Συνέντευξη Τύπου Υπουργού Ανάπτυξης Κωστή Χατζηδάκη
με θέμα «εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και γεωθερμικών εφαρμογών στον οικιακό τομέα»
Ο Υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης παρουσίασε σήμερα, Τετάρτη 20 Μαΐου, στις 11:00 π.μ., σε συνέντευξη Τύπου, το πλαίσιο για την «εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και γεωθερμικών εφαρμογών στον οικιακό τομέα».
Στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου μίλησαν επίσης, ο Υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Ιωάννης Μπούγας και ο Γενικός Γραμματέας Ανάπτυξης κ. Κωνσταντίνος Μουσουρούλης.
Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης Τύπου
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Καλημέρα σε όλες και σε όλους. Όπως έχουμε σημειώσει και άλλες φορές, σταθερή και αταλάντευτη πολιτική του Υπουργείου είναι η προώθηση της πράσινης ενέργειας και της βιώσιμης ανάπτυξης, όχι μόνο στα λόγια, αλλά κυρίως στα έργα. Επιδιώκουμε με πολύ συγκεκριμένο τρόπο να προωθήσουμε τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και να στηρίξουμε όλες τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται γύρω από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Οι κατευθύνσεις της κυβέρνησης στον τομέα αυτό είναι τρεις.
Η πρώτη σχετίζεται με μια σειρά από νομοθετικές κυρίως παρεμβάσεις για την προσέλκυση επενδύσεων στο χώρο της πράσινης οικονομίας, όπως ήταν αυτή που κάναμε το χειμώνα για τα φωτοβολταϊκά, όπως θα είναι αυτές που θα ακολουθήσουν για την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας 32, όπως θα είναι αυτή που θα ακολουθήσει για την αιολική ενέργεια και τα μικρά υδροηλεκτρικά.
Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά την αξιοποίηση του ΕΣΠΑ, για τη χρηματοδότηση δράσεων που σχετίζονται με την πράσινη οικονομία, την πράσινη ενέργεια κλπ.
Και η τρίτη είναι η ενίσχυση των πιο φιλικών προς το περιβάλλον πηγών ενέργειας, μέσα από διεθνείς ενεργειακές συμφωνίες, όπως είναι αυτές για το φυσικό αέριο, αλλά και μέσα από την προώθηση των μεγάλων επενδύσεων στο χώρο των ΑΠΕ. Αυτή άλλωστε είναι και η κατεύθυνση που έδωσα στη ΡΑΕ στην πρόσφατη επίσκεψή μου στην ολομέλειά της τη Δευτέρα, λέγοντας ότι θα πρέπει να προωθηθούν όλες οι επενδύσεις ακόμα πιο γρήγορα στο χώρο των ΑΠΕ, πιο πολύ όμως οι μεγάλες επενδύσεις.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Την τελευταία 5ετία συγκεκριμένα επετεύχθη ο τριπλασιασμός της εγκατεστημένης ισχύος στις ΑΠΕ, πράγμα το οποίο είναι από μόνο του σημαντικό. Αλλά σε καμία περίπτωση προφανώς δεν μας αρκεί. Θέλουμε πολύ πιο μεγάλα και πολύ πιο ουσιαστικά βήματα προς τα μπρος.
Και γι’ αυτό το λόγο δουλεύουμε στο Υπουργείο, για να καλύψουμε το κενό. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολύ καλές συνθήκες για να αναπτύξουμε την πράσινη επιχειρηματική δραστηριότητα. Είμαστε σε προνομιακή γεωγραφική θέση τόσο όσον αφορά την αιολική ενέργεια, όσο και σε σχέση με την ηλιακή ενέργεια, αλλά και τη γεωθερμία.
Επομένως, θα είναι κρίμα πραγματικά εάν δεν υπάρξουν όλες εκείνες οι πολιτικές που θα μας επιτρέψουν να πετύχουμε το στόχο του 18% σε σχέση με την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας από ΑΠΕ μέχρι το 2020 βάσει και της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και να κάνουμε εν πάση περιπτώσει όλα τα βήματα προκειμένου να έχουμε ενεργειακή εξοικονόμηση και προστασία του περιβάλλοντος.
Σήμερα θα σας μιλήσουμε για δυο πολύ συγκεκριμένες δράσεις που έχουμε προαναγγείλει, παρουσιάζοντας τα τελικά μέτρα από την πλευρά του Υπουργείου Ανάπτυξης. Το ένα αφορά στα φωτοβολταϊκά σε σχέση με τα σπίτια, την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα σπίτια και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων εκτός σχεδίου πόλης. Και τις δράσεις για την οικιακή εκμετάλλευση της γεωθερμίας. Και την αγροτική, αλλά κυρίως την οικιακή.
Έρχομαι στα φωτοβολταϊκά. Σημείωσα ήδη ότι το χειμώνα ψηφίσαμε νόμο ο οποίος χαιρετίστηκε καταρχήν από την επενδυτική κοινότητα, πράγμα το οποίο δείχνει ότι μάλλον είμαστε σε μια θετική κατεύθυνση ως προς την απλούστευση των διατάξεων και την άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων. Σήμερα με το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες», δίνουμε τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να αξιοποιήσει την πράσινη ενέργεια, τοποθετώντας φωτοβολταϊκά στη στέγη του σπιτιού του για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Τόσο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του σπιτιού του ίδιου, όσο και για την τροφοδοσία του κεντρικού συστήματος, εφόσον περισσεύει ενέργεια. Τι κάνουμε; Καταρχάς κάθε πολίτης μπορεί να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά στη στέγη του, χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες αδειοδότησης από την Πολεοδομία και καμία υποχρέωση ανοίγματος βιβλίων στην Εφορεία, φορολόγησης ή αδειοδότησης από τη ΡΑΕ και το ΥΠΑΝ. Ο Γενικός Γραμματέας στη συνέχεια θα σας παρουσιάσει λεπτομερώς τις ρυθμίσεις. Εγώ σας δίνω το πλαίσιο.
Παράλληλα, πέραν του ότι διευκολύνουμε από πλευράς Πολεοδομικής και από πλευράς φορολογικής, μετά από συνεννοήσεις που έχουμε κάνει με το ΥΠΕΧΩΔΕ και με το Υπουργείο Οικονομίας, δίνουμε τη δυνατότητα στους πολίτες να πουλάνε ρεύμα στη ΔΕΗ, στο κεντρικό δίκτυο, με 55 λεπτά την κιλοβατώρα, γεγονός που προφανώς αποτελεί ένα καλό οικονομικό κίνητρο για τους πολίτες.
Πέραν δηλαδή της άρσης των γραφειοκρατικών εμποδίων, πέραν της αντιμετώπισης των φορολογικής φύσεως προβλημάτων, δίνουμε και αυτό το ισχυρό οικονομικό κίνητρο για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες, που έχει να κάνει με την πώληση σε καλή τιμή στο κεντρικό σύστημα, της ενέργειας η οποία θα περισσεύει από την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στη στέγη.
Για την ηλεκτρική ενέργεια τώρα, για να μιλήσω για κάτι πιο τεχνικό, που θα διοχετεύεται στο δίκτυο, αυτή που θα περισσεύει, θα γίνεται λογιστικός συμψηφισμός από τη ΔΕΗ με την ενέργεια που καταναλώνει το κάθε σπίτι για τις ανάγκες του. Τα οφέλη απ’ αυτό το πρόγραμμα νομίζω ότι είναι σημαντικά για τη χώρα μας.
Πρώτα απ’ όλα θα υπάρχει ένα αυτονόητο οικονομικό όφελος για τους πολίτες που θα εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά στις στέγες τους, με βάση όλα αυτά τα οποία περιέγραψα, τη μη φορολογική επιβάρυνση, την άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων, τη δυνατότητα πώλησης στο κεντρικό σύστημα με μια καλή τιμή. Δεύτερον, ιδιαίτερα σε αυτές τις συνθήκες τις κρίσιμες του 2009, πιστεύουμε ότι θα τονωθεί η αγορά και ειδικά οι τοπικές οικονομίες καθώς και μια σειρά από επαγγελματίες του χώρου, σε σχέση με την εγκατάσταση αυτών των συστημάτων. Τρίτον, μπορεί να υπάρξει σημαντικό όφελος και για το συνολικό ηλεκτρικό σύστημα της χώρας, αφού σε δύσκολες καλοκαιρινές, μεσημβρινές ιδίως ώρες, με καύσωνα, τα πολλά μικρά φωτοβολταϊκά θα παράγουν σε πλήρη ισχύ ανακουφίζοντας το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής. Τέταρτον, με το μέτρο αυτό η πράσινη ενέργεια γίνεται σε κάθε Έλληνα πολίτη πιο προσιτή.
Θέλουμε να κάνουμε ειδικά με αυτό το μέτρο την επανάσταση της πράσινης ενέργειας στην Ελλάδα. Έχουμε μια πρωτιά με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες σε όλη την Ευρώπη. Σε σχέση με το μέγεθος της χώρας έχουμε τους περισσότερους ηλιακούς θερμοσίφωνες σε όλη την Ευρώπη. Θέλουμε σε κάποια χρόνια να έχουμε αντίστοιχη πρωτιά και στα φωτοβολταϊκά. Και πιστεύω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Θέλουμε πρακτικά με αυτό το μέτρο να συμβάλουμε στην προώθηση της πράσινης ενέργειας, της πράσινης ανάπτυξης, της συμφιλίωσης της ανάπτυξης με το περιβάλλον. Αυτά σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά στις στέγες.
Προχωρώ με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε εκτός σχεδίου περιοχές. Σήμερα πιστεύω δίνουμε λύση και σε ένα άλλο πρόβλημα που αφορούσε τα πολεοδομικά ζητήματα φωτοβολταϊκών συστημάτων που εγκαθίστανται στο έδαφος, σε χωράφια δηλαδή, σε οικόπεδα. Το θέμα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, αφενός μεν επειδή η πολεοδομική νομοθεσία της χώρας μας είναι ιδιαίτερα αυστηρή, αφετέρου δε επειδή τα φωτοβολταϊκά είναι σύγχρονες εγκαταστάσεις χωρίς προηγούμενη εμπειρία λειτουργίας στη χώρα μας. Μετά από μια εξαιρετική συνεργασία που είχαμε με το ΥΠΕΧΩΔΕ και προσωπικά με τον Υπουργό τον κ. Σουφλιά, τον οποίο θέλω να ευχαριστήσω γι’ αυτή του την καλή διάθεση και την ευαισθητοποίηση γύρω απ’ το θέμα της πράσινης ανάπτυξης, εκδίδουμε νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία επιτρέπουμε την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και σε μη άρτια μη οικοδομήσιμα, δηλαδή μικρότερα των 4 στρεμμάτων οικόπεδα, δίνοντας έτσι αξία σε πληθώρα αγροτεμαχίων σε όλη την Ελλάδα.
Θεσπίζουμε ιδιαίτερα ελαστικούς και ευνοϊκούς όρους δόμησης, δηλαδή μεγάλους συντελεστές κάλυψης 80% και μικρές αποστάσεις από τα όρια των οικοπέδων. Και πάνω απ’ όλα, για όλα αυτά ενδεχομένως να υπάρξουν και ειδικότερες ανακοινώσεις από την πλευρά του ΥΠΕΧΩΔΕ, η μεγαλύτερη τομή είναι ότι καταργείται η υποχρέωση έγκρισης Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, η λεγόμενη ΕΠΑΕ, καθώς και η υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας, τα οποία αντικαθίστανται απ’ την απλή έγκριση εργασιών.
Πάντοτε, δηλαδή, θα υπάρχει φροντίδα σε σχέση με τα ζητήματα της χωροταξίας και του περιβάλλοντος, αλλά θεωρείται ότι ειδικά γι’ αυτό το θέμα μπορεί να αξιοποιηθούν χώροι που αλλιώς δεν επρόκειτο να αξιοποιηθούν ποτέ, για την προώθηση της πράσινης ενέργειας, για την προώθηση δράσεων οι οποίες τελικά μας προστατεύουν σε ένα σημαντικό βαθμό από την κλιματική αλλαγή και βοηθούν να κρατήσουμε σε υψηλά επίπεδα την προστασία του περιβάλλοντος. Επαναλαμβάνω για όλα αυτά τα θέματα η πρωτοβουλία ανήκε και ανήκει στο ΥΠΕΧΩΔΕ, το οποίο ενδεχομένως μπορεί να κρίνει και το ίδιο, ότι μπορεί να κάνει και ειδικότερες ανακοινώσεις επί του θέματος.
Αυτή η τομή θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση κατά πολλούς μήνες στους χρόνους αδειοδότησης των έργων και θα οδηγήσει θεωρούμε σε μεγάλη άνθιση του κλάδου.
Επαναλαμβάνω για μια ακόμα φορά προς αποφυγή κάθε παρανόησης, ότι με τις αλλαγές αυτές δεν δημιουργείται καμιά απολύτως επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι ευέλικτα, μεταφέρονται και επανατοποθετούνται αλλού εύκολα, δεν μπαίνουν σε κάποιο σημείο δημιουργώντας μια μόνιμη και βαριά κατασκευή. Κατά συνέπεια διευκολύνουμε τη ανάπτυξη ενός κλάδου, προωθούμε την πράσινη ενέργεια και παράλληλα δεν υπάρχει κάποια δυσμενής πολεοδομική παρενέργεια. Το ΥΠΕΧΩΔΕ θα εξειδικεύσει ενδεχομένως κάποια απ’ αυτά τα μέτρα σε σχέση με τον τρόπο που θα λειτουργήσουν από πλευράς πολεοδομικής, αναφέρομαι και στις στέγες και στα εκτός σχεδίου, προσδιορίζοντας κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες πάντοτε έχοντας ως κριτήριο της δράσης μας ένα σύγχρονο πολεοδομικό σχεδιασμό και φυσικά την προστασία του περιβάλλοντος, τη αποφυγή οποιασδήποτε παρενέργειας. Αυτά ως προς τα φωτοβολταϊκά σε εκτός σχεδίου περιοχές.
Τελειώνω τη δική μου παρέμβαση με τη γεωθερμία στην οποία θα αναφερθεί στη συνέχεια ο κ. Μπούγας που χειρίστηκε και το θέμα με περισσότερες λεπτομέρειες. Πιστεύουμε ότι η πιο αδικημένη μορφή από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η γεωθερμία στην Ελλάδα και μπορεί πλέον να αναπτυχθεί σε ένα σταθερό επενδυτικό περιβάλλον και να συνεισφέρει με καθαρό τρόπο στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Είναι φιλική στο περιβάλλον και το κυριότερο η γεωθερμία ξέρετε είναι διαθέσιμη σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 365 μέρες το χρόνο. Δεν υπάρχει μέρα στην οποία δεν μπορείς να στηριχθεί στη γεωθερμία, σε αντίθεση με την αιολική ή την ηλιακή ενέργεια.
Δεν έχει εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, δεν παράγει τέφρα, καπνό ή σωματίδια, έχει υψηλό βαθμό αξιοποίησης έως και 90%, μεγάλο βαθμό διαθεσιμότητας έως και 90% και απαιτεί μικρές εκτάσεις γης για τις σχετικές εγκαταστάσεις.
Με τη νέα Υπουργική Απόφαση του κ. Μπούγα απλοποιούμε και τυποποιούμε την αδειοδότηση χρήσης γεωθερμίας για οικιακή χρήση, είναι η λεγόμενη αβαθής γεωθερμία. Επίσης επεκτείνουμε τη χρήση της σε αγροτικές εγκαταστάσεις, τα θερμοκήπια, καθορίζουμε μια τυποποιημένη και ενιαία άδεια και επιτρέπουμε τη χρήση κλειστών συστημάτων σε περιοχές όπου απαγορεύονται γεωτρήσεις. Παράλληλα τροποποιούμε την Υπουργική Απόφαση περισσότερο διαδικασίας διαγωνισμών μίσθωσης δικαιωμάτων έρευνας σε μεγάλα γεωθερμικά πεδία, κάνοντας σαφέστερη και πλήρως διαφανή τη διαδικασία επιχειρώντας μ’ αυτό τον τρόπο να αντιμετωπίσουμε μερικές καθυστερήσεις και γραφειοκρατικά εμπόδια τα οποία υπήρχαν μέχρι σήμερα. Επαναλαμβάνω ότι περισσότερες λεπτομέρειες θα σας δώσει αμέσως μετά ο κ. Μπούγας. Με τις συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που σας παρουσίασα πιστεύουμε ότι δίνουμε μια σημαντική ώθηση στην χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην πατρίδα μας.
Σημείωσα και πριν, μας ενδιαφέρει να προτάξουμε τις μεγάλες επενδύσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μας ενδιαφέρει να εξοικειώσουμε τον πολίτη με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το αντίθετο αυτό ακριβώς επιδιώκουμε. Επιδιώκουμε να βάλουμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην καθημερινότητά μας, στην καθημερινότητα του πολίτη, στα σπίτια μας, θέλουμε να εκμεταλλευτούμε την ηλιακή ενέργεια, θέλουμε να εκμεταλλευτούμε τη γεωθερμία έτσι ώστε να υπάρξει ένα σαφές οικονομικό όφελος για τους πολίτες, αλλά ταυτόχρονα με τη διάδοση της πράσινης ενέργειας να έχουμε και μια θετική επίπτωση στην ποιότητα της ζωής των πολιτών.
Εμείς δεσμευόμαστε, ότι δεν θα μείνουμε σ’ αυτά τα βήματα, θα συνεχίσουμε μπροστά προς την ίδια κατεύθυνση, είναι η κατεύθυνση της Ευρώπης, είναι η κατεύθυνση του μετρήσιμου και χειροπιαστού έργου, αυτό πιστεύουμε και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε.
Ο Γιάννης ο Μπούγας θα σας δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για τη γεωθερμία και στη συνέχεια ο Κωστής ο Μουσουρούλης θα σας δώσει πιο συγκεκριμένες πληροφορίες μιλώντας και με παραδείγματα για το θέμα των φωτοβολταϊκών.
Θέλω να ευχαριστήσω και τους δύο, τον κ. Μπούγα και τον κ. Μουσουρούλη, αλλά και τους συνεργάτες τους για τη βοήθεια που μου έδωσαν όλο αυτό το διάστημα. Και επίσης από την καρδιά μου να ευχαριστήσω το Γιάννη Παπαθανασίου, τον Αντώνη Μπέζα και φυσικά το ανέφερα ήδη τον Γιώργο Σουφλιά και τον Σταύρο Καλογιάννη για τη συνεργασία που είχαμε όλους αυτούς τους μήνες, δεν ήταν τόσο απλά τα πράγματα όσο φαίνονται σήμερα στην παρουσίαση, προκειμένου να ξεπεράσουμε μια σειρά από δυσκολίες τεχνικές και νομικές και να φτάσουμε σ’ αυτό που σήμερα παρουσιάζουμε.
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ: Καλή σας μέρα. Θα ήθελα να παρουσιάσω ένα πλέγμα μέτρων τα οποία παίρνουν θεσμική υπόσταση με τρεις νέες Υπουργικές Αποφάσεις και αποσκοπούν στην καλύτερη αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού της χώρας μας, αλλά και την ανάδειξη της γεωθερμίας που αποτελεί ανανεώσιμο φυσικό πόρο, ανανεώσιμη πηγή ενέργειας για ψύξη και θέρμανση όχι μόνο των οικιών, αλλά κτιρίων, εγκαταστάσεων εν γένει και βέβαια κάθε είδος χώρου.
Η πρώτη Υπουργική Απόφαση αφορά στην κήρυξη επτά νέων γεωθερμικών πεδίων. Εδώ πρέπει να πω, ότι από το 2004 μέχρι το 2008 το Υπουργείο Ανάπτυξης μέσω του ΙΓΜΕ, που είναι εποπτευόμενος όπως ξέρετε φορέας του Υπουργείου, πιστοποίησε σε ολόκληρη τη χώρα την ύπαρξη 34 βέβαιων και πιθανών γεωθερμικών πεδίων χαμηλής θερμοκρασίας.
Το 2009 έχουν πιστοποιηθεί επτά βεβαιωμένα και πιθανά γεωθερμικά πεδία χαμηλής θερμοκρασίας. Η χρήση για καθένα από αυτά προκύπτει από ένα έντυπο το οποίο θα παρακαλέσω τους συνεργάτες μου να σας διανείμουν, όπως επίσης και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά καθενός από τα επτά νέα γεωθερμικά πεδία. Αυτά είναι τα εξής: Δύο στα Θυμιανά Χίου, ένα στις Συκιές Άρτας, ένα στη Δαμάστα Φθιώτιδας, στις Λιχάδες Εύβοιας, στη Νέα Απολλωνία Θεσσαλονίκης και στο Αντίρριο Αιτωλοακαρνανίας. Αυτά είναι τα αυτά νέα τα οποία κηρύσσονται με Υπουργική Απόφαση.
Έρχομαι τώρα στη δεύτερη Υπουργική Απόφαση που αφορά στη χρήση της γεωθερμίας για τη θέρμανση και ψύξη χώρων και εγκαταστάσεων. Στόχος μας μ’ αυτή την Υπουργική Απόφαση είναι η εκμετάλλευση της θερμότητας των γεωλογικών σχηματισμών και των νερών επιφανειακών ή υπόγειων που δεν χαρακτηρίζονται ως γεωθερμικό δυναμικό, δηλαδή έχουν θερμοκρασία μικρότερη των 25 βαθμών Κελσίου για ψύξη και θέρμανση. Απλοποιώντας τις διαδικασίες θέλουμε να ενθαρρύνουμε και να διευκολύνουμε τη χρήση της γεωθερμίας για θέρμανση και ψύξη των κτιρίων και των εγκαταστάσεων, καθώς επίσης να επιτύχουμε τη εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά και τη διείσδυση της πράσινης ενέργειας στην καθημερινότητα των πολιτών.
Ποιές αλλαγές στο υφιστάμενο καθεστώς επέρχονται με τη νέα Υπουργική Απόφαση; Κατ’ αρχάς διευκολύνουμε περιορίζοντας την γραφειοκρατία και ελαττώνοντας τον αριθμό των δικαιολογητικών που απαιτούνταν μέχρι σήμερα. Ζητάμε απλά κυρωμένα αντίγραφα των δικαιολογητικών, δεν απαιτούμε την υποβολή νέου τοπογραφικού διαγράμματος και σε ένα ενιαίο έντυπο υποβάλλονται αίτηση και μελέτη και δίδεται πλέον η μία μορφή άδειας που εκδίδεται από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις χωρίς εμπλοκή των Πολεοδομικών Υπηρεσιών. Επίσης προβαίνουμε σε μείωση των περιορισμών που είχαν κριθεί υπερβολικοί. Ελαττώνουμε τις αποστάσεις απαγόρευσης για την ανόρυξη γεωτρήσεων ή τάφρων από τα δίκτυα και τους αγωγούς του νερού, φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος.
Επιτρέπουμε τη χρήση κλειστών κυκλωμάτων χωρίς άδεια για χρήση νερού και σε περιοχές που απαγορεύονται οι υδρογεωτρήσεις. Και
επιτρέπουμε τη χρήση της γεωθερμίας και σε γεωργικές εγκαταστάσεις, όπως είναι τα θερμοκήπια.
Τέλος, με την Υπουργική απόφαση στην οποία αναφέρομαι προβλέπουμε ποινές για παράνομες εγκαταστάσεις και βέβαια αυστηρές ποινές για την παράνομη χρήση πιστοποιημένου γεωθερμικού πεδίου.
Για ποιο λόγο τώρα θέλουμε να ενθαρρύνουμε και διευκολύνουμε τη χρήση της γεωθερμίας; Όπως προκύπτει από ένα παράδειγμα το οποίο επίσης θα βρίσκεται στη διάθεσή σας, για ποσότητα θερμικής ενέργειας που παράγονται από έναν κλασικό καυστήρα 1.000 λίτρων πετρελαίου και μία αντίστοιχη τυπική αντλία θερμότητας η εξοικονόμηση είναι 250,00 € με υπολογισμό 0,55 € ανά λίτρο της τιμής του πετρελαίου και 0,11 € της τιμής του ρεύματος. Για την ίδια ποσότητα ψύξης ένα συμβατικό σύστημα ψύξης και μια αντίστοιχης αντλία θερμότητας με γεωθερμία, έχουν διαφορά σε ότι αφορά την εξοικονόμηση της ενέργειας της τάξεως του 40%.
Θα αναφερθώ τώρα σε ένα πραγματικό παράδειγμα το οποίο λαμβάνεται από ένα ξενοδοχείο 60 κλινών που λειτουργεί στην Κρήτη. Το ξενοδοχείο αυτό έχει όπως είπα 60 κλίνες, δύο θερμαινόμενες πισίνες, κοινόχρηστους χώρους, κουζίνα, εστιατόριο, αθλητικό κέντρο και SPA. Η εξοικονόμηση που έχει ανά ώρα για την θέρμανση είναι 20,00 € με τιμή πετρελαίου 0,55 € ανά λίτρο και τιμή ρεύματος 0,11 € ανά κιλοβατώρα.
Τώρα ποιό είναι το κόστος εγκατάστασης και πότε αναμένεται να έχουμε απόσβεση με την εγκατάσταση των συστημάτων γεωθερμίας; Το συμβατικό σύστημα θέρμανσης για μια οικία 10 τετραγωνικών μέτρων κοστίζει 4.600,00 €, σ’ αυτό το ποσό προστίθεται και το ετήσιο κόστος συντήρησης. Ένα γεωθερμικό σύστημα κοστίζει περίπου 13.500,00 € χωρίς όμως να υπάρχει ετήσιο κόστος συντήρησης. Το κόστος συντήρησης είναι μηδαμινό. Η απόσβεση
με βάση αυτά τα δεδομένα τα οποία σας είπα προβλέπεται σε ένα χρονικό διάστημα από την εγκατάσταση γεωθερμικών συστημάτων 6 έως 8 χρόνια, ανάλογα βέβαια με την περιοχή και το κόστος του πετρελαίου.
Όμως πέρα από το οικονομικό έχουμε και ένα περιβαλλοντικό όφελος το οποίο ασφαλώς και δεν είναι αμελητέο. Πρωτογενώς το γεωθερμικό σύστημα δεν έχει καμία εκπομπή καυσαερίων όπως έχουν τα συμβατικά συστήματα και δευτερογενώς από την εξοικονόμηση ενέργειας 40% έως 60% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς πως και οικονομικά, αλλά και περιβαλλοντικά υπάρχουν πολύ σοβαρά οφέλη από τη χρήση της γεωθερμίας.
Με την επόμενη Υπουργική Απόφαση καθορίζουμε τις διαδικασίες μίσθωσης των γεωθερμικών πεδίων σε εφαρμογή του πρόσφατου νόμου του 3734/2009. Η νέα Υπουργική Απόφαση εξειδικεύει σύμφωνα με το νόμο τις αλλαγές και βελτιώνει επί το αντικειμενικότερο τη διαδικασία των διαγωνισμών. Καθορίζεται διαδικασία διεξαγωγής με ενιαία κριτήρια βεβαιωμένου γεωθερμικού πεδίου χαμηλής θερμοκρασίας, καθώς και όμορου πιθανού πεδίου σύμφωνα, επαναλαμβάνω, με τις ρυθμίσεις του νόμου. Καθορίζεται επίσης η διαδικασία διαγωνισμού για μίσθωση τμημάτων γεωθερμικών πεδίων χαμηλής θερμοκρασίας, εξασφαλίζεται η προτεραιότητα των αγροτών για τις μισθώσεις και εκμεταλλεύσεις των γεωθερμικών πεδίων και τίθενται συγκεκριμένα αντικειμενικά κριτήρια με συγκεκριμένους συντελεστές βαρύτητας για όλες αυτές τις περιπτώσεις.
Επίσης καθορίζεται η διαδικασία παραχώρησης του δικαιώματος διαχείρισης γεωθερμικού πεδίου αν έχει μισθωθεί με διαγωνισμό και το δικαίωμα έρευνας εάν έχει πιστοποιηθεί το πεδίο αυτό. Προϋπόθεση βέβαια για τη μίσθωση είναι να υπάρχει οικονομοτεχνική μελέτη η οποία υποβάλλεται στο ΥΠ.ΑΝ. και πρέπει να κριθεί ως επαρκής, ακριβής και συμφέρουσα. Το ύψος του μισθώματος είναι στο 2% επί των προϊόντων του γεωθερμικού πεδίου κι αυτό ορίζεται με αντικειμενικά κριτήρια. Το μίσθωμα πέφτει στο 1% εάν πρόκειται για αγροτικές χρήσεις του γεωθερμικού πεδίου. Τα κριτήρια τα οποία είναι αντικειμενικά με συγκεκριμένους συντελεστές βαρύτητας, οι οποίοι προσδιορίζονται από την υπουργική απόφαση, είναι τα εξής: Το ύψος των δαπανών έρευνας, το είδος των ερευνών, χρονοδιάγραμμα εξέλιξης ερευνών και κατανομή αντίστοιχων δαπανών, εμπειρία προσφέροντος, επιστημονική και τεχνολογική επάρκεια αυτού ο οποίος προτίθεται να διεξαγάγει την έρευνα.
Τέλος και παράλληλα με τις υπουργικές αποφάσεις, τις οποίες σας ανέφερα, ξεκινάει και η διαβούλευση για την προκήρυξη του διαγωνισμού μίσθωσης δικαιώματος έρευνας σε χρόνο που δεν έχει ακόμη ερευνηθεί. Τέτοιος διαγωνισμός προτιθέμεθα να γίνει για πρώτη φορά, θα έχουμε ένα διάστημα περίπου ενάμισι μήνα για τη διαβούλευση προκειμένου να εντοπίσουμε τις περιοχές, τους τόπους έρευνας. Και βεβαίως να δεχθούμε και προτάσεις για τους όρους τους σχετικούς με την έρευνα, αλλά και τους φορείς οι οποίοι προτίθενται να διεξάγουν αυτή την έρευνα.
Στόχος μας είναι να καταστήσουμε ασφαλώς τη γεωθερμία οικεία στο ευρύ κοινό, να αναδείξουμε τα οφέλη τα οποία προκύπτουν από την εφαρμογή της κι όπως είπα στην αρχή της εισήγησής μου να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε και να εκμεταλλευτούμε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πολύ αξιόλογο γεωθερμικό δυναμικό της χώρας. Βεβαίως αρωγός σε αυτή την προσπάθεια είναι το ΙΓΜΕ, που πάντα πρόθυμα ανταποκρίνεται στα αιτήματα του Υπουργείου Ανάπτυξης. Ευχαριστώ πολύ.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Ευχαριστώ κι εγώ. Έχουμε κάποια πολύ χαρακτηριστικά slides και αντίστοιχες φωτογραφίες -που δυστυχώς έγινε λάθος και δεν τα έχουμε μαζί μας- που αφορούν και στη γεωθερμία και στα φωτοβολταϊκά.
Ο κ. Μουσουρούλης έχει μπροστά του ας πούμε μια από αυτές τις φωτογραφίες, που δείχνουν πως λειτουργούν τα φωτοβολταϊκά. Εάν μπορούμε θα τα φέρουμε να τα προβάλουμε μέχρι το τέλος της συνέντευξης και βέβαια ακόμη περισσότερο να σας τα στείλουμε για να τα έχετε στη διάθεσή σας.
Ο κ. Μουσουρούλης έχει το λόγο για να μας μιλήσει για τα φωτοβολταϊκά και να δώσει περισσότερες πληροφορίες.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Ευχαριστώ πολύ κ. Υπουργέ.
Ένα μικρό εισαγωγικό σχόλιο. Σήμερα η κλιματική αλλαγή και η οικονομική κρίση σταθμίζουν εντελώς διαφορετικά τις ενεργειακές επιλογές των επιχειρήσεων και των πολιτών κι αυτό είναι το βασικό κεντρικό μήνυμα, από το οποίο δίνεται το έναυσμα για το πρόγραμμα που σας παρουσιάζουμε.
Η νομική βάση του προγράμματος είναι ο 3734, ο γνωστός νόμος που ψηφίστηκε τον Ιανουάριο, ο οποίος προβλέπει μια τέτοια εξειδίκευση του προγράμματος, τι είναι το πρόγραμμα, που στοχεύει, πως θα λειτουργήσει, ποιους αφορά και διάφορες άλλες λεπτομέρειες.
Κατ΄ αρχήν αφορά φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις έως 10 kW που μπορούν να αναπτύξουν φυσικά πρόσωπα ή φυσικά και νομικά πρόσωπα που είναι πολύ μικρές επιχειρήσεις με την έννοια της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, δηλαδή επιχειρήσεις που απασχολούν έως δέκα εργαζόμενους και έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών, ισολογισμό της τάξεως των 2 εκατομμυρίων ευρώ. Τα φωτοβολταϊκά στοιχεία αυτά εγκαθίστανται στο δώμα ή τη στέγη, συμπεριλαμβάνονται σε αυτά και τα στέγαστρα των βεραντών, και δεν αποτελεί για τη φιλοσοφία του προγράμματος εμπορεύσιμο αγαθό, διότι η κατεύθυνση γίνεται τοπικά για τις ανάγκες των ιδίων των κτιρίων.
Όπως είπε και ο Υπουργός, δεν απαιτείται καμία απολύτως αδειοδότηση από το Υπουργείο Ανάπτυξης ή το ΥΠΕΧΩΔΕ, ούτε και υπάρχει καμία φορολογική ή ασφαλιστική υποχρέωση από το Υπουργείο Οικονομίας, δηλαδή άνοιγμα βιβλίων έναρξης εργασιών, έκδοση τιμολογίων, ασφάλιση, ΦΠΑ, φορολογία εισοδήματος και ούτω καθεξής, εφόσον βέβαια ο οικιακός καταναλωτής δεν είναι επιτηδευματίας για κάποιον άλλο λόγο.
Κι εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμότατα τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών που μας βοήθησαν να καταλήξουμε σε αυτό το πλαίσιο και να είναι λειτουργικό από κάθε πλευρά.
Οι προϋποθέσεις λοιπόν όπως σας είπα είναι τα φυσικά πρόσωπα, μία άλλη τεχνική προϋπόθεση είναι προφανώς να υπάρχει σύνδεση κατανάλωσης του κτιρίου με το δίκτυο και βέβαια προϋπόθεση είναι μέρος των θερμικών αναγκών του ακινήτου για ζεστό νερό να καλύπτεται με χρήση ανανεώσιμων πηγών και ιδίως θερμικών ηλιακών. Αυτό το υπογραμμίζω, διότι είναι μια βασική προϋπόθεση του προγράμματος.
Ειδικά για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε κοινόχρηστους χώρους, φανταστείτε μια ταράτσα πολυκατοικίας, επιτρέπεται η εγκατάσταση ενός και μόνο συστήματος. Δικαίωμα έχουν όλοι όσοι είναι κύριοι των οριζοντίων ιδιοκτησιών, εφόσον εκπροσωπούνται από το διαχειριστή και έχουν μια συμφωνία του συνόλου των ιδιοκτητών του ακινήτου, ή ένας εκ των κυρίων των οριζοντίων ιδιοκτησιών, βέβαια εφόσον του έχει παραχωρηθεί σε χρήση ο κοινόχρηστος χώρος.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Επαναλάβετε παρακαλώ αυτή τη λεπτομέρεια άλλη μια φορά.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Λοιπόν, εφόσον σε μία πολυκατοικία ένας εκ των ιδιοκτητών, ένας εξ όσων συμμετέχουν στην κύρια ιδιοκτησία έχει από όλους τους υπόλοιπους παραχώρηση χρήσης, μπορεί ο ίδιος να εγκαταστήσει εκεί. Διαφορετικά, συμβαίνει το άλλο που σας είπα.
Η σύμβαση είναι 25 ετών, υπογράφεται μεταξύ του παραγωγού, ο οποίος στην περίπτωση αυτή είναι ο πολίτης και της ΔΕΗ ή κάποιου άλλου προμηθευτή, με σταθερή τιμή που αντιστοιχεί στην τιμή του έτους που υπογράφεται αυτή η σύμβαση. Υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα συνδεθεί το σύστημα μέσα σε έξι μήνες, από τη στιγμή που θα υπογραφεί αυτή η σύμβαση. Η τιμή είναι 55 ευρώ τη μεγαβατώρα, 55 λεπτά την κιλοβατώρα, εφόσον οι συμβάσεις θα υπογραφούν το 2009, το 2010 και το 2011. Από την 1/1/2012, σύμφωνα και με τη φιλοσοφία του προηγούμενου νόμου, υπάρχει αποκλιμάκωση, δηλαδή μείωση κατά 5% ετησίως για τις συμβάσεις έως και τις 31/12/2019. Όλες αυτές οι συμβάσεις που θα υπογράφονται, κοινοποιούνται στη ΡΑΕ, προκειμένου να παρακολουθεί και την εξέλιξη του προγράμματος. Το πρόγραμμα αφορά στο ηπειρωτικό και στο διασυνδεδεμένο δίκτυο της χώρας και θα εξεταστεί κατά την πορεία υλοποίησης του προγράμματος, ενδεχόμενη επέκτασή του.
Η καταμέτρηση της παραγόμενης ενέργειας γίνεται ταυτόχρονα με την καταμέτρηση της ενέργειας που καταναλώνεται. Η εκκαθάριση, αυτό που είπε και ο Υπουργός, ο λογιστικός συμψηφισμός, γίνεται από τη ΔΕΗ. Σε ότι αφορά στα πολεοδομικά, απαιτείται έγκριση εκτέλεσης εργασιών μικρής κλίμακας, σύμφωνα με τον 3212/2003 το βασικό θεσμικό πλαίσιο.
Να πω λίγα πράγματα για τα τεχνικά. Το φωτοβολταϊκό σύστημα συνδέεται με το δίκτυο χαμηλής τάσης. Για τη σύνδεση, η ΔΕΗ ως διαχειριστής του δικτύου, κάνει χρήση της παροχής μέσα από την οποία τροφοδοτεί το ακίνητο με ρεύμα.
Το πρώτο βήμα είναι να υποβάλλει ο πολίτης, ο ενδιαφερόμενος, αίτηση στη ΔΕΗ, δηλαδή στην τοπική υπηρεσία που υπάρχει στην περιοχή που κατοικεί, με ελάχιστα δικαιολογητικά: Ποια είναι τα στοιχεία του, ποια είναι τα τεχνικά στοιχεία της εγκατάστασης και βέβαια σύμφωνα με ένα έντυπο αίτησης το οποίο μπορεί να το κατεβάσει και από την ιστοσελίδα της ΔΕΗ, θα είναι δηλαδή διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της ΔΕΗ και δε χρειάζεται να μετακινηθεί εκεί για να το συμπληρώσει, μπορεί να το κάνει κι από το σπίτι.
Μετά την αίτηση η ΔΕΗ, ως διαχειριστής πλέον του δικτύου, εξετάζει κατά προτεραιότητα το αίτημα αυτό και εντός είκοσι ημερών κάνει έγγραφη προσφορά σύνδεσης. Αυτή η προσφορά σύνδεσης που κάνει η ΔΕΗ, ισχύει για τρεις μήνες.
Όταν ο ενδιαφερόμενος παραγωγός αποδεχθεί την προσφορά σύνδεσης, προσκομίζει στη ΔΕΗ την έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας, την οποία έχει αποκτήσει βέβαια κατά το διάστημα της ισχύος αυτής της προσφοράς, και υπογράφει σύμβαση σύνδεσης με τη ΔΕΗ, καταβάλλοντας και τη σχετική δαπάνη. Η ΔΕΗ οφείλει να κατασκευάσει τα έργα εντός είκοσι ημερών, ή να τεκμηριώσει τους τεχνικούς λόγους για τους οποίους δεν μπορεί αυτό να το κάνει. Δηλαδή μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις τέτοιες. Μετά τη σύμβαση σύνδεσης, υποβάλλεται αίτηση για σύναψη σύμβασης πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, έτσι; Συνδέομαι, παράγω, πωλώ. Αυτή υπογράφεται με την Τοπική Υπηρεσία Εμπορίας της ΔΕΗ, στην περιοχή που λειτουργεί το γραφείο αυτό, όπου έχει εγκατασταθεί και το φωτοβολταϊκό. Αυτή η διαδικασία, δηλαδή η σύναψη σύμβασης πώλησης, ολοκληρώνεται εντός δεκαπέντε ημερών.
Τελευταίο βήμα και όλα αυτά είναι αυτονόητα βήματα, διότι πρόκειται για πράξεις νομικές και λογιστικές, για την ενεργοποίηση της σύνδεσης υποβάλλεται αίτημα στη ΔΕΗ στην Τοπική Υπηρεσία πάντα, συνοδευόμενο από ένα αντίγραφο από τη σύμβαση πώλησης. Δηλαδή έχω συνδεθεί, επισυνάπτω και ένα αντίγραφο της σύμβασης πώλησης και μία υπεύθυνη δήλωση του Μηχανικού ότι όλη η εγκατάσταση λειτουργεί σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές. Έδειξε ο Υπουργός μία φωτογραφία, είναι αντιληπτό ότι αυτά τα φωτοβολταϊκά στοιχεία δεν πάνε και κάθονται απλώς πάνω στη στέγη, έχουν συνδέσεις, έχουν μετρητές, έχουν εκτροπείς, έχουν ρολόγια και απαιτούνται κάποια ελάχιστα τεχνικά έργα.
Εφόσον λοιπόν όλα αυτά ολοκληρωθούν, εντός δέκα ημερών η ΔΕΗ ενεργοποιεί τη σύνδεση και ξεκινάει η παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος. Εδώ θέλω να τονίσω ιδιαίτερα ότι λογιστικά υπάρχει αυτός ο συμψηφισμός, αλλά τεχνικά το ρεύμα που παράγεται καταναλώνεται επιτόπου κι αυτό το τονίζουμε για να δώσουμε τη σημασία που έχει ιδίως στις περιόδους αιχμής της ζήτησης, αλλά και λόγω της διασποράς όλων αυτών των συστημάτων σε όλη τη χώρα.
Στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης θα αναρτηθεί ένα Μητρώο Μελετητών Εγκαταστατών και των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο χώρο, για να γνωρίζει ο πολίτης που μπορεί να απευθυνθεί. Η ένταξη αυτού του μητρώου γίνεται με μία απλή δήλωση, που θα υποβληθεί στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου. Παράλληλα, η ΔΕΗ έχει τη δικιά της ιστοσελίδα, όπου εκτός από την προτυποποιημένη αίτηση που σας είπα αναρτά και στοιχεία που αφορούν στο σύνολο των διαδικασιών τεχνικών και άλλων. Να δώσω ένα παράδειγμα, πριν περάσω στα εκτός σχεδίου. Ένα μέσο νοικοκυριό, που έχει όλες τις σύγχρονες ηλεκτρικές συσκευές, καταναλώνει περίπου 5 έως 7 χιλιάδες κιλοβατώρες το χρόνο. Ένα φωτοβολταϊκό σύστημα 1 kW παράγει περίπου 1300 κιλοβατώρες το χρόνο, συνεπώς για να καλύψει ένα τέτοιο νοικοκυριό τις ανάγκες του θέλει 5 kW με 6 kW.
Ας πούμε 5 kW αυτά απαιτούν περίπου 80 τετραγωνικά μέτρα, γι΄ αυτό διάλεξα κι αυτή τη φωτογραφία -γιατί 80 τετραγωνικά μέτρα είναι αυτό- και το πραγματικό φτάνει τις 25 χιλιάδες ευρώ για μία πλήρη εγκατάσταση. Εάν η παραγωγή υπερβαίνει την κατανάλωση, ο λογαριασμός της ΔΕΗ θα είναι πιστωτικός, θα κερδίζει δηλαδή ο καταναλωτής.
Θέλω να πω εδώ ότι το πλαίσιο είναι ιδιαίτερα ελκυστικό, συνειδητά είναι ιδιαίτερα ελκυστικό, διότι αυτή είναι και η στρατηγική μας διάθεση να προχωρήσουμε πολύ δυνατά στον τομέα της ανάπτυξης των φωτοβολταϊκών συστημάτων σε όλη τη χώρα. Λίγα λόγια -αν μου επιτρέπει ο Υπουργός- και για τα εκτός σχεδίου. Συνοψίζοντας για όλα τα έργα, δηλαδή για όλες τις επενδύσεις, ανεξαρτήτως ισχύος δεν υπάρχει υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας. Επιπλέον, για όλα τα μικρά έργα, που είναι κάτω από 20 kW, δεν υπάρχει υποχρέωση αρτιότητας. Ο συντελεστής όπως είπαμε είναι κάλυψης οικοπέδου 80% και σε ότι αφορά τα φωτοβολταϊκά από 20 kW έως 150 kW μπορούν επίσης να εγκαθίστανται σε οποιοδήποτε οικόπεδο, δηλαδή δεν τίθεται θέμα αρτιότητας, εφόσον έχει εκδοθεί η απόφαση εξαίρεσης από άδεια παραγωγής. Για όσα είναι πάνω από 150 kW ισχύει το ίδιο, δηλαδή δε χρειάζεται να εγκατασταθούν σε άρτιο και οικοδομήσιμο, εφόσον έχει δοθεί απόφαση χορήγησης άδειας παραγωγής.
Αυτό λοιπόν είναι το συνολικό πλαίσιο και είμαι στη διάθεσή σας για τυχόν ερωτήσεις.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Όλα αυτά θα μας τα δώσετε κ. Υπουργέ;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Εγώ πιστεύω ότι πρέπει να σας τα δώσουμε, ναι. Κατ΄ αρχήν θα σας έρθουν τα απομαγνητοφωνημένα.
Μετά θέλω να παρακαλέσω και τον κ. Μπούγα και τους συνεργάτες του και τον κ. Μουσουρούλη και τους συνεργάτες του ό,τι περισσότερο έχετε να δώσετε συγκεκριμένα και με διαφάνειες, να τα δώσουμε για να γίνουν κατανοητά, διότι μας ενδιαφέρει και ο πολίτης να κατανοήσει. Και τα παραδείγματα, ακριβώς. Τώρα, αν θέλετε χαμηλώστε λίγο τα φώτα για να δείτε αυτή τη διαφάνεια, που αφορά στις διαδικασίες γ