“Η ενέργεια ως πόλος προσέλκυσης επενδύσεων έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει τον καταλύτη της οικονομικής μας ανασυγκρότησης υπό την προϋπόθεση ότι θα προχωρήσουμε με γοργά βήματα προς την κατεύθυνση της απελευθέρωσης των αγορών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου”, τόνισε ο Κωστής Χατζηδάκης στην ομιλία που πραγματοποίησε στο Athens Energy Forum 2016 που διεξάγεται στο ξενοδοχείο “Μεγάλη Βρετανία”.
“Η επιτάχυνση αυτών των μεταρρυθμίσεων δεν αποτελεί ιδεοληψία, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να μειώσουμε ένα από τα υψηλότερα ενεργειακά κόστη στην Ευρώπη, να δώσουμε κίνητρα για την προσέλκυση επενδύσεων που θα δημιουργήσουν ανταγωνισμό και θέσεις εργασίας μέσω αμοιβαία επωφελών συνεργιών δημοσίου & ιδιωτικού τομέα”.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ
Σημεία εισήγησης Κωστή Χατζηδάκη στο Athens Energy Forum 2016
Εισαγωγή
- Θα ήθελα για αρχή να συγχαρώ τους διοργανωτές του 4ου ετήσιου ενεργειακού Φόρουμ των Αθηνών για την πρωτοβουλία που ανέλαβαν να φέρουν και εφέτος γύρω από το ίδιο τραπέζι ηγετικές προσωπικότητες του πολιτικού, διπλωματικού και επιχειρηματικού κόσμου.
- Είμαι βέβαιος ότι παρά τις όποιες διαφορές μας συμμεριζόμαστε όλοι τις ίδιες ελπίδες, τις ίδιες προσδοκίες και το κοινό όραμα ανάδειξης του ενεργειακού πυλώνα της οικονομίας μας ως παράγοντα ουσιαστικής και μακροπρόθεσμης ανάπτυξης.
- Η ενέργεια ως πόλος προσέλκυσης επενδύσεων έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει τον καταλύτη της οικονομικής μας ανασυγκρότησης υπό την προϋπόθεση ότι θα προχωρήσουμε με γοργά βήματα προς την κατεύθυνση της απελευθέρωσης των αγορών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου.
- Η επιτάχυνση αυτών των μεταρρυθμίσεων δεν αποτελεί ιδεοληψία, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να μειώσουμε ένα από τα υψηλότερα ενεργειακά κόστη στην Ευρώπη, να δώσουμε κίνητρα για την προσέλκυση επενδύσεων που θα δημιουργήσουν ανταγωνισμό και θέσεις εργασίας μέσω αμοιβαία επωφελών συνεργιών δημοσίου & ιδιωτικού τομέα.
- Εξετάζοντας τους στόχους που οφείλουμε να θέσουμε ως χώρα στον ενεργειακό τομέα μπορούμε να διακρίνουμε δύο άξονες: τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς στόχους.
Εσωτερικοί στόχοι
- Εφαρμογή ευρωπαϊκής νομοθεσίας σε ζητήματα, για παράδειγμα, σχετικά με την ενίσχυση των ανεξάρτητων αρχών ή την κατάργηση των μονοπωλιακών πρακτικών. Αυτό είναι απαραίτητο όχι μόνο για να μην υπάρχουν εμπλοκές με τις Βρυξέλλες αλλά και για να προσαρμοστούμε στα ευρωπαϊκά δεδομένα.
- Απελευθέρωση αγορών: Είναι σημαντικό να υπάρχει ουσιαστικό άνοιγμα της αγοράς, όχι μόνο στα χαρτιά. Αυτό προϋποθέτει να ξεπεραστούν οι αντιδράσεις από ισχυρά συντεχνιακά συμφέροντα που επιθυμούν να συντηρείται το παρόν απαρχαιωμένο πλαίσιο κρατικής συγκέντρωσης, με τις αδιαφανείς διαδικασίες και τα υπέρογκα κόστη που αυτό συνεπάγεται. Αξίζει να σημειωθεί ότι, βάσει των σχετικών δεικτών, ο βαθμός ανοίγματος της αγοράς ενέργειας στην Ελλάδα είναι πολύ πιο κοντά στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης – και συχνά ακόμα μικρότερος-, παρά σε αυτές της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης.
- Προσέλκυση επενδύσεων: Η προαναφερθείσα απελευθέρωση θα οδηγήσει σε προσέλκυση επενδύσεων που τόσο ανάγκη η χώρα, όπως ανάγκη έχει, φυσικά, και τις θέσεις εργασίας αλλά και την ευρύτερη αναπτυξιακή δυναμική που αυτές θα δημιουργήσουν. Επιπλέον, η είσοδος νέων παικτών στην αγορά θα σημάνει την υιοθέτηση και διάχυση προηγμένων τεχνολογιών, καθώς και την παροχή περισσότερων επιλογών και πιο ποιοτικών υπηρεσιών για τους καταναλωτές.
- Μείωση ενεργειακού κόστους: Η Ελλάδα είναι από τις χώρες με το μεγαλύτερο ενεργειακό κόστος στην Ευρώπη. Δεν νοείται να μιλάμε για στρατηγική ανάπτυξης και να μην έχουμε ψηλά στην ατζέντα έναν τόσο καθοριστικό παράγοντα. Το ενεργειακό κόστος είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εξίσου σημαντικό με θέματα όπως, πχ, η γραφειοκρατία, όταν μιλάμε για τα εμπόδια στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας!
Προτάσεις:
-
- Υιοθέτηση -όχι μόνο θεωρητικά αλλά και στην πράξη- του ευρωπαϊκού Target Model με την εγκαθίδρυση χρηματιστηρίου ενέργειας το οποίο, σύμφωνα με μελέτες, οδηγεί σε μείωση κόστους και για παραγωγούς και για καταναλωτές.
- Να μη μείνουν στη σφαίρα της θεωρίας αλλά να επιτραπούν πραγματικά η σύναψη διμερών συμβάσεων για τους βιομηχανικούς καταναλωτές με παραγωγούς και η ομαδική διαπραγμάτευση συμβολαίων μακράς διάρκειας
- Χρήση ΕΣΠΑ για δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας.
- Δημοπρασίες λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής τύπου NOME .
Οι εξελίξεις στο εσωτερικό μέτωπο δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές:
- ΡΑΕ: Η κυβέρνηση την αντιμετώπισε με δυσπιστία αγνοώντας ότι οι ρυθμιστικές αρχές είναι μια ευρωπαϊκή πραγματικότητα και αποτελούν ουσιαστικό παράγοντα της ενεργειακής πολιτικής
- ΑΔΜΗΕ: Χωρίς να μας εξηγήσει ακριβώς το γιατί, ο κ.Σκουρλέτης επέλεξε να απαγορεύσει στη ΔΕΗ να προχωρήσει στην πώληση της θυγατρικής της επιλέγοντας μια διαδικασία που προβλέπει να κρατικοποιηθεί το 100% του ΑΔΜΗΕ ώστε εν συνεχεία να διατεθεί το 29% μέσω του Χρηματιστηρίου και το υπόλοιπο 20% σε κάποιον στρατηγικό επενδυτή. Εκτός του ότι ενδέχεται να προκύψουν ζητήματα νομιμότητας επί της ακολουθούμενης διαδικασίας, η οδός της ιδιωτικοποίησης που επιλέχθηκε μάλλον περιπλέκει παρά διευκολύνει τα πράγματα.
- Πετρέλαιο: Μεγάλη ολιγωρία παρατηρήθηκε και στην εξερεύνηση του δυνητικού πετρελαϊκού πλούτου της χώρας μας. Η προηγούμενη κυβέρνηση, με τη σημαντική συνεισφορά του καλού συναδέλφου κ.Μανιάτη, προχώρησε σε ριζικές τομές στο συγκεκριμένο ζήτημα και κινητοποίησε το ενδιαφέρον της διεθνούς πετρελαϊκής βιομηχανίας. Έκτοτε, η μείωση των πετρελαϊκών τιμών και κυρίως ο στρατηγικός εκτροχιασμός της χώρας το 2015, οδήγησε σε μάλλον απογοητευτικές εξελίξεις.
Εξωτερικοί στόχοι
- Σοβαρή, πολυδιάστατη ενεργειακή πολιτική: Με δεδομένη τη δεινή οικονομική θέση της χώρας, αλλά και τις ευαίσθητες γεωπολιτικές ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή, η άσκηση ενεργειακής πολιτικής προϋποθέτει προσεκτικό σχεδιασμό και δεν μπορεί να έχει ως στόχο τη δημιουργία εντυπώσεων και την αποκόμιση μικροπολιτικού οφέλους. Σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητη μια στρατηγική προσέγγιση με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, κάτι που η κυβέρνηση δεν μοιάζει να αντιλαμβάνεται.
- Εξέλιξη της χώρας σε ενεργειακό σταυροδρόμι: Η Ελλάδα, όντας το πλέον ανεπτυγμένο κράτος και διαθέτοντας την πιο ώριμη
ενεργειακή αγορά της περιοχής, έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο μέσω της υλοποίησης κρίσιμων έργων υποδομών
- Πολιτική πολλαπλών πηγών και οδεύσεων: Οφείλουμε να δώσουμε προτεραιότητα στη διαφοροποίηση πηγών ενέργειας και στην καλύτερη δικτύωση που θα εξασφαλίζει ποικιλία στις οδεύσεις. Αυτό θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια για τη χώρα, η οποία μεταφράζεται σε βελτίωση της προσβασιμότητας, της αξιοπιστίας, αλλά και του κόστους, με οφέλη για όλους τους εμπλεκομένους.
Σχετικά έργα:
- Με την εξαίρεση ορισμένων ώριμων σχεδίων που τα παρέλαβε υπογεγραμμένα και σε διαδικασία υλοποίησης, όπως οι αγωγοί ΤΑΡ και IGB, η πρόοδος της κυβέρνησης έχει υπάρξει τουλάχιστον κατώτερη των περιστάσεων.
- Ανατολική Μεσόγειος/East Med/EuroAsia Interconnector/LNG: Η κυβέρνηση περιορίστηκε ουσιαστικά στη βερμπαλιστική προώθηση σχεδίων ενεργειακής διασύνδεσης με την Ανατολική Μεσόγειο που βρίσκονται κατά βάση σε μελετητικό στάδιο. Τα σχέδια αυτά τα συγκεκριμενοποίησε και τα υπερασπίστηκε από το 2012 η προηγούμενη κυβέρνηση, σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις της Κύπρου, του Ισραήλ και της Αιγύπτου, με την οποία προσυπογράψαμε την ιστορική διακήρυξη της πρώτης τριμερούς συνεργασίας στο Κάϊρο τον Νοέμβριο του 2014. Είναι σχέδια μακράς πνοής και μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας, όμως δεν πρέπει να καλλιεργούμε την εντύπωση ότι τα έργα αυτά είναι υλοποιήσιμα αύριο ή μεθαύριο ή ότι η υλοποίηση τους είναι νομοτελειακά διασφαλισμένη μόνο και μόνο λόγω της πολιτικής στήριξης που λαμβάνουν
- Greek Stream/NEA-Νότιος Ενεργειακός Αγωγός: Σε εκείνον τον τομέα στον οποίο η κυβέρνηση προχώρησε πέραν από τη συνηθισμένη πολυλογία της σε μια πιο πρακτική κατεύθυνση τα αποτελέσματα ήταν τραγελαφικά. Αναφέρομαι προφανώς στο περίφημο σχέδιο Greek Stream του κ.Λαφαζάνη που εκθείαζε σύσσωμος ο ΣΥΡΙΖΑ και την ανύπαρκτη προκαταβολή των 3-5 δις που θα μας έδινε η Ρωσία για να αντιμετωπίσουμε τη χρηματοδοτική ασφυξία στην οποία μας είχαν οδηγήσει οι κύριοι Τσίπρας και Βαρουφάκης. Η ενεργειακή συνεργασία μας με τη Ρωσία πρέπει να είναι σαφώς μέσα στις επιλογές μας –η δικιά μας κυβέρνηση άλλωστε είχε υπογράψει το σχέδιο South Stream- αλλά αυτό πρέπει να γίνει βάσει σοβαρού σχεδίου και όχι με πρόχειρες, κοντόφθαλμες κινήσεις.
Επίλογος
Η ενεργειακή πολιτική είναι, σαφώς, ένα ζήτημα σύνθετο όσο και κομβικό. Αποτελεί έναν παράγοντα που επηρεάζει καταλυτικά τόσο την απόπειρα εξόδου της ελληνικής οικονομίας από την κρίση, όσο και τη θέση της Ελλάδας στο γεωπολιτικό σκηνικό. Μπορεί για τους περισσότερους σημερινούς παρευρισκομένους αυτό να θεωρείται δεδομένο, όμως η πραγματικότητα έχει δείξει ότι το ζήτημα της ενέργειας δεν αντιμετωπίζεται πάντα στη χώρα μας με την προσήλωση και τη σοβαρότητα που του αρμόζει. Ας ελπίσουμε πως αυτό θα αλλάξει άμεσα.