Τα δραματικά συμβάντα του “Erika”και του “Prestige” επηρέασαν καθοριστικά τα πολιτικά πράγματα σχετικά με την ναυτιλία στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς δημιούργησαν μεγάλη λαϊκή αντίδραση κυρίως στην Γαλλία και την Ισπανία, αλλά και στις άλλες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς οι τηλεοπτικές εικόνες επηρέασαν όλους τους ευαίσθητους για το περιβάλλον πολίτες.
Αυτό με τη σειρά του έχει οδηγήσει και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο στον τομέα της ναυτιλίας να προτάξουν στην ατζέντα τους ζητήματα τα οποία σχετίζονται με την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. Σε απόλυτους αριθμούς η περιβαλλοντική επιβάρυνση της θάλασσας από την ναυτιλία είναι μάλλον χαμηλή και κυμαίνεται μεταξύ του 12 και 13% της συνολικής ρύπανσης που προκαλείται ετησίως στην θάλασσα. Ωστόσο, ο δραματικός χαρακτήρας των ναυαγίων και οι τηλεοπτικές εικόνες με τις μολυσμένες ακτές, τα γεμάτα με πίσσες πουλιά κλπ λειτουργούν καταλυτικά για την λήψη μέτρων στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μέτρα αυτά για την προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να αποτελούν ασφαλώς προτεραιότητα. Η ασφάλεια στην ναυσιπλοΐα επίσης. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε κανένα ζήτημα υπό το κράτος του πανικού και όταν νομοθετούμε θα πρέπει εκτός από αυτές τις δύο προταιρεότητες να λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής ναυτιλίας σε διεθνές επίπεδο, όπως επίσης και την διαθεσιμότητα τάνκερς για την μεταφορά πετρελαίου πολύ περισσότερο που στην Ευρώπη το 80% του πετρελαίου που καταναλώνεται μεταφέρεται μέσω θαλασσίων οδών.
Εν πάσει περιπτώσει μέχρι και το ναυάγιο του “Prestige” η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε στην λήψη μέτρων τα οποία έτυχαν αποδοχής από όλους τους παράγοντες που εμπλέκονται με την ναυτιλία. Η αρχή έγινε με το πακέτο μέτρων το οποίο ονομάστηκε «Erika I» και που αφορούσε την εσπευσμένη απόσυρση τάνκερς με μονό τοίχωμα, αυστηρότερα μέτρα για τους νηογνώμονες και επίταση των λιμενικών ελέγχων. Ακολούθησε το λεγόμενο πακέτο μέτρων «Erika II» το οποίο ολοκληρώθηκε νομοθετικά κατά τα 2/3 εντός του 2002. Υιοθέτησαν δηλαδή το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασφάλειας στην ναυσιπλοΐα, η οποία θα βοηθάει από τεχνοκρατικής πλευράς την Επιτροπή στην εκτέλεση του έργου της όσον αφορά την ναυτιλία. Το μόνο, δε, θέμα το οποίο απέμενε να ρυθμιστεί ήταν το ζήτημα της έδρας της συγκεκριμένης υπηρεσίας. Ταυτοχρόνως υιοθετήθηκαν μέτρα σχετικά με την κυκλοφορία των πλοίων στις θάλασσες, την ενδεχόμενη απαγόρευση απόπλου σε περίπτωσης κακοκαιρίας, τους λιμένες καταφυγής και την τοποθέτηση μαύρων κουτιών στα πλοία με βάση ένα χρονοδιάγραμμά το οποίο συμφωνήθηκε και με τον ΙΜΟ. Το τρίτο σκέλος των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που αφορούσε την δημιουργία ενός πρόσθετου ταμείου για αποζημιώσεις σε περίπτωση ναυαγίων, εκκρεμεί προς ρύθμιση γιατί το Συμβούλιο είχε αποφασίσει να το παραπέμψει στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό ο οποίος και θα αποφάσιζε εντός του 2003.
Ο απολογισμός του 2002,όσον αφορά στην ευρωπαϊκή ναυτιλία σίγουρα σημαδεύεται από το ναυάγιο του “Prestige” ανοικτά των ακτών της Ισπανίας και από τις αντιδράσεις που αυτό προκάλεσε. Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρχικά πρότεινε την λήψη μέτρων που θα συνδέονταν με την απαγόρευση μεταφοράς οχληρών πετρελαιοειδών από τάνκερς μονού τοιχώματος και τις ποινικές ευθύνες σε περίπτωση ναυαγίου, το Συμβούλιο Υπουργών και εν συνεχεία το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης ήρθε να προσθέσει και άλλα μέτρα, μεταξύ των οποίων και ένα νέο πιο σύντομο χρονοδιαγραμμα απόσυρσης των τάνκερς μονού τοιχώματος. Με την απόφαση αυτή συμφώνησε και ο Έλληνας Υπουργός. Φαίνεται λοιπόν ότι, παρά τα όσα είχαν συμφωνηθεί στα πλαίσια του πακέτου «Erika I», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να προτείνει ένα νέο χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των τάνκερς μονού τοιχώματος, το οποίο θα είναι πιθανότατα το ίδιο με αυτό που είχε προτείνει αρχικά μετά το ναυάγιο του «Erika» στον Ατλαντικό κοντά στις γαλλικές ακτές. Αυτό σημαίνει ότι πολλά ελληνικά ή ελληνόκτητα τάνκερς θα χρειαστεί να αποσυρθούν νωρίτερα, σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις, τουλάχιστον σε ότι αφορά τις δραστηριότητες τους στα ευρωπαϊκά λιμάνια και στις ευρωπαϊκές ακτές.
Μέσα στο 2002 οριστικοποιήθηκε επίσης η κοινή θέση του Συμβουλίου μετά την πρώτη ανάγνωση του Κοινοβουλίου όσον αφορά στην απελευθέρωση των λιμενικών υπηρεσιών. Εκεί φαίνεται ότι δημιουργείται ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο καθιερώνει τον ανταγωνισμό στα λιμάνια και με αυτό τον τρόπο μπορεί να βοηθηθεί σημαντικά η ανταγωνιστικότητα της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Απομένει η δεύτερη ανάγνωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εν πάσει περιπτώσει φαίνεται ότι σύντομα, πιθανότητα εντός εξαμήνου, το νέο αυτό θεσμικό πλαίσιο για τις λιμενικές υπηρεσίες θα καταστεί πραγματικότητα.
Το πρώτο εξάμηνο του επόμενου χρόνου θα είναι εξάμηνο το όποιο η Ελλάδα θα προεδρεύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ας ελπίσουμε ότι το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας θα μπορέσει να συντελέσει, έτσι ώστε η πρώτη ναυτιλιακή δύναμη της Ευρώπης να δώσει την ώθηση που χρειάζεται η ευρωπαϊκή ναυτιλία. Η προσπάθεια που πρέπει να γίνει είναι αναγκαίο να επικεντρωθεί σε πολλούς τομείς, καθώς τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται: ανταγωνιστικότητα της ναυτιλίας, εκπαίδευση των ναυτικών, απελευθέρωση των λιμενικών υπηρεσιών, προστασία του περιβάλλοντος. Ας ελπίσουμε ότι όσο καλά τα καταφέρνουν οι Έλληνες εφοπλιστές στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, άλλο τόσο αποτελεσματική θα αποδειχθεί και η ελληνική προεδρία στον τομέα της ναυτιλίας. Δεν το χρειάζεται μόνο η ελληνική ναυτιλία, το χρειάζεται η εθνική οικονομία.