Η πρόσφατη πρόταση του Γενικού Εισαγγελέα του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για την άμεση αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πτυχιούχων Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων που συνεργάζονται με ελληνικά κολλέγια έχει ιδιαίτερη σημασία για την χώρα μας. Και αυτό γιατί με την πρότασή του ο εισαγγελέας, αντιμετωπίζει τα πτυχία αυτά ισότιμα με όλα τα άλλα ευρωπαϊκά πτυχία τα οποία αναγνωρίζονται από το ελληνικό δημόσιο και από τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ. Για αυτό το λόγο προτείνει τα πτυχία αυτά να οδηγούν σε επαγγελματικά δικαιώματα στους κατόχους τους.
Η αλήθεια είναι ότι δεν θα πρέπει να μας αιφνιδιάζει μία τέτοια εξέλιξη καθώς η πρόταση του Γενικού Εισαγγελέα κινείται στην ίδια λογική με προηγούμενη απόφαση του ΔΕΚ στην υπόθεση Neri (2003, προδικαστικό ερώτημα για την αναγνώριση πτυχίου του πανεπιστημίου του Νόττιγχαμ που συνεργάζονταν με ιταλικό κολέγιο). Στην απόφαση αυτή το δικαστήριο είχε αποφανθεί ότι δεν ενδιαφέρει ο τρόπος έκδοσης των πτυχίων ( σπουδές εξ’ αποστάσεως, συμφωνίες δικαιόχρησης, παραρτήματα των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων σε άλλες χώρες μέλη της ΕΕ κλπ), αλλά ότι τα πτυχία αυτά είναι πτυχία ενός πανεπιστημίου της ΕΕ και συνεπώς θα πρέπει να αναγνωριστούν σε όλα τα κράτη μέλη. Θεώρησε δηλαδή το Δικαστήριο ότι στην εποχή της Κοινωνίας των Πληροφοριών η λογική της τετραετούς φοίτησης κατά τα παραδοσιακά πρότυπα είναι ξεπερασμένη. Έτσι, σύμφωνα με το πνεύμα της απόφασης του Δικαστηρίου στην υπόθεση Neri, ο εισαγγελέας θεωρεί ότι οι περιορισμοί του ελληνικού συντάγματος για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων δεν αφορούν το συγκεκριμένο θέμα, παρότι οι σπουδές πραγματοποιούνται εν μέρει ή συνολικά στην Ελλάδα. Και αυτό γιατί στην συγκεκριμένη περίπτωση
αυτό που
μετράει είναι ο φορέας της έκδοσης των πτυχίων, δηλαδή ότι τα πανεπιστήμια των οποίων το πτυχίο φέρει τη σφραγίδα είναι βρετανικά, γαλλικά κλπ. Επομένως εμπίπτουν στις προβλέψεις της Οδηγίας 89/48 για την αμοιβαία αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων στην ΕΕ.
Ακόμα όμως και αν δικαιωθούν οι θέσεις της χώρας μας και δεν καταδικαστούμε σε αυτή τη δίκη, τον Οκτώβριο του 2007 είναι η καταληκτική προθεσμία για την εφαρμογή της νέας Οδηγίας ( 36/ 2005) για το ίδιο θέμα, την αναγνώριση δηλαδή των
επαγγελματικών δικαιωμάτων στην ΕΕ. Εκεί δεν τίθεται θέμα ερμηνειών καθώς τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Σύμφωνα λοιπόν με την νέα οδηγία (άρθρο 50 παράγραφος 3) το μόνο το οποίο μπορεί να κάνει η Ελλάδα είναι να ρωτήσει τις χώρες οι οποίες εξέδωσαν τα πτυχία ( πχ, Γαλλία, Μ. Βρετανία ) εάν αυτά ισχύουν και οδηγούν σε επαγγελματικά δικαιώματα στο εσωτερικό τους. Εάν η απάντηση είναι καταφατική – πράγμα το οποίο πρέπει να θεωρείται περίπου βέβαιο – η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο από το να δεχτεί τη θέση αυτή και να τα αναγνωρίσει άμεσα. Υπάρχει επομένως μία νέα πραγματικότητα η οποία πρέπει να οδηγήσει το ταχύτερο σε αξιολόγηση των Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών.
Εξάλλου η αξιολόγηση αυτή είναι καθ’ όλα συμβατή με τις αρχές της ΕΕ, πράγμα άλλωστε το οποίο δέχεται το ΔΕΚ στην υπόθεση Neri. Στη παράγραφο 46 της απόφασης αυτής το Δ.Ε.Κ σημειώνει σε σχέση με τα ιταλικά κολλέγια: «Ενώ ο στόχος να εξασφαλιστεί υψηλού επιπέδου πανεπιστημιακή εκπαίδευση καθιστά θεμιτό τον περιορισμό βασικών ελευθεριών (της Ε.Ε.), τέτοιοι περιορισμοί πρέπει να είναι κατάλληλοι για την επιτυχία αυτού του στόχου και να μη προχωρούν πέραν του
δέοντος».
Δηλαδή, αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι το Δ.Ε.Κ. δέχεται περιορισμούς στη λειτουργία των κολλεγίων, αρκεί
οι περιορισμοί αυτοί να μην είναι παράλογοι και να μην οδηγούν σε απαγόρευση της λειτουργίας τους. Θεωρεί δηλαδή το ΔΕΚ πως το κράτος υποδοχής μπορεί να θέτει συγκεκριμένους κανόνες στην λειτουργία των ΚΕΣ με βάση τις αρχές της αναλογικότητας και να τα αξιολογεί όπως και τα Πανεπιστήμια. Όλα αυτά σημαίνουν ότι το ελληνικό δημόσιο έχει δυνατότητες παρέμβασης έτσι ώστε να εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα σπουδών στην ελληνική νεολαία. Δεν μπορεί να απαγορεύσει αυθαίρετα τη λειτουργία των κολλεγίων, όπως υποστηρίζεται από κάποιες πλευρές. Αλλά μπορεί – πάλι σε αντίθεση με όσα λέγονται από κάποιους άλλους – να τίθενται προϋποθέσεις λειτουργίας στα κολλέγια και να γίνεται αξιολόγηση του έργου τους.
Τα πράγματα πλέον είναι ξεκάθαρα ακόμα και στον πιο δύσπιστο. Η επικείμενη αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πτυχίων των ευρωπαικών πανεπιστημίων στην χώρα μας είναι άσχετη με την αναθεώρηση του άρθρου 16. Παραρτήματα ευρωπαϊκών πανεπιστημίων θα έχουμε στην χώρα μας έτσι και αλλιώς. Είναι στο χέρι μας να τα αξιολογήσουμε και να προσαρμοστούμε, και σε αυτόν τον τομέα, στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα.