Υπάρχει περίπτωση να αποδώσει η Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας; Όχι, απαντούν ολοένα και περισσότεροι συμπατριώτες μας επηρεασμένοι από το τραγικό συμβάν της 23ης Μαΐου και τη συνεχιζόμενη προκλητικότητα της Άγκυρας. Ο ρόλος των πολιτικών όμως, δεν είναι απλώς να αντιλαμβάνονται τη συναισθηματική φόρτιση των πολιτών, αλλά να προτείνουν λύσεις για την υπέρβαση των προβλημάτων. Σε σχέση με την Τουρκία έχουμε τρεις επιλογές: Τον πόλεμο, που υποστηρίζεται μόνο από μια μικρή μειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας. Το διμερές παζάρι, που παραδοσιακά υποστηρίζεται από την Τουρκία. Και την προσφυγή στο Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Τέταρτη προσέγγιση δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Θα ήταν δε χρήσιμο όποιος πιστεύει κάτι διαφορετικό να το προτείνει.
Μέχρι τότε, όμως, με βάση τους κανόνες της απλής λογικής, η Ελλάδα οδηγείται στην υιοθέτηση της τρίτης λύσης: Διεθνές Δίκαιο και Χάγη. Το πρόβλημα αυτής της λύσης για πολλά χρόνια είναι ότι δεν την αποδέχεται η Τουρκία, που προφανώς δεν είναι ευτυχής με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και φοβάται την ετυμηγορία του Δικαστηρίου. Δεν είναι μάλιστα καθόλου τυχαίο, ότι μέχρι σήμερα δεν έχει αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η χρησιμότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η επιθυμία της Τουρκίας να ενταχθεί στην ΕΕ μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την πλευρά μας ώστε οι γείτονές μας να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους για το Διεθνές Δίκαιο και το Δικαστήριο της Χάγης. Γι’ αυτό και προβλέφθηκε, τόσο στο κείμενο του Ελσίνκι το Δεκέμβριο του 1999, όσο και στο κείμενο των Βρυξελλών το Δεκέμβριο του 2004 – με τον ένα ή τον άλλον τρόπο – η προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης, ως τρόπος επίλυσης διαφορών, μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ και υποψήφιων κρατών.
Χρησιμοποιήσαμε, δηλαδή, τη δυνατότητα πίεσης από την ΕΕ προς την Τουρκία, προκειμένου η τελευταία να δεχθεί μια ελληνική θέση. Θέση που δεν επρόκειτο και δεν πρόκειται να δεχθεί εάν δεν υπάρχει ενταξιακή προοπτική. Ωστόσο, τόσο στο κείμενο του Ελσίνκι, όσο και στο κείμενο των Βρυξελλών, δεν προβλέφθηκε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Ο μηχανισμός, όμως, αυτός για να αποδώσει πρέπει να ενεργοποιηθεί. Δεν μπορεί να λειτουργήσει αυτόματα. Η μη ενεργοποίησή του και – επομένως – η προσφυγή στη Χάγη στο απώτερο μέλλον επιτρέπουν στην Τουρκία να επιμένει στις θέσεις της. Έτσι, δημιουργείται σε πολλούς η εντύπωση ότι η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας δεν παράγει αποτελέσματα, ενώ αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχουμε στην διάθεσή μας τους μηχανισμούς, αλλά δεν έχουμε φτάσει στο σημείο να τους ενεργοποιήσουμε.
Υποστηρίζω την άποψη ότι δεν πρέπει να χρονοτριβούμε. Πιθανόν χρειάζεται να ξεκινήσουμε με κάποια μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (π.χ. μορατόριουμ στις πτήσεις πολεμικών αεροπλάνων). Αλλά, όσο καθυστερούμε τη διαδικασία ενεργοποίησης της Χάγης, διατρέχουμε δύο κινδύνους: Πρώτον, νέες εντάσεις στο Αιγαίο. Δεύτερον, πιθανότητα διακοπής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της γείτονος, καθώς τα πράγματα συνεχώς δυσκολεύουν τόσο στην Άγκυρα, όσο και στις Βρυξέλλες. Σ’ αυτή την περίπτωση η δυνατότητα πίεσης από την ΕΕ στην Τουρκία θα πάψει να υπάρχει, τόσο γενικότερα, όσο και ως προς το Δικαστήριο της Χάγης.
Η πάγια ελληνική θέση είναι ότι το μόνο θέμα προς επίλυση είναι η υφαλοκρηπίδα. Ο κ. Στεφανόπουλος με το άρθρο του διηύρυνε την ατζέντα. Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα, υπεύθυνα μπορούν να το συζητήσουν και να καταλήξουν συναινετικά σε συμπεράσματα. Ωστόσο, πριν από αυτό, προηγούνται η δική μας απόφαση να ενεργοποιήσουμε το μηχανισμό της Χάγης και η πίεση από τις Βρυξέλλες στην Άγκυρα να αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου. Παράλληλα δε, να υπογράψει μαζί με την Αθήνα το αναγκαίο συνυποσχετικό προσφυγής. Αν η Άγκυρα δε δεχτεί τότε, ασφαλώς, πρέπει να υποστεί τις συνέπειες.
Εντωμεταξύ, έχουμε μπροστά μας μια ευκαιρία. Πρέπει να την αξιοποιήσουμε. Το δίλημμα είναι: Ειρήνη με βάση το Διεθνές Δίκαιο ή διαιώνιση της έντασης και των εξοπλισμών εις βάρος της ανάπτυξης και της προόδου. Είμαι βέβαιος ότι η απλή λογική θα επικρατήσει των συναισθηματικών προκαταλήψεων.