Τι αποτελεί η τηλεόραση για την εποχή μας (γενικά και όχι μόνο η ελληνική τηλεόραση) και τι αποτελεί για εσάς;
Η τηλεόραση είναι το βαρύ πυροβολικό των ΜΜΕ. Είναι το μέσο εκείνο που όχι μόνο με τον λόγο, αλλά και με την εικόνα μας ανοίγει παράθυρα στην χώρα μας και στον κόσμο όντας παράλληλα βασικό μέσο ψυχαγωγίας σε αυτούς που για πολλούς και διαφορετικούς λόγους μένουν σπίτι τους. Είναι όμως και κάτι πολύ παραπάνω από αυτό. Στο επίπεδο της ενημέρωσης είναι ο βασικός διαμορφωτής της κοινής γνώμης. Και στο επίπεδο της ψυχαγωγίας είναι ο βασικός διαμορφωτής μαζικών κοινωνικών προτύπων και συμπεριφορών. Είναι ένα μέσο που έχει αλλάξει τη ζωή μας και όπως κάθε ανθρώπινο δημιούργημα έχει παράλληλα θετικές και αρνητικές πλευρές. Αν κανείς αξιοποιήσει τις θετικές βγαίνει πολλαπλά κερδισμένος. Αντίθετα εάν η τηλεόραση δεν έχει επίπεδο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τόσο τη λειτουργία της δημοκρατίας όσο και τις αξίες πάνω στις οποίες στηρίζεται μία κοινωνία.
Ποιά είναι η γνώμη σας για την ελληνική τηλεόραση (αρετές και μεγαλύτερα προβλήματα, σύγκριση και με τηλεοράσεις άλλων χωρών), παρατηρώντας την και από την απόσταση των Βρυξελλών και του Στρασβούργου, όπου εδώ και 13 περίπου χρόνια είστε μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;
Η ελληνική τηλεόραση ξεκίνησε ιδιόμορφα και συνεχίζει ιδιόμορφα. Από το καθεστώς της κρατικής τηλεόρασης που εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της εκάστοτε κυβέρνησης και που παρείχε περιορισμένες επιλογές ψυχαγωγίας και επιμόρφωσης περάσαμε σε ένα άναρχο άνοιγμα χωρίς αρχές και κανόνες. Σε όλη σχεδόν την Ευρώπη συνυπάρχουν δημόσιοι και ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί. Στις περισσότερες χώρες οι κανόνες που διέπουν την λειτουργία της τηλεόρασης είναι αρκετά πιο σαφείς και συγκεκριμένοι από τους κανόνες που διέπουν την ελληνική τηλεόραση. Και υπάρχουν για να συνδυάζουν την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης με ένα αμερόληπτο έλεγχο δεοντολογίας και ποιότητας καθώς η τηλεόραση μπαίνει στα σπίτια όλων των πολιτών. Ο συγκερασμός αυτός δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση ωστόσο είναι αναγκαίος.
Θεωρώ χρήσιμο ότι το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο έχει αρχίσει τελευταία να παίρνει τον ρόλο του περισσότερο στα σοβαρά. Ωστόσο, υπάρχουν χωρίς αμφιβολία σημαντικά προβλήματα τόσο σε σχέση με την ενημέρωση που πολλές φορές κυριαρχεί η υπερβολή και η κραυγαλέα αντιμετώπιση, όσο και σε σχέση με τις εκπομπές ψυχαγωγικού περιεχομένου όπου το επίπεδο είναι σε αρκετές περιπτώσεις χαμηλό.
Πόσο έχει επηρεάσει την πολιτική και γενικά το δημόσιο βίο της χώρας η τηλεόραση, κυρίως τα τελευταία 15 χρόνια (μετά την ιδιωτική);
Θα μπορούσε άραγε να μην τον έχει επηρεάσει, έχοντας όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά; Οι πολιτικοί έχουν αντιληφθεί την σημασία της τηλεόρασης και για αυτόν τον λόγο έχουν γίνει, σε σχέση με την παρουσία τους στον δημόσιο βίο, όλο και περισσότερο τηλεοπτικοί. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η τηλεόραση έχει σε ένα μεγάλο βαθμό υποκαταστήσει την Βουλή. Παράλληλα, με τον τρόπο που λειτουργεί στην Ελλάδα σε πολλές περιπτώσεις θέτει και την ατζέντα της πολιτικής συζήτησης. Αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο με τα λεγόμενα μονοθεματικά δελτία, ασχέτως αν αυτό αποβαίνει εις βάρος μιας πιο σφαιρικής ενημέρωσης. Η πολυφωνία με την συνύπαρξη δημόσιων και ιδιωτικών σταθμών είναι αναγκαία. Όμως, κανόνες δεοντολογίας που να αυτοδεσμεύουν τους δημοσιογράφους με παράλληλη επίβλεψη της λειτουργίας των καναλιών από ένα ισχυρό και αμερόληπτο Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο, είναι όροι απαραίτητοι για την λειτουργία του συστήματος.
Είστε συχνά καλεσμένος σε talk show και σε ενημερωτικές εκπομπές.
Με τι σκεπτικό το κάνετε, δεδομένης της μορφής που έχει πάρει στην ελληνική TV η ενημέρωση (παραθυρομαχίες, υπερ-δραματοποίηση, υψηλοί τόνοι κλπ) και τη στιγμή που εσείς είστε πολιτικός των «χαμηλών τόνων», του «μη ξύλινου λόγου» κλπ. Μπορείτε να επιβάλλετε κάποιους «δικούς σας όρους» ή «όλα για την αναγνωρισιμότητα»;
Μην νομίζετε ότι με καλούν σε όλων των ειδών τις εκπομπές, γιατί σε ορισμένες από αυτές υποπτεύονται –φαντάζομαι- και οι ίδιοι οι συντελεστές ότι δεν θα πήγαινα. Αυτό δεν σημαίνει ότι περιορίζομαι ή θα περιοριστώ στις εκπομπές που έχουν ένα πιο «επιστημονικό» χαρακτήρα. Είμαι πολιτικός, ζω στην Ελλάδα και παρόλο που θα ήθελα η πολιτική μάχη να διεξάγεται με πιο ευρωπαϊκούς όρους, δεν μπορώ να αγνοήσω την πραγματικότητα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι για χάρη των ψήφων θα χάσω την αξιοπρέπειά μου. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να κοιμάμαι ήσυχος το βράδυ.
Πότε οι πολιτικοί ωφελούνται και πότε χάνουν χρησιμοποιώντας την τηλεόραση; Εσείς ως κατερχόμενος για πρώτη φορά σε εθνικές εκλογές –και μάλιστα στη «χαοτική περιφέρεια» της Β’Αθηνών- πως θα αντιμετωπίσετε τα ΜΜΕ;
Δεν έχω ψευδαισθήσεις. Γνωρίζω πόσο σημαντική είναι για μια περιφέρεια που υπερβαίνει κατά πολύ το ένα εκατομμύριο ψηφοφόρους, η παρουσία στην τηλεόραση. Η τηλεόραση προβάλει ως ένα βαθμό τα χαρακτηριστικά σου. Και όσο πιο μεγάλη προβολή έχεις τόσο περισσότερο αποσαφηνίζεται η εικόνα σου στο ευρύ κοινό. Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο ότι κάποιοι πολιτικοί που ξεκίνησαν καλά, με την υπέρέκθεση στο φακό ζημιώθηκαν διότι προφανώς αποκαλύφτηκαν και αρνητικές τους πτυχές. Το πιο σημαντικό στην τηλεόραση όπως και στη ζωή είναι να είσαι ο εαυτός σου. Να κάνεις πράγματα που σου πηγαίνουν και σου αρέσουν. Η τηλεόραση άλλωστε δεν προωθεί ένα είδος πολιτικών. Η τηλεόραση είναι το μέσο προκειμένου ο λαός να επιλέξει αυτό που του πηγαίνει. Σε ορισμένους πολίτες ταιριάζουν λαϊκιστές ή πολιτικοί που στηρίζονται στην οξύτητα, σε άλλους πολίτες αρέσουν πιο μετριοπαθείς πολιτικοί με σύγχρονες αντιλήψεις.
Όπως έχουν τα πράγματα, απαιτείται μια νέα ρύθμιση του οπτικοακουστικού πεδίου στην Ελλάδα, ποιά και πως;
Απαιτείται καταρχήν να δοθούν άδειες, μόνιμες και συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας. Απαιτείται αυτοί που θα πάρουν τις άδειες να γνωρίζουν ότι στο τέλος της χρονικής περιόδου για την οποία τις πήραν είναι πιθανόν, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης, να τις χάσουν γιατί κάποιοι άλλοι θα κάνουν καλύτερες προτάσεις. Είναι ανάγκη επίσης το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο να πάρει ακόμη πιο σοβαρά το ρόλο του και σε θεσμικό επίπεδο οι εποπτικές αρχές της τηλεόρασης να έχουν το κύρος που έχουν οι αντίστοιχες εποπτικές αρχές πχ της Μ. Βρετανίας. Στην τηλεόραση αντανακλώνται τα προβλήματα δημοκρατίας που υπάρχουν στην Ελλάδα. Η δημοκρατία μας δεν έχει την παράδοση που έχει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και οι θεσμοί μας δεν έχουν το βάθος που έχουν αντίστοιχοι θεσμοί στις χώρες αυτές. Επομένως θα χρειαστεί χρόνος, αλλά και η αντίστοιχη προοδευτική πρακτική από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας έτσι ώστε να εμπεδωθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης και να επουλωθούν τα τραύματα του παρελθόντος. Και όλα αυτά χωρίς να παραγνωρίζουμε τις εξελίξεις στην τεχνολογία με βάση την οποία σε πολύ λίγο καιρό τηλέφωνο, τηλεόραση και κομπιούτερ θα είναι μία συσκευή.
«Κοινωνία των Πληροφοριών» και τηλεόραση συγκλίνουν στο νέο ψηφιακό τοπίο της Ευρώπης. Kινδυνεύουμε να χάσουμε σαν χώρα αυτό το τρένο της νέας τεχνολογίας –θέμα για το οποίο είστε ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος- και για ποιό λόγο προωθείται η νέα Οδηγία για την «Τηλεόραση Χωρίς Σύνορα» στο Ευρωκοινοβούλιο και τα υπόλοιπα όργανα της ΕΕ;
Ξέρετε πως είχαμε μείνει από παλιά πίσω στον τομέα των νέων τεχνολογιών και είμαστε ιδιαίτερα αδικαιολόγητοι για αυτό. Αδικαιολόγητοι, γιατί στον τομέα αυτό δεν απαιτούνται επενδύσεις κλίμακας όπως στην βαριά βιομηχανία. Αντίθετα απαιτείται άνοιγμα στο νέο κόσμο που γεννιέται. Τελευταία αυτό έχει γίνει όλο και περισσότερο αντιληπτό και προσπαθούμε με καθυστέρηση έστω να κάνουμε βήματα που δεν κάναμε τόσα χρόνια. Κομπιούτερς στα σχολεία, εξοικείωση μαθητών και δασκάλων με το ίντερνετ, προώθηση της ευρυζωνικότητας του γρήγορου δηλαδή ίντερνετ το οποίο είναι ουσιώδες για να συμμετέχουμε σε αυτή την επανάσταση των νέων τεχνολογιών. Οι οποίες συνδέονται άμεσα με την τηλεοπτική πραγματικότητα. Αν πριν από μερικά χρόνια τηλεόραση κομπιούτερ και τηλέφωνο ήταν διαφορετικά πράγματα τώρα πλέον δεν είναι. Η νέα ευρωπαϊκή Οδηγία για την «Τηλεόραση Χωρίς Σύνορα» προσπαθεί καταρχήν να παρακολουθήσει τις εξελίξεις στον τομέα των τεχνολογιών. Παράλληλα προσπαθεί να εξασφαλίσει την ελεύθερη κυκλοφορία των ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά, διαφυλάσσοντας ορισμένους σημαντικούς στόχους δημοσίου συμφέροντος, όπως η πολιτιστική πολυμορφία, το δικαίωμα απάντησης, η προστασία των καταναλωτών και η προστασία των ανηλίκων.
Είστε ικανοποιημένος από το πώς παρουσιάζονται τα ευρωπαϊκά θέματα από τα ελληνικά ΜΜΕ και δη την τηλεόραση;
Πώς να είμαι αφού παρουσιάζονται ολοένα και λιγότερο. Δεν είναι θέμα δικής μου ικανοποίησης ή όχι. Είναι θέμα στοιχειώδους ενημέρωσης των πολιτών Όταν δεν παρουσιάζεις τα ευρωπαϊκά θέματα δεν παρουσιάζεις το 60% της νομοθεσίας που τίθεται κάθε χρόνο σε εφαρμογή στην Ελλάδα. Ξέρω πολύ καλά πως τα θέματα αυτά θεωρείται ότι δεν πουλάνε. Η άποψή μου είναι ότι όλα τα θέματα πουλάνε όταν ξέρεις να τα παρουσιάσεις. Όταν βέβαια δεν έχεις την γνώση για τα θέματα αυτά, σου φαίνονται βουνό και τα παρουσιάζεις με τρόπο αποσπασματικό ή λανθασμένο.
Ποιος είναι ο ρόλος των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών μέσων σήμερα και πως πρέπει πλέον να τα αντιμετωπίζει η πολιτική;
Νομίζω ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να ξεφεύγουν από την κρατική κηδεμονία. Αυτό είναι ένα θετικό βήμα. Δεν ισχυρίζομαι βεβαίως ότι τα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα έχουν γίνει BBC. Κάθε πράγμα θέλει το χρόνο του και τους ανθρώπους που θα πιέσουν προς μία θετική εξέλιξη.
Ο πολιτισμός μας είναι οριστικά «τηλεοπτικός» και αυτό το «δεν συμβαίνει αν δεν το δείξει η τηλεόραση» είναι πλέον αναπόφευκτο;
Κακά τα ψέματα μας αρέσει δεν μας αρέσει έχουμε φτάσει να υποστηρίζουμε μεταξύ σοβαρού και αστείου ότι το παλαιό «σκέφτομαι άρα υπάρχω» έχει αντικατασταθεί από το «εμφανίζομαι στην τηλεόραση άρα υπάρχω». Η τηλεόραση είναι μία αναπόδραστη πραγματικότητα. Και όπως κάθε ανθρώπινο δημιούργημα έχει τα θετικά και τα αρνητικά του. Πρέπει να αγωνιστούμε έτσι ώστε να ενισχύσουμε τις θετικές της πλευρές αποδυναμώνοντας παράλληλα τις αρνητικές. Φοβούμαι πως στην χώρας μας στον τομέα αυτό έχουμε να κάνουμε ακόμη πολύ δουλειά σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.
Xρησιμοποιείτε και σε τι βαθμό άλλα ηλεκτρονικά ΜΜΕ (ραδιόφωνο, βίντεο/DVD, Internet, δορυφορικά προγράμματα);
Καταλαβαίνετε πως από τη φύση της δουλειάς μου δεν μπορώ να κάνω και κάτι άλλο. Εάν δεν παρακολουθούσα όλα αυτά τα μέσα δεν θα μπορούσα να παρακολουθήσω και την ίδια την πραγματικότητα. Η απόστασή της δουλειάς μου από την Ελλάδα, εκ των πραγμάτων με οδηγεί να παρακολουθώ πολύ στενά το ιντερνετ
και τα δορυφορικά προγράμματα έτσι να εκπληρώσω καλύτερα τις υποχρεώσεις μου. Αν έκανα το αντίθετο θα είχα μείνει καμιά δεκεπανταετία πίσω.