Οι ταραχές που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Γαλλία μας αφορούν άραγε ή όχι; Μία πρώτη απάντηση είναι πως κάθε ευρωπαϊκή χώρα έχει τη δική της ιστορία, τη δική της φυσιογνωμία και τα δικά της χαρακτηριστικά. Η Γαλλία έχει ένα δεδομένο αποικιακό παρελθόν, μία συγκεκριμένη πολιτική για την ενσωμάτωση των μεταναστών και ένα διαμορφωμένο, εδώ και πολλά χρόνια, κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο. Και οι τρεις αυτοί παράγοντες λειτουργούν αρνητικά σε σχέση με την κρίση την οποία αντιμετωπίζει η μεγάλη αυτή ευρωπαϊκή χώρα.
Το ταραγμένο αποικιακό παρελθόν της Γαλλίας αφήνει βαριά τη σκιά του τόσο στους Γάλλους όσο και στους αραβικής και αφρικανικής καταγωγής μετανάστες που ζουν στη Γαλλία. Η δυσπιστία που προκαλεί υπονομεύει, ακόμα, την ομαλή συνύπαρξη των 5 εκατομμυρίων μουσουλμάνων από τις Αραβικές και Βορειοαφρικανικές χώρες που ζουν στη Γαλλία με τους υπόλοιπους Γάλλους πολίτες. Η πολιτική ενσωμάτωσης των μεταναστών στην γαλλική κοινωνία είναι επί χρόνια προβληματική. Ασφαλώς έχει δοθεί σε πάρα πολλούς από αυτούς η γαλλική υπηκοότητα. Για αυτό και οι περισσότεροι από τους εξεγερμένους είναι Γάλλοι πολίτες. Ωστόσο είναι πολίτες που δεν έχουν ενσωματωθεί αρμονικά, καθώς ζουν αποκομμένοι από την υπόλοιπη γαλλική κοινωνία, σε δικές τους εργατικές πολυκατοικίες, χωρίς να συμμετέχουν ενεργά στην γενικότερη κοινωνική και πολιτιστική ζωή. Επίσης, παρότι όλα τα κόμματα αρέσκονται συχνά σε ρητορικές επιδείξεις κοινωνικής ευαισθησίας, το γαλλικό οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο αντιμετωπίζει εδώ και πολλά χρόνια ισχυρούς κραδασμούς. Έκφραση όλων αυτών είναι η πτώση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας. Είναι λοιπόν φυσικό, πως όταν η πολιτική τάξη αρκείται μόνο σε μία ρητορική αντιμετώπιση της πραγματικότητας χωρίς να έχει το θάρρος να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα η κρίση αυτή, θα οξύνεται περισσότερο. Και θα πλήττει ακόμα εντονότερα τους προερχόμενους από τις αραβικές χώρες και την Αφρική πολίτες και τους μετανάστες.
Η Γαλλία είναι καταδικασμένη να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό στο οποίο είναι προφανές πως δεν υπάρχουν άμεσου αποτελέσματος λύσεις. Η όλη υπόθεση καθίσταται ακόμα δυσκολότερη από το γεγονός ότι η γαλλική κυβέρνηση δεν έχει απέναντι της ένα οργανωμένο κοινωνικό κίνημα με συγκεκριμένους στόχους, αλλά οργισμένους μετανάστες χωρίς συγκεκριμένους στόχους και αιτήματα. Ανεξάρτητα πάντως από τι θα κάνει η Γαλλία, το κλίμα των τελευταίων ημερών στη χώρα αυτή έχει δημιουργήσει ανησυχίες σε όλες τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα επεκταθούν τα επεισόδια και εκεί; Δεν έχει νόημα να κάνει κάποιος τον προφήτη. Η ψυχραιμία είναι πολύ καλύτερος σύμβουλος από τον πανικό. Πολύ περισσότερο όταν δεν μπορεί να υπάρξουν συγκρίσεις ως προς την ταυτότητα και την παρουσία των μεταναστών σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα. Το βέβαιο είναι ότι ο κοινωνικός χάρτης της Ευρώπης αλλάζει. Η μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες χριστιανική Ευρώπη των εθνών-κρατών, αντικαθίσταται από μία νέα πραγματικότητα. Οι μετανάστες σήμερα –στην πλειοψηφία τους μουσουλμάνοι- αποτελούν το 10% του πληθυσμού των πιο προηγμένων κρατών της ΕΕ συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας. Το φαινόμενο έχει τις ρίζες στην οικονομική υπανάπτυξη πολλών κρατών της Ανατολικής Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, αλλά και στις νέες ανάγκες που δημιουργούνται στις ευρωπαϊκές χώρες λόγω των δημογραφικών και κοινωνικών εξελίξεων.
Το ζήτημα αυτό, που αντιμετωπίζεται σήμερα κατά βάση μεμονωμένα από τα κράτη μέλη της ΕΕ, είναι προφανές ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί σε μεγάλο βαθμό με συντονισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η μετανάστευση που εκτιμάται σήμερα ως πρόβλημα μπορεί να καταστεί πλεονέκτημα εάν υπάρξει μία συγκροτημένη πολιτική με πολύπλευρες δράσεις: πολιτική υποδοχής των μεταναστών, πολιτική ανάπτυξης των ασθενέστερων οικονομικά γειτονικών κρατών έτσι ώστε να περιοριστεί το μεταναστευτικό κύμα, πολιτική ενσωμάτωσης των μεταναστών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, πολιτικές υπέρβασης του υφέρποντος ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Η εκπλήρωση αυτών των στόχων δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Είμαστε όμως καταδικασμένοι να πετύχουμε.