Δημόσιο: Για να μη χαθούμε στα λόγια και στα συνθήματα
Του Κωστή Χατζηδάκη, Βουλευτή Β’ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας
Το Δημόσιο στην Ελλάδα μοιάζει με πολυτραυματία. Το μέγεθος του δημόσιου τομέα, η έλλειψη ορθολογικά σχεδιασμένων δομών, το πελατειακό σύστημα δεκαετιών, τα σοβαρά ζητήματα που συνδέονται με την αξιοκρατία και την αξιολόγηση κάνουν απίστευτα δύσκολη την προσπάθεια για την εξυγίανση της Δημόσιας Διοίκησης. Τα μεγάλα λόγια μπορεί να εντυπωσιάζουν και να παραπλανούν προς στιγμήν, δείχνουν, όμως, έλλειψη τουλάχιστον γνώσης για την έκταση και την ένταση του προβλήματος. Αυτό που χρειάζεται είναι συγκεκριμένες και πρακτικές λύσεις προκειμένου σε έναν ορατό χρονικό ορίζοντα να υπάρξει αντίστοιχα ορατή βελτίωση. Για να αρχίσουν να φαίνονται τα πρώτα θετικά αποτελέσματα στην καθημερινή μας ζωή, πιστεύω πρέπει να δοκιμάσουμε τις ακόλουθες λύσεις:
– Πρώτα απ’ όλα ιδιωτικοποιήσεις φορέων και ΔΕΚΟ που μπορεί να λειτουργήσουν εκτός δημοσίου. Στην ιδιωτικοποίηση της Ολυμπιακής υπήρχαν αντιδράσεις. Σήμερα, όμως, το κράτος δεν πληρώνει πια 400 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για τη συγκεκριμένη εταιρεία, ενώ η εξυπηρέτηση των επιβατών είναι καλύτερη.
– Δεύτερον, συγχωνεύσεις και καταργήσεις περιττών φορέων του Δημοσίου για να περιοριστεί η σύγχυση και η γραφειοκρατία, αλλά και να υπάρξουν οικονομίες κλίμακος. Το 2009, με καθυστέρηση είναι η αλήθεια, η τότε κυβέρνηση αποφάσισε τη συγχώνευση και την κατάργηση 255 δημόσιων φορέων. Το σχέδιο αυτό παρέλαβε η επόμενη κυβέρνηση που ψήφισε δυο σχετικούς νόμους, οι οποίοι όμως, σε σημαντικό βαθμό, δεν έχουν εφαρμοστεί. Εκτός από τους νόμους, λοιπόν, χρειάζονται και οι άνθρωποι που θα τους εφαρμόσουν.
– Εκπόνηση και άμεση εφαρμογή ενός σφαιρικού σχεδίου μετατάξεων με βάση τις διαπιστωμένες ανάγκες του Δημοσίου, προκειμένου να σταματήσει η αέναη συζήτηση για ελλείψεις και πλεονάζον προσωπικό ταυτόχρονα.
– Συναφές με το παραπάνω, περιορισμός των προσλήψεων και ορθολογική εφαρμογή της εφεδρείας. Σήμερα, παρότι και τα δύο έχουν θεωρητικά εξαγγελθεί, τίποτα δεν ισχύει. Για την εφεδρεία τα παραδείγματα της προχειρότητας είναι πρόσφατα και προφανή, για τη δε σχέση προσλήψεων – συνταξιοδοτήσεων έχει επιβεβαιωθεί η μη τήρηση της αναλογίας που είχε ανακοινωθεί.
– Στοχευμένη εφαρμογή του outsourcing, με τήρηση, βεβαίως, όλων των κανόνων διαφάνειας. Πολλές φορές η ανάθεση ορισμένων υπηρεσιών του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα μπορεί να είναι πιο γρήγορη και πιο φτηνή μέθοδος για το δημόσιο. Πάλι δε χρειάζεται να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα. Τα επιτυχημένα παραδείγματα άλλων, πιο προηγμένων, χωρών μπορούν και εδώ να εφαρμοστούν. Μόνο που εδώ είναι πιο επιτακτικό λόγω των αδυναμιών του Δημοσίου.
– Ουσιαστική και μετρήσιμη επιμόρφωση των δημοσίων υπαλλήλων. Δεν προτείνω απλά και μόνο σεμινάρια για να είμαστε εντάξει με τους τύπους, αλλά αξιολόγηση της επιμόρφωσης και έλεγχο των επιμορφωτών. Σ’ αυτό το πλαίσιο είναι θλιβερό ότι το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για τη διοικητική μεταρρύθμιση, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και γι’ αυτό είναι τελευταίο στις απορροφήσεις.
– Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, αντικειμενική αξιολόγηση που είναι και προϋπόθεση της αξιοκρατίας και της απόδοσης. Ο λαϊκισμός της δεκαετίας του ’80 πληρώνεται ήδη με βαρύτατο τίμημα τόσο από τους πολίτες, όσο και από τους καλούς δημοσίους υπαλλήλους που δουλεύουν χωρίς αντίστοιχη ανταμοιβή. Αν υπάρχει η αντίληψη ότι λόγω της αρνητικής παράδοσης του κομματισμού δεν μπορεί να υπάρξει εσωτερική αξιολόγηση, ας είναι εξωτερική. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, δεν μπορεί με διάφορες πιθανές και απίθανες δικαιολογίες να διαιωνίζεται το πρόβλημα.
Οι λύσεις που προτείνω είναι ενδεικτικές. Σίγουρα, όμως, χρειαζόμαστε λύσεις συγκεκριμένες και στοχευμένες. Με συγκεκριμένα στοχοδιαγράμματα και χρονοδιαγράμματα. Γιατί, αλλιώς, θα χαθούμε στα λόγια και στα συνθήματα.
Το Δημόσιο στην Ελλάδα μοιάζει με πολυτραυματία. Το μέγεθος του δημόσιου τομέα, η έλλειψη ορθολογικά σχεδιασμένων δομών, το πελατειακό σύστημα δεκαετιών, τα σοβαρά ζητήματα που συνδέονται με την αξιοκρατία και την αξιολόγηση κάνουν απίστευτα δύσκολη την προσπάθεια για την εξυγίανση της Δημόσιας Διοίκησης. Τα μεγάλα λόγια μπορεί να εντυπωσιάζουν και να παραπλανούν προς στιγμήν, δείχνουν, όμως, έλλειψη τουλάχιστον γνώσης για την έκταση και την ένταση του προβλήματος. Αυτό που χρειάζεται είναι συγκεκριμένες και πρακτικές λύσεις προκειμένου σε έναν ορατό χρονικό ορίζοντα να υπάρξει αντίστοιχα ορατή βελτίωση. Για να αρχίσουν να φαίνονται τα πρώτα θετικά αποτελέσματα στην καθημερινή μας ζωή, πιστεύω πρέπει να δοκιμάσουμε τις ακόλουθες λύσεις:
– Πρώτα απ’ όλα ιδιωτικοποιήσεις φορέων και ΔΕΚΟ που μπορεί να λειτουργήσουν εκτός δημοσίου. Στην ιδιωτικοποίηση της Ολυμπιακής υπήρχαν αντιδράσεις. Σήμερα, όμως, το κράτος δεν πληρώνει πια 400 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για τη συγκεκριμένη εταιρεία, ενώ η εξυπηρέτηση των επιβατών είναι καλύτερη.
– Δεύτερον, συγχωνεύσεις και καταργήσεις περιττών φορέων του Δημοσίου για να περιοριστεί η σύγχυση και η γραφειοκρατία, αλλά και να υπάρξουν οικονομίες κλίμακος. Το 2009, με καθυστέρηση είναι η αλήθεια, η τότε κυβέρνηση αποφάσισε τη συγχώνευση και την κατάργηση 255 δημόσιων φορέων. Το σχέδιο αυτό παρέλαβε η επόμενη κυβέρνηση που ψήφισε δυο σχετικούς νόμους, οι οποίοι όμως, σε σημαντικό βαθμό, δεν έχουν εφαρμοστεί. Εκτός από τους νόμους, λοιπόν, χρειάζονται και οι άνθρωποι που θα τους εφαρμόσουν.
– Εκπόνηση και άμεση εφαρμογή ενός σφαιρικού σχεδίου μετατάξεων με βάση τις διαπιστωμένες ανάγκες του Δημοσίου, προκειμένου να σταματήσει η αέναη συζήτηση για ελλείψεις και πλεονάζον προσωπικό ταυτόχρονα.
– Συναφές με το παραπάνω, περιορισμός των προσλήψεων και ορθολογική εφαρμογή της εφεδρείας. Σήμερα, παρότι και τα δύο έχουν θεωρητικά εξαγγελθεί, τίποτα δεν ισχύει. Για την εφεδρεία τα παραδείγματα της προχειρότητας είναι πρόσφατα και προφανή, για τη δε σχέση προσλήψεων – συνταξιοδοτήσεων έχει επιβεβαιωθεί η μη τήρηση της αναλογίας που είχε ανακοινωθεί. – Στοχευμένη εφαρμογή του outsourcing, με τήρηση, βεβαίως, όλων των κανόνων διαφάνειας. Πολλές φορές η ανάθεση ορισμένων υπηρεσιών του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα μπορεί να είναι πιο γρήγορη και πιο φτηνή μέθοδος για το δημόσιο. Πάλι δε χρειάζεται να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα. Τα επιτυχημένα παραδείγματα άλλων, πιο προηγμένων, χωρών μπορούν και εδώ να εφαρμοστούν. Μόνο που εδώ είναι πιο επιτακτικό λόγω των αδυναμιών του Δημοσίου.
– Ουσιαστική και μετρήσιμη επιμόρφωση των δημοσίων υπαλλήλων. Δεν προτείνω απλά και μόνο σεμινάρια για να είμαστε εντάξει με τους τύπους, αλλά αξιολόγηση της επιμόρφωσης και έλεγχο των επιμορφωτών. Σ’ αυτό το πλαίσιο είναι θλιβερό ότι το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για τη διοικητική μεταρρύθμιση, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και γι’ αυτό είναι τελευταίο στις απορροφήσεις.
– Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, αντικειμενική αξιολόγηση που είναι και προϋπόθεση της αξιοκρατίας και της απόδοσης. Ο λαϊκισμός της δεκαετίας του ’80 πληρώνεται ήδη με βαρύτατο τίμημα τόσο από τους πολίτες, όσο και από τους καλούς δημοσίους υπαλλήλους που δουλεύουν χωρίς αντίστοιχη ανταμοιβή. Αν υπάρχει η αντίληψη ότι λόγω της αρνητικής παράδοσης του κομματισμού δεν μπορεί να υπάρξει εσωτερική αξιολόγηση, ας είναι εξωτερική. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, δεν μπορεί με διάφορες πιθανές και απίθανες δικαιολογίες να διαιωνίζεται το πρόβλημα.
Οι λύσεις που προτείνω είναι ενδεικτικές. Σίγουρα, όμως, χρειαζόμαστε λύσεις συγκεκριμένες και στοχευμένες. Με συγκεκριμένα στοχοδιαγράμματα και χρονοδιαγράμματα. Γιατί, αλλιώς, θα χαθούμε στα λόγια και στα συνθήματα.
