Την 1η Ιανουαρίου η Ελλάδα αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία θα διαρκέσει ολόκληρο το πρώτο εξάμηνο του 2003. Η κυβέρνηση στην προσπάθεια της να εκμεταλλευθεί για «εσωτερική πολιτική κατανάλωση» της άσκηση της προεδρίας προσπαθεί να το εμφανίσει ως ένα κοσμοϊστορικό γεγονός. Στο σύντομο αυτό χρονικό διάστημα νομίζω ότι είναι αφελές να πιστεύει κάποιος ότι θα αλλάξει η ροή της ιστορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να αλλάξει ο τρόπος δράσης και λειτουργίας της. Γι’ αυτό τον λόγο οι στόχοι που πρέπει να τεθούν από την ελληνική πλευρά θα πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και εφικτοί.
Η Ελλάδα δεν έχει την δυνατότητα να ξεφύγει από κάποια πλαίσια τα οποία επιβάλει ή ίδια ευρωπαϊκή πραγματικότητα και καθημερινότητα. Δεν θα μπορούσε δηλαδή να μην διαχειρισθεί ζητήματα όπως η ενδιάμεση αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και σε κάποιο βαθμό οι εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Συντακτική Συνέλευση. Από την άλλη μπορεί να πιέσει, έτσι ώστε να υπάρξουν εξελίξεις στην λεγόμενη «Σύνοδο της Άνοιξης» για θέματα που σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Οικονομίας και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Μοντέλο. Η Ελλάδα, όπως και οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος της Ενωμένης Ευρώπης το οποίο αναλαμβάνει την προεδρία, θα ακολουθήσει την ατζέντα που έχει ήδη διαμορφωθεί με βάση τον υφιστάμενο προγραμματισμό, τις δεσμεύσεις και υποχρεώσεις που η Ένωση έχει αναλάβει σχετικά με την διεκπεραίωση ορισμένων εκκρεμών υποθέσεων. Αντιλαμβάνεστε όλοι ότι ο ρόλος που επιτελεί τελικά η Προεδρία στην πραγματικότητα είναι κυρίως συντονιστικός. Εύλογα λοιπόν ανακύπτει το ερώτημα πώς θα μπορούσε να κρίνει κανείς εάν ένα κράτος μέλος ήταν επιτυχημένο στο ρόλο του αυτό. Δύο βασικά στοιχεία μπορούν να μας προσανατολίσουν με ακρίβεια στο να δοθεί η απάντηση αυτή.
Το πρώτο στοιχείο είναι η αμιγώς νομική σκοπιά που εξετάζει το πραγματικό γεγονός του αριθμού των κεφαλαίων και θεμάτων που έκλεισαν κατά τη διάρκεια μίας Προεδρίας. Ένα κράτος μέλος που επιτελεί με αποτελεσματικότητα το ρόλο του αυτό θα καταφέρει να κλείσει με επιτυχία όσο το δυνατόν περισσότερες από τις εκκρεμείς νομικές υποθέσεις, με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπο όταν αναλαμβάνει τα καθήκοντά του. Γι’ αυτόν τον λόγο θα πρέπει να υπάρχει σωστός προγραμματισμός και ιεράρχηση προτεραιοτήτων αφενός κατά την οριστικοποίηση της ατζέντας των συνεδριάσεων του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αφετέρου -ίσως αυτό να είναι μάλιστα και πιο σημαντικό- με την ικανότητα που έχει το κράτος πού ασκεί την Προεδρία να προτείνει λύσεις και συμβιβασμούς, ώστε να ξεπερνώνται τα αδιέξοδα, που πολύ συχνά φαίνεται να αποτελούν την κατάληξη των συζητήσεων και των διαπραγματεύεων του Συμβουλίου. Η ευελιξία και η ετοιμότητα που χαρακτηρίζουν μία Προεδρία και η προσπάθεια που κάνει να συμβιβάζει αντίθετα συμφέροντα και να προτείνει κοινώς αποδεκτές λύσεις καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία της.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά τις δυνατότητες που έχει το κράτος κατά τη διάρκεια της Προεδρίας του να ανοίξει συζητήσεις για καινούρια θέματα, που δε βρίσκονται ήδη στους τομείς προτεραιότητας και δράσης της Ένωσης. Στην περίπτωση το ζητούμενο δεν είναι να λυθεί άμεσα κάποιο πρόβλημα, αλλά να δημιουργηθούν τα θεμέλια ώστε το θέμα αυτό να απασχολεί με μεγαλύτερη ένταση τους Ευρωπαίους ηγέτες στο μέλλον. Συνήθως οι ηγέτες των κρατών μελών της Ένωσης προωθούν -όσο κατέχουν την Προεδρία- θέματα που τους αγγίζουν περισσότερο και αφορούν την περιοχή από την οποία προέρχονται.
Πιστεύω ότι μια τέτοια είδους πρωτοβουλία, την οποία η ελληνική προεδρία θα πρέπει να προωθήσει, αφορά τα Βαλκάνια. Και αυτό γιατί η Ελλάδα μπορεί να συμβάλει με ουσιαστικό τρόπο στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής προοπτικής των βαλκανικών χωρών, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα νέο σκηνικό στην ευρύτερη περιοχή μας. Τόσο η γεωγραφική γειτνίαση της χώρας μας, όσο και οι παραδοσιακά καλές σχέσεις που διατηρεί με τις χώρες αυτές, αναθέτουν στη χώρα μας έναν σταθεροποιητικό ρόλο στην περιοχή, αλλά και την ευθύνη για την καλλιέργεια ενός θετικού κλίματος συνεργασίας με την ΕΕ. Η Ελλάδα πρέπει να προωθήσει δυναμικά την ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ένωση. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό κατά την διάρκεια της ελληνικής προεδρίας να εφαρμοστεί αποτελεσματικά ο “οδικός χάρτης” για τις χώρες αυτές. Αντίστοιχα η προώθηση συμφωνιών με χώρες όπως η Αλβανία, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η Βοσνία Ερζεγοβίνη είναι ενέργειες στις οποίες μπορεί να προβεί η χώρα μας. Κάθε σχετική λοιπόν πρωτοβουλία που θα απέβλεπε στο να μας οδηγήσει σε μία νέα περίοδο σταθερότητας και συνεργασίας στα Βαλκάνια, ώστε να τεθούν οριστικά στο παρελθόν οι επίσημες ή μη συνοριακές διαφορές και τα μειονοτικά προβλήματα, θα πρέπει να προωθηθεί ουσιαστικά κατά τη διάρκεια της ελληνικής Προεδρίας.
Για όλα τα ζητήματα που προανέφερα η ελληνική προεδρία δεν φαίνεται να δείχνει τον απαιτούμενο δυναμισμό. Αυτό έχει επισημανθεί και από την πλευρά της ΝΔ η οποία κατά το διάστημα της εξάμηνης ελληνικής προεδρίας δεν θέλει να ασκήσει αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση, αλλά να συμπαρασταθεί στην κυβέρνηση. Δεν έχει σκοπό να αμφισβητήσει την προεδρία, αλλά να παρακινήσει την ελληνική κυβέρνηση ώστε να είναι δημιουργική και αποτελεσματική.
