“H Ελλάδα πρέπει να καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να παραμείνει στον πυρήνα της Ευρώπης”, υπόγραμμισε ο Κωστής Χατζηδάκης στην ομιλία του στο συνέδριο “Η Ευρώπη μπροστά στο Brexit: Κίνδυνος ή πρόκληση;” Ομιλία Κωστή Χατζηδάκη στο συνέδριο: «Η Ευρώπη μπροστά στο Brexit: Κίνδυνος ή πρόκληση;»
- Το Brexit, μολονότι εξέπληξε πολλούς, δεν ήταν –ιστορικά μιλώντας- κεραυνός εν αιθρία. Το Ηνωμένο Βασίλειο, άλλωστε, ήταν ανέκαθεν με το ένα πόδι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τη δεκαετία του 70, το ζήτημα δίχαζε την πολιτική ζωή της χώρας, με σημαντικά τμήματα των δύο μεγάλων κομμάτων να αντιτίθενται στην συμμετοχή της χώρας τους στην κοινότητα.
- Η διστακτικότητα της Βρετανίας να ενσωματωθεί στην ευρωπαϊκή οικογένεια αποτυπώθηκε και στο rebate (δηλαδή την επιστροφή πόρων) που εξασφάλισε η Θάτσερ το 1984, ενώ η υπογραφή της χώρας στη συνθήκη του Μάαστριχτ μπήκε υπό όρους, τα λεγόμενα –, τα οποία, μεταξύ άλλων, την κρατούσαν έξω από τη νομισματική ένωση.
- Κατά πολλούς, το ζήτημα της σχέσης ΕΕ- Βρετανίας ήταν το πιο διχαστικό ζήτημα στη βρετανική πολιτική τις τελευταίες δεκαετίες, πιο πάνω και από την αντιπαράθεση μεταξύ αριστεράς και δεξιάς.
- Οι λόγοι για αυτό προφανώς παραείναι σύνθετοι για να αναλυθούν στο πλαίσιο αυτής της ομιλίας, όμως σίγουρα έχουν να κάνουν με το αυτοκρατορικό παρελθόν της Βρετανίας και ένα αίσθημα ιστορικής περηφάνιας που δεν επέτρεπε στους Βρετανούς να δέχονται να είναι η χώρα τους δεύτερο βιολί σε μια ένωση με επικεφαλής χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία.
- Μάλλον δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που οι πιο ηλικιωμένοι Βρετανοί –δηλαδή αυτοί με πιο έντονες αναμνήσεις αυτοκρατορίας- ψήφισαν σε μεγάλο ποσοστό υπέρ του Brexit.
- Τι μέλει γενέσθαι, λοιπόν για τις σχέσεις ΕΕ – Βρετανίας και πώς θα διαμορφώσουν οι εξελίξεις αυτές το μέλλον της ένωσης;
- Κατ’ αρχάς είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε πως στη Βρετανία δεν υπάρχει κάποιο consensus σχετικά με τα επόμενα βήματα που θα πρέπει να γίνουν. Ενδεικτικές είναι οι ηχηρές δηλώσεις δύο πρώην πρωθυπουργών. OΤζον Μέιτζορ χαρακτήρισε το Brexitένα λάθος ιστορικών διαστάσεων και εκτίμησε ότι θα έχει οδυνηρές επιπτώσεις στο σύστημα υγείας και το κοινωνικό κράτος, ενώ ο Τόνι Μπλερ πήγε ακόμα πιο πέρα και παρότρυνε τους πολίτες να ξεσηκωθούν ενάντια στο Brexit!
- Ηχηρές ήταν επίσης δύο πρόσφατες αποφάσεις της Βουλής των Λόρδων, η οποία υπερψήφισε –με μεγάλη, μάλιστα, πλειοψηφία- δύο τροπολογίες των Εργατικών στο νομοσχέδιο για την ενεργοποίηση του άρθρου 50:
1. Η πρώτη αφορούσε στην προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών της Ε.Ε. που ζουν στη Βρετανία, ενάντια στην κυβερνητική γραμμή που θέλει τα δικαιώματα αυτά να αποτελούν διαπραγματευτικό χαρτί.
2. Η δεύτερη δίνει στο Κοινοβούλιο τον τελευταίο λόγο σχετικά με την έγκριση οποιασδήποτε συμφωνίας για το Brexit εξασφαλίσει η κυβέρνηση.
- Μολονότι το πιθανότερο είναι ότι οι αποφάσεις θα ανατραπούν στη Βουλή των Κοινοτήτων, ήταν μια ήττα με βαρύ πολιτικό συμβολισμό για την Τερέζα Μέι και την κυβέρνησή της, και σίγουρα θα επηρεάσει τη διαπραγματευτική ισχύ της.
- Από τη μεριά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως αναμενόταν, δείχνει τα δόντια της. Δεν θα αφήσει τη Βρετανία να έχει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο, δηλαδή να έχει πλήρη πρόσβαση στην ενιαία αγορά χωρίς να έχει καμία υποχρέωση απέναντι στην Ένωση.
- Πρόσφατα ο Μισέλ Μπαρνιέ, ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής του Brexit, υιοθέτησε σκληρή γραμμή, δηλώνοντας ότι μέχρι τα Χριστούγεννα θα συζητηθεί μόνο η μορφή και το κόστος του Brexitκαι όχι το μελλοντικό καθεστώς των διμερών εμπορικών σχέσεων. Κάτι που ανατρέπει τα σχέδια της βρετανικής κυβέρνησης.
- Επιπλέον, Γκι Φερχόφστατ, διαπραγματευτής του Ευρωκοινοβουλίου για το Brexit, δήλωσε ότι σε περίπτωση μεταβατικής συμφωνίας η Βρετανία θα συνεχίσει να υπάγεται στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και μετά το Brexit, κάτι που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με της υποσχέσεις της Μέι.
- Το Brexit, βέβαια, δεν είναι η μόνη κρίση που βιώνει η Ευρώπη.
1. Υπάρχει η κρίση της Ευρωζώνης, η οποία έχει επικεντρωθεί, πλέον, στην Ελλάδα, όμως συνδέεται άμεσα με βαθύτερα δομικά προβλήματα της νομισματικής ένωσης. Αυτά έχουν οδηγήσει σε έναν διαχωρισμό μεταξύ βορείων και νοτίων χωρών, φέρνοντας στην επιφάνεια εκατέρωθεν αρνητικά στερεότυπα που έχουν τις ρίζες τους πολλές δεκαετίες πίσω και θέτουν εν αμφιβόλω την ευρωπαϊκή ενότητα.
2. Έχουμε επίσης την κρίση που σχετίζεται με την παγκοσμιοποίηση, η οποία έχει πλήξει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα σε πολλούς τομείς, οδηγώντας πολλούς Ευρωπαίους στην ανεργία. Δεν ήταν τυχαίο ότι το Brexit πήρε μεγάλα ποσοστά στις περιοχές που επλήγησαν από την αποβιομηχανοποίηση και είδαν θέσεις εργασίας να μετακινούνται μαζικά σε χώρες όπως η Κίνα.
3. Το τρίτο είναι η μεταναστευτική κρίση, η οποία προκλήθηκε από τις μαζικές μεταναστευτικές ροές που βρήκαν την Ευρώπη απροετοίμαστη, με αποτέλεσμα να υπάρξει έντονη έλλειψη συντονισμού στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Αποτέλεσμα ήταν να προκύψουν ζητήματα τόσο ανθρωπιστικής φύσεως, όσο και στον τομέα της ασφάλειας.
Αυτές οι τρεις κρίσεις που ανέφερα έκαναν μεγάλα τμήματα των ευρωπαϊκών κοινωνιών να στραφούν σε ακραίες φωνές που προάγουν τον απομονωτισμό ως πανάκεια. Το βλέπουμε, μεταξύ άλλων, με την άνοδο της Λεπέν, με τα ψηλά ποσοστά της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), τους Αληθινούς Φιλανδούς στη Φιλανδία, τον Βίλντερς στην Ολλανδία.
- Τι πρέπει να κάνουν, λοιπόν, οι ηγεσίες της ΕΕ για να αντιμετωπίσουν την υπαρξιακή κρίση που βιώνει η Ένωση σήμερα;
- Όσο λάθο&si