέρουν ασφάλεια στους πολίτες τους, στις οικογένειές τους, στις περιουσίες τους. Δεν αρκούν όμως τα λόγια. Απαιτείται σχέδιο, σοβαρότητα και αίσθηση ευθύνης. Για να μην ζήσουμε ποτέ ξανά αυτά που ζήσαμε το περασμένο καλοκαίρι. Είναι χρέος μας ως Έλληνες, αλλά πάνω από όλα ως άνθρωποι