Μαθητής Λυκείου στην Κρήτη το 1981 θυμάμαι πολλούς συμμαθητές μου να φοβούνται ότι με την ένταξη της χώρας μας στην τότε ΕΟΚ θα ξεριζωθούν οι ελιές μας. Είκοσι πέντε χρόνια μετά οι ελιές έγιναν ακόμα περισσότερες και η καλλιέργειά τους έγινε –λόγω των επιδοτήσεων- σχεδόν μονοκαλλιέργεια. Ωστόσο, εάν τότε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν επέμενε, κόντρα στο ρεύμα και την λογική του πολιτικού κόστους και γινόταν δημοψήφισμα, η Ελλάδα ίσως και να μην είχε ενταχθεί στην ΕΟΚ. Ο Καραμανλής συνέχιζε με θάρρος να στηρίζει την ευρωπαϊκή επιλογή επικαλούμενος τα οφέλη που θα προέκυπταν από την ένταξή μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια: σταθεροποίηση της δημοκρατίας και οικονομική ανάπτυξη, ιδιαίτερα του αγροτικού τομέα.
Σήμερα, με ψυχραιμία μπορούμε να αποτιμήσουμε τα οφέλη αυτής της επιλογής: Τρία δις ευρώ κάθε χρόνο στους αγρότες και τρία δις ευρώ μέσω του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Κοινό νόμισμα με τους Γερμανούς και τους Γάλλους. Η Κύπρος στην ευρωπαϊκή οικογένεια, αλλά και κινητικότητα στο Κυπριακό για τον ίδιο λόγο. Όλοι οι γείτονες μας, αλλά και η Τουρκία γνωρίζουν πλέον ότι ο δικός τους δρόμος προς τις Βρυξέλλες περνάει αναγκαστικά και από την Αθήνα. Θα προσέθετα δε και κάτι άλλο: η συμμετοχή μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια κρατάει τις ελληνικές κυβερνήσεις, λιγότερο ή περισσότερο, μακριά από λαϊκίστικους πειρασμούς και δημαγωγικά μονοπάτια.
Ευρωσκεπτικισμός αναμφίβολα υπάρχει σε ένα όχι αμελητέο τμήμα του πληθυσμού. Συντελούν σε αυτό οι μέτριες επιδόσεις της χώρα μας στην οικονομία όλα αυτά τα χρόνια. Η υψηλή όμως ανεργία και οι σχετικά χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης δεν οφείλονται στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης την οποία ορισμένοι συνεχώς μέμφονται. Οφείλονται αποκλειστικά στις δικές μας «τριτοδρομικές» επιλογές του παρελθόντος. Την ίδια στιγμή άλλες χώρες είχαν πολύ πιο θετική πορεία γιατί εφάρμοσαν ένα καλύτερο μείγμα οικονομικής πολιτικής, αξιοποιώντας παράλληλα αποδοτικότερα τους κοινοτικούς πόρους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά ως μοντέλο συνεργασίας και ανάπτυξης έχει πετύχει. Παρά την γκρίνια που προκαλούν τα ελλείμματα στις διάφορες πολιτικές της, αποτελεί μία «ήπια» υπερδύναμη και ένα πόλο έλξης όλων των ευρωπαϊκών κρατών που δεν ανήκουν σε αυτήν. Όλα αυτά έρχονται να υπογραμμίσουν την ορθότητα της στρατηγικής επιλογής του Καραμανλή στην δεκαετία του 1970, αλλά και να καταδείξουν ότι οι κριτικές για την Ευρώπη του σήμερα επικεντρώνονται στο δέντρο χάνοντας το δάσος.
Η ευρωπαϊκή πορεία όλα αυτά τα χρόνια δεν ήταν εύκολη. Στο ευρωπαϊκό ποδήλατο καθόταν τότε δέκα, ενώ σήμερα βρίσκονται εικοσιπέντε ποδηλάτες. Κάποιοι από αυτούς επιθυμούν να πάνε πιο γρήγορα και κάποιοι πιο αργά. Άλλοι θέλουν να στρίψουν δεξιά, ενώ άλλοι αριστερά. Επειδή όμως σε κανέναν δεν συμφέρει το ποδήλατο να πέσει, μιας και όλοι βρίσκονται πάνω σε αυτό, η Ευρώπη με μικρότερες του επιθυμητού ίσως ταχύτητες προχώρησε μπροστά επηρεάζοντας λιγότερο ή περισσότερο την ζωή όλων μας.
Στην Ελλάδα όταν μιλάμε για την Ευρώπη επικεντρωνόμαστε περισσότερο είτε σε θέματα που έχουν σχέση με τα κοινοτικά ταμεία είτε σε ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις με τους γείτονές μας. Ορθώς μας απασχολούν αυτά τα ζητήματα. Είναι όμως σαφές ότι η Ευρώπη είναι κάτι πολύ ευρύτερο. Επί πλέον, η σημερινή Ελλάδα παρά τις καθυστερήσεις και τις χαμένες ευκαιρίες των τελευταίων ετών δεν είναι η Ελλάδα του 1981. Σήμερα έχουμε ενώπιόν μας μία πιο πλούσια χώρα σε μία διαφορετική και με περισσότερες αρμοδιότητες ΕΕ. Είναι ανάγκη λοιπόν όχι μόνο να εκμεταλλευτούμε τις μελλοντικές ευκαιρίες, αλλά και να επαναπροσδιορίσουμε το ρόλο μας στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Σήμερα το διακύβευμα δεν είναι η σταθεροποίηση της δημοκρατίας, αλλά η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας και η ποιότητα ζωής των πολιτών.
Είναι ανάγκη λοιπόν να προσαρμόσουμε τις οικονομικές μας επιλογές σε αυτά που ευρωπαϊκά κράτη όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία υιοθέτησαν με επιτυχία. Να γίνουμε ανταγωνιστικοί και να εκμεταλλευτούμε με αυτόν τον τρόπο την δυναμική της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ( σήμερα το 50% των εξαγωγών μας στα δέκα νέα κράτη μέλη κατευθύνεται σε ένα μόνο κράτος, την Κύπρο!!). Παράλληλα θα πρέπει να συμμετάσχουμε δημιουργικά στην διαμόρφωση όλων των πολιτικών που επηρεάζουν τον ευρωπαίο πολίτη: την πολιτική μεταφορών, του περιβάλλοντος, τα μέτρα για την εσωτερική αγορά, την πολιτική για την προστασία του καταναλωτή κ.ο.κ. Όλα αυτά είναι εξίσου εθνικά θέματα για την Ελλάδα του σήμερα μαζί με τα ζητήματα των αγροτών, της περιφερειακής ανάπτυξης και των Βαλκανίων.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι η Ελλάδα οφείλει να μετατραπεί από μία χώρα με προτεταμένη την παλάμη σε μία χώρα του πυρήνα της ΕΕ. Μία χώρα που θα συνδιαμορφώνει δυναμικά το ευρωπαϊκό οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο. Μία χώρα που θα έχει καταλυτικό ρόλο στην μετατροπή των Βαλκανίων σε μία γειτονιά ειρήνης κα συνεργασίας. Μία χώρα που θα ωθήσει μαζί με τις άλλες δυνάμεις το ευρωπαϊκό ποδήλατο να προχωρήσει με μεγαλύτερες ταχύτητες έτσι ώστε συντομότερα να φτάσουμε σε αυτό που εύχονται οι περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες: σε μία ΕΕ με έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά και με κοινή εξωτερική πολιτική. Το 1981 ήταν σημαντικό να προστατεύσουμε το εισόδημα των ελαιοπαραγωγών. Σήμερα μαζί με αυτό έχουμε μπροστά μας πολύ περισσότερες και πολύ πιο σύγχρονες προκλήσεις. Καιρός να τις αντιμετωπίσουμε. Χωρίς αρνήσεις, φοβικά σύνδρομα και δογματισμούς. Αλλά με όραμα, σχέδιο και πολιτικό θάρρος.