Τέθηκαν σε εφαρμογή οι διατάξεις του νόμου 4808/2021 για την «Προστασία της Εργασίας» που θεσπίζουν νέες άδειες για τους εργαζόμενους γονείς και φροντιστές. Σύμφωνα με εγκύκλιο του Yπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων που εκδόθηκε σήμερα, οι πατέρες παιδιών που γεννήθηκαν από τις 19 Ιουνίου 2021 (ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης) και μετά, δικαιούνται να λάβουν άδεια πατρότητας διάρκειας 14 ημερών ενώ από την ίδια ημερομηνία ενεργοποιείται η επιδότηση από τον ΟΑΕΔ για τις γονικές άδειες.

Η εγκύκλιος παρέχει διευκρινίσεις και οδηγίες για την χορήγηση των νέων αδειών σε γονείς και φροντιστές, μεταξύ άλλων για την άδεια πατρότητας, τις γονικές άδειες, την άδεια φροντιστή, το δικαίωμα απουσίας για λόγους ανωτέρας βίας, τις ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για γονείς, την επέκταση στην υιοθεσία σειράς αδειών που δικαιούνται οι φυσικές μητέρες. Η εγκύκλιος περιλαμβάνει ακόμη επεξηγήσεις για την προστασία από την απόλυση, γονέων που ζήτησαν ή έλαβαν τις άδειες αυτές καθώς και για το καθεστώς ελέγχου εφαρμογής των νέων διατάξεων.

Σε δήλωσή του ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης επισημαίνει: «Ο νόμος για την Προστασία της Εργασίας τίθεται σε εφαρμογή. Με τις ρυθμίσεις για τις νέες άδειες που δικαιούνται γονείς και φροντιστές γίνονται σημαντικά βήματα για τη συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή. Μέσα στον Ιούλιο θα εκδοθεί η πλειονότητα των Υπουργικών Αποφάσεων που προβλέπει ο νόμος για την Προστασία της Εργασίας και μέχρι το Σεπτέμβριο θα έχουν κλείσει σχεδόν όλα τα θέματα. Παράλληλα, θα προχωρήσουν οι δύο μεγάλες παρεμβάσεις, δηλαδή η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας και η νέα Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή Επιθεώρηση Εργασίας».

Οι νέες άδειες που θεσμοθετούνται ή επεκτείνονται έχουν ως εξής:

– Άδεια πατρότητας, 14 ημέρες με αποδοχές: Η άδεια αυτή χορηγείται συνολικά ή τμηματικά σύμφωνα με την αίτηση του εργαζόμενου ως εξής είτε: α) είτε ο εργαζόμενος λαμβάνει δύο (2) ημέρες άδειας πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες που συνδέονται με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, οπότε στην περίπτωση αυτή, οι υπόλοιπες δώδεκα (12) ημέρες, χορηγούνται, συνολικά ή τμηματικά, άμεσα λόγω της γέννησης του τέκνου, εντός τριάντα (30) ημερών από την ημερομηνία γέννησης είτε β)  χορηγείται το σύνολο των ημερών αδείας μετά την ημερομηνία γέννησης. Την άδεια δικαιούται κάθε εργαζόμενος πατέρας, χωρίς καμία απολύτως προϋπόθεση και ανεξάρτητα από την οικογενειακή του κατάσταση. Υπενθυμίζεται ότι η άδεια πατρότητας με το προηγούμενο καθεστώς ήταν δύο ημέρες. Σύμφωνα με μεταβατική διάταξη, που εξειδικεύεται με την εγκύκλιο, όσοι πατέρες έχουν λάβει τις δύο ημέρες άδειας δικαιούνται τις επιπλέον (μέχρι 12) ημέρες έως ότου συμπληρωθεί ένας μήνας από τη γέννηση του τέκνου.

– Γονική άδεια διάρκειας 4 μηνών: χορηγείται συνεχόμενα ή τμηματικά και για τους δύο γονείς με επίδομα από τον ΟΑΕΔ για τους δύο πρώτους μήνες, ίσο με τον κατώτατο μισθό. Μόνη προϋπόθεση είναι η επί 1 έτος απασχόληση του εργαζόμενου στον ίδιο εργοδότη. Αν υπάρχουν περισσότερα παιδιά, οι γονείς έχουν δικαίωμα να πάρουν άδεια και για αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το  προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη. Κατ’ εξαίρεση, γονείς διδύμων, τριδύμων ή και περισσότερων πολύδυμων τέκνων δικαιούνται να λάβουν τη γονική άδεια για κάθε παιδί ξεχωριστά, διακεκομμένα ή και συνεχόμενα, χωρίς να μεσολαβήσει ένας χρόνος πραγματικής υπηρεσίας. Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ ετών, η γονική άδεια χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια. Έπειτα από αίτηση του εργαζόμενου η γονική άδεια μπορεί να χορηγείται εναλλακτικά με τη μορφή μειωμένου ημερήσιου ωραρίου ή σε ημέρες άδειας, χωρίς να θίγεται το δικαίωμα του εργαζόμενου να λάβει το επίδομα γονικής άδειας. Σύμφωνα με μεταβατική διάταξη, ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να καταβάλει το επίδομα της γονικής άδειας και στους γονείς που έλαβαν την άδεια με βάση το προηγούμενο πλαίσιο (που δεν προέβλεπε επίδομα) εφόσον η άδεια αυτή δεν είχε λήξει στις 19 Ιουνίου 2021, ημερομηνία που τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος.

– Άδεια φροντιστή: η άδεια (άνευ αποδοχών) χορηγείται για την κάλυψη σημαντικών αναγκών ή φροντίδας συγγενών ή άλλων προσώπων που κατοικούν στο ίδιο νοικοκυριό, για σοβαρό ιατρικό λόγο. Προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 6 μηνών εργασίας και η διάρκεια της άδειας είναι έως 5 ημέρες για κάθε ημερολογιακό έτος.

– Θεσμοθετείται δικαίωμα απουσίας του γονέα ή φροντιστή έως δύο φορές το χρόνο και για μία ημέρα κάθε φορά για λόγους ανωτέρας βίας (π.χ. ασθένεια ή ατύχημα του παιδιού ή του προσώπου που χρήζει φροντίδας η οποία βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση). Η άδεια είναι με αποδοχές.

–Γονείς παιδιών έως 12 ετών και φροντιστές δικαιούνται να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας (όπως τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση) με προϋπόθεση ο εργαζόμενος να έχει συμπληρώσει έξι μήνες εργασίας στον ίδιο εργοδότη.

Με άλλες διατάξεις του νόμου, εξομοιώνονται τα δικαιώματα των εργαζομένων που υιοθετούν τέκνο έως οκτώ ετών με τις φυσικές μητέρες (μεταγενέθλιο τμήμα της άδειας μητρότητας, ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας), θεσπίζεται άδεια εργαζομένων γυναικών για υποβολή σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ενώ συμπληρώνεται, κωδικοποιείται και βελτιώνεται το πλαίσιο για τη χορήγηση σειράς αδειών που προέβλεπε ήδη η νομοθεσία (όπως οι άδειες φροντίδας τέκνου, παρακολούθησης σχολικής επίδοσης, γάμου, προγεννητικών εξετάσεων, ασθένειας παιδιού, σοβαρών νοσημάτων, νοσηλείας, κ.ά.)

Τέλος, προβλέπεται ρητά ότι η απόλυση εργαζόμενου, επειδή ζήτησε ή έλαβε άδεια ή ευέλικτη ρύθμιση απαγορεύεται και είναι άκυρη ενώ σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης ισχύει η αντιστροφή του βάρους της απόδειξης. Δηλαδή ο εργοδότης θα πρέπει να αποδείξει στο δικαστήριο ότι η απόλυση έγινε για άλλους λόγους.

Ανοίγει ο δρόμος για την άμεση συμμετοχή των πιστοποιημένων δικηγόρων και λογιστών/φοροτεχνικών στη διαδικασία έκδοσης των συντάξεων, μετά την υπογραφή από τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστή Χατζηδάκη, της υπουργικής απόφασης, που ρυθμίζει όλες τις λεπτομέρειες για τη διαδικασία της εκπαίδευσης και πιστοποίησης.

Συγκεκριμένα, ορίζονται αναλυτικά η ύλη και το πρόγραμμα επιμόρφωσης, η διαδικασία υποβολής αιτήσεων και εξετάσεων, ο τρόπος εγγραφής στο μητρώο των πιστοποιημένων επαγγελματιών, καθώς και οι κυρώσεις προς τους πιστοποιημένους επαγγελματίες.

Την ίδια στιγμή, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων απέστειλε στη διοίκηση του e-ΕΦΚΑ την εισήγηση για την κατ’ αποκοπήν αποζημίωση για τις βεβαιώσεις και τα σχέδια απόφασης προσωρινής ή οριστικής σύνταξης που εκδίδουν οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες.

Ο σχετικός «τιμοκατάλογος» διαμορφώνεται ως εξής:

• Βεβαίωση χρόνου ασφάλισης: 40 ευρώ όταν η βεβαίωση αφορά έναν πρώην φορέα κοινωνικής ασφάλισης (π.χ. τ. ΙΚΑ), 80 ευρώ όταν αφορά περισσότερους του ενός φορείς.
• Βεβαίωση μη ύπαρξης οφειλόμενων εισφορών αυτοαπασχολούμενου ή ελεύθερου επαγγελματία ή για αίτηση ρύθμισης οφειλόμενων εισφορών: 30 ευρώ.
• Βεβαίωση οφειλόμενου ποσού για αναγνώριση πλασματικού χρόνου ασφάλισης: 30 ευρώ.
• Σύνταξη σχεδίου απόφασης προσωρινής ή οριστικής σύνταξης (κύριας ή επικουρικής): 60 ευρώ. Αν η σύνταξη απονέμεται με βάση τις διατάξεις της διαδοχικής ή παράλληλης ασφάλισης, στην αποζημίωση προστίθενται 15 ευρώ για κάθε πρώην φορέα κοινωνικής ασφάλισης πλέον του ενός.
• Προσυνταξιοδοτική βεβαίωση: 60 ευρώ. Αν η βεβαίωση αφορά χρόνο ασφάλισης που διανύθηκε σε περισσότερους πρώην φορείς κοινωνικής ασφάλισης, η αποζημίωση ανέρχεται σε 80 ευρώ.

Σημειώνεται ότι σε πρώτη φάση, οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες θα μπορούν να εκδίδουν τις εν λόγω βεβαιώσεις και σχέδια αποφάσεων μόνο για τους πρώην φορείς ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ.

Ο «οδικός χάρτης» για την πιστοποίηση και την εμπλοκή των ιδιωτών

Η επιμόρφωση των πιστοποιούμενων επαγγελματιών θα παρέχεται από τον e-ΕΦΚΑ χωρίς αντάλλαγμα, ενώ επιτρέπεται η παροχή εκπαίδευσης και από ιδιωτικούς φορείς. Η επιμόρφωση θα καλύπτει τη σχετική νομοθεσία (θεμελίωση σύνταξης, νομιμοποίηση χρόνου ασφάλισης και χρήση του στην απονομή σύνταξης), τη διαπίστωση του χρόνου ασφάλισης, τη διαπίστωση των οφειλών και τον υπολογισμό της σύνταξης.

Ως φορέας πιστοποίησης ορίζεται ο e-ΕΦΚΑ, που έχει και την ευθύνη διεξαγωγής των εξετάσεων, της έκδοσης των βαθμολογιών και τήρησης του σχετικού μητρώου. Πριν από κάθε κύκλο πιστοποίησης, προσδιορίζεται με απόφαση του Διοικητή του e-ΕΦΚΑ ο ανώτατος αριθμός των επαγγελματιών που μπορούν να συμμετέχουν. Κάθε κύκλος ξεκινάει μετά από πρόσκληση του e-ΕΦΚΑ, η οποία αναρτάται στην ιστοσελίδα του φορέα, καθώς και στις ιστοσελίδες olomeleia.gr (της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων) και oe-e.gr (του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας). Οι ενδιαφερόμενοι υποβάλουν το αίτημά τους στην αντίστοιχη πλατφόρμα, ενώ τηρείται σειρά χρονικής προτεραιότητας.

Μετά την ολοκλήρωση της επιμόρφωσης –που θα διενεργείται κυρίως με ασύγχρονη τηλεκπαίδευση- οι επαγγελματίες θα μπορούν να συμμετέχουν στις εξετάσεις που θα διοργανώνει ο e-ΕΦΚΑ, που θα διενεργούνται εξ’ αποστάσεως και με το σύστημα των πολλαπλών επιλογών. Η βαθμολόγηση θα γίνεται αυτοματοποιημένα και ο βαθμός θα εξάγεται αμέσως μετά τη λήξη της εξέτασης. Με διαπιστωτική πράξη του διοικητή του e-ΕΦΚΑ που θα εκδίδεται 5 μέρες μετά τη διενέργεια κάθε εξέτασης, οι επιτυχόντες εγγράφονται στο μητρώο πιστοποιημένων επαγγελματιών που θα τηρείται και θα εποπτεύεται από τον e-ΕΦΚΑ.

Η ανάθεση στους πιστοποιημένους επαγγελματίες για τις βεβαιώσεις και τα σχέδια απόφασης συντάξεων που μπορούν να εκδίδουν σύμφωνα με τον ν. 4798/2021 (άρθρο 255) γίνεται με υπεύθυνη δήλωση που απευθύνεται στον e-ΕΦΚΑ, ή με καταχώρηση σε ειδική πλατφόρμα στο πληροφοριακό σύστημα του e-ΕΦΚΑ.

Όταν υποβάλλεται η βεβαίωση ή το σχέδιο που έχει συντάξει ο πιστοποιημένος επαγγελματίας, σε αυτό περιλαμβάνεται και ο αριθμός πρωτοκόλλου που αντιστοιχεί στην παραλαβή της ανάθεσης από τον e-ΕΦΚΑ. Ο e-ΕΦΚΑ ελέγχει την αντιστοιχία ανάμεσα στη βεβαίωση ή το σχέδιο που υποβλήθηκε και στο αντικείμενο της ανάθεσης και καταβάλλει την αντίστοιχη αποζημίωση με ισόποση πίστωση του λογαριασμού που έχει δηλώσει ο επαγγελματίας.

Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε: «Προχωρούμε το ταχύτερο δυνατό μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου τις απαραίτητες αποφάσεις ώστε οι πιστοποιημένοι δικηγόροι και οικονομολόγοι να «μπουν» στον e-ΕΦΚΑ μέσα στο καλοκαίρι και να συνδράμουν την πολυμέτωπη προσπάθεια επιτάχυνσης της διαδικασίας απονομής των συντάξεων που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ήδη βλέπουμε ενθαρρυντικά αποτελέσματα, καθώς σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία οι εκκρεμείς συντάξεις μειώθηκαν για έβδομο συνεχόμενο μήνα παρά την αύξηση των νέων αιτήσεων συνταξιοδότησης. Πιστεύω ότι μέσα στο φθινόπωρο θα δούμε σημαντική αποκλιμάκωση του «βουνού» των εκκρεμών συντάξεων κι ότι ακόμα νωρίτερα ο ασφαλισμένος θα δει σημαντική βελτίωση στον τρόπο και την ταχύτητα εξυπηρέτησής του από τον ε-ΕΦΚΑ, χάρη στην συνεχή επέκταση των ψηφιακών υπηρεσιών αλλά και στο νέο τηλεφωνικό κέντρο που αναμένεται να τεθεί σύντομα σε λειτουργία».

Τον Φάρο Τυφλών της Ελλάδας στην Καλλιθέα επισκέφθηκε σήμερα ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης, μαζί με την αρμόδια υφυπουργό Δόμνα Μιχαηλίδου και τον Γενικό Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας Γιώργο Σταμάτη.

Ο Φάρος Τυφλών –που λειτουργεί από το 1946- είναι σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα εποπτευόμενο από το υπουργείο Εργασίας,  με βασικό αντικείμενο την επιμόρφωση και κατάρτιση ατόμων με προβλήματα όρασης. Προσφέρει μεταξύ άλλων για τα μέλη του δανειστική βιβλιοθήκη, γυμναστήριο, μαθήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, θεατρική ομάδα και μαθήματα Braille. Λειτουργεί επίσης εργαστήριο ειδών καθαριότητας καθώς και μονάδα κατεργασίας μετάλλων, όπου παράγονται διάφορα μεταλλικά αντικείμενα.

Στο πλαίσιο συνάντησης εργασίας, ο πρόεδρος του σωματείου κ. Εμμανουήλ Μπασιάς, τα μέλη της διοίκησης και οι εργαζόμενοι περιέγραψαν το έργο και τις δραστηριότητες του σωματείου καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.  Στάθηκαν ειδικότερα στο ζήτημα της επαρκούς χρηματοδότησης και της αγοράς των προϊόντων που παράγονται από τον Φάρο Τυφλών από υπηρεσίες και φορείς του δημοσίου. Οι κ.κ. Χατζηδάκης, Μιχαηλίδου και Σταμάτης περιηγήθηκαν στη συνέχεια στις εγκαταστάσεις του Φάρου Τυφλών και στα εργαστήρια, όπου απασχολούνται 20 άτομα με προβλήματα όρασης.  Επισκέφθηκαν τέλος το Μουσείο Αφής, που είναι το μοναδικό μουσείο στην Ελλάδα και ένα από τα πέντε στον κόσμο που απευθύνονται κυρίως σε άτομα με προβλήματα όρασης.

Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων  Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε: «Η δραστηριότητα του Φάρου Τυφλών έχει υψηλή προστιθέμενη αξία. Η Πολιτεία θα σταθεί αρωγός όπως οφείλει. Θα στηρίξει όσο περισσότερο γίνεται τον Φάρο. Αυτή η πολιτική πρέπει να μας ενώνει όλους ανεξάρτητα από κομματικές προτιμήσεις. Δεσμευτήκαμε λοιπόν ότι θα αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της έγκαιρης και πιο μεγάλης -στο πλαίσιο του δυνατού- χρηματοδότησης. Αλλά και για το θέμα της απορρόφησης των προϊόντων του Φάρου θα συνεννοηθούμε τόσο με τις υπηρεσίες του Υπουργείου όσο και με τους εποπτευόμενους φορείς ώστε να αγοράζουν τα προϊόντα».

Η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δόμνα Μιχαηλίδου, δήλωσε: «Στη σημερινή μας επίσκεψη στο “Φάρο Τυφλών”  διαπιστώσαμε, για μια ακόμα φορά, την ουσιαστική και αποτελεσματική προσπάθεια που καταβάλλουν  η διοίκηση και οι εργαζόμενοι, για να στηρίξουν την επανένταξη στην κοινωνία και την εργασία, των συνανθρώπων μας με οπτική αναπηρία.  Από την πλευρά μας, στηρίζουμε τους συμπολίτες μας με προβλήματα όρασης και συνεχίζουμε με συνέπεια τις πολιτικές μας, ώστε να διευκολύνουμε την καθημερινότητά τους. Προχωράμε με ταχύτητα την υλοποίηση τόσο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Αναπηρία όσο και της Εθνικής Αρχής για την Προσβασιμότητα. Χρησιμοποιούμε αποτελεσματικά, όλα τα διαθέσιμα, εθνικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία και δημιουργούμε νέες δράσεις».

Ο Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας Γιώργος Σταμάτης δήλωσε: «Ο  Φάρος Τυφλών επιτελεί σημαντικό έργο στην επιμόρφωση ατόμων με προβλήματα όρασης και ενισχύει την απασχόλησής  τους. ως Υπουργείο έχουμε θέσει ως προτεραιότητα, την κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία. Η στήριξή μας στα άτομα με οπτική αναπηρία είναι δεδομένη και μεταξύ των άλλων σχεδιάζουμε την βελτίωση του πλαισίου εκπαίδευσης των εκπαιδευτών κινητικότητας και προσανατολισμού».

Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης, επισκέφθηκε σήμερα τα κεντρικά γραφεία του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ), στον Πειραιά. Πρόκειται για την πρώτη επίσκεψη Υπουργού Εργασίας στο αρχαιότερο ασφαλιστικό ταμείο της Ευρώπης και το δεύτερο αρχαιότερο στον κόσμο, που φέτος συμπληρώνει τα 160 χρόνια λειτουργίας του.

Ο Κωστής Χατζηδάκης ενημερώθηκε από τον πρόεδρο του ΝΑΤ, Κωνσταντίνο Τσαγκαρόπουλο, και τα στελέχη του για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, την απουσία σύγχρονων κτιριακών υποδομών και τους αργούς ρυθμούς έκδοσης συντάξεων.

Συμφωνήθηκε η άμεση υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης με χρονικό ορίζοντα το τέλος του 2021 που θα περιλαμβάνει:

• Την σημαντική αύξηση των ρυθμών απονομής κύριων, επικουρικών συντάξεων και εφάπαξ εντός του 2021. Ήδη έχει υπάρξει η απαραίτητη συνεργασία με το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με συντονισμένο τρόπο και που θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός ενιαίου κέντρου απονομής συντάξεων.
• Την πλήρη ανασυγκρότηση των λειτουργιών του ΝΑΤ και την ολοκλήρωση του ψηφιακού μετασχηματισμού του αλλά και την άμεση διασύνδεση των συστημάτων του με τον e-ΕΦΚΑ και το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας.
• Την βελτίωση με κάθε δυνατό τρόπο της εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων. Προς τον σκοπό αυτό δρομολογείται η λειτουργία εντός του καλοκαιριού του νέου ενιαίου τηλεφωνικού κέντρου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων που θα λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα και με μηδενικούς χρόνους απόκρισης, στο οποίο θα ενταχθεί και το ΝΑΤ.

Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε: «Επισκέφθηκα σήμερα το ΝΑΤ, το δεύτερο αρχαιότερο ασφαλιστικό ταμείο της Ευρώπης, και είχα την δυνατότητα να δω από κοντά τόσο τα προβλήματα όσο και την σημαντική προσπάθεια των υπαλλήλων και της Διοίκησης για να τα επιλύσουν. Στη προσπάθεια τους αυτή χρειάζεται να εφαρμοστεί ένα σχέδιο άμεσης δράσης που θα περιλαμβάνει την δραστική μείωση των εκκρεμών συντάξεων μέσω της διασύνδεσης των συστημάτων του ΝΑΤ, του ΕΦΚΑ και του Υπουργείου Ναυτιλίας και της δημιουργίας ενός ενιαίου κέντρου απονομής, την άμεση αναβάθμιση των κτιριακών υποδομών καθώς και την σημαντική βελτίωση της εξυπηρέτησης του πολίτη. Ζήτησα από τη Διοίκηση του ΝΑΤ να συντάξει και να μου παρουσιάσει μέσα στην εβδομάδα πρακτικές προτάσεις άμεσης υλοποίησης. Για να πάψει το ΝΑΤ να είναι ένα από τα πλέον προβληματικά ασφαλιστικά ταμεία της χώρας και να επιστρέψει στην προ του ΕΦΚΑ εποχή, τότε που οι συντάξεις, όπως με ενημέρωσαν οι υπάλληλοι, εκδίδονταν σε 4 με 5 μήνες και όχι σε 4 με 5 χρόνια που είναι σήμερα!».

Ο πρόεδρος του ΝΑΤ, Κωνσταντίνος Τσαγκαρόπουλος, δήλωσε: «Τους τελευταίους δύο μήνες χαρτογραφήσαμε, με τη συνδρομή των υπηρεσιακών παραγόντων και των συνεργατών μου,  όλες τις διαδικασίες και τις παθογένειες του ΝΑΤ. Σε στενή συνεργασία με τον Υπουργό έχουμε ήδη επεξεργαστεί λύσεις άμεσης εφαρμογής που θα τους τις παρουσιάσουμε αναλυτικά και με λεπτομερή χρονοδιαγράμματα την επόμενη βδομάδα ώστε η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού μας φορέα να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό».

Το νομοσχέδιο με τίτλο «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά» παρουσιάστηκε σήμερα σε διαδικτυακή συνέντευξη τύπου από τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστή Χατζηδάκη, τον υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνο Τσακλόγλου και την Γενική Γραμματέα Κοινωνικής Ασφάλισης Παυλίνα Καρασιώτου.

Με το νομοσχέδιο εισάγονται στοιχεία κεφαλαιοποιητικού συστήματος στις επικουρικές συντάξεις για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας και εθελοντικά για εργαζόμενους και αυτοαπασχολούμενους έως 35 ετών. Η μεταρρύθμιση ακολουθεί επιτυχημένα μοντέλα που εφαρμόζονται πολλά χρόνια σε ευρωπαϊκές χώρες. Στηρίζεται στη λογική του «ατομικού κουμπαρά» που δίνει μεγαλύτερο έλεγχο στο νέο ασφαλισμένο πάνω στο τελικό ύψος της σύνταξής του και τον συνδέει με αυτή. Δημιουργεί κουλτούρα αποταμίευσης και οδηγεί σε υψηλότερες συντάξεις για τους νέους, μέσω της επαγγελματικής διαχείρισης των κεφαλαίων που θα επενδυθούν. Και έχει ξεκάθαρο αναπτυξιακό πρόσημο, αφού μέσω της συσσώρευσης των κεφαλαίων που θα επενδυθούν στην ελληνική οικονομία θα ενισχυθεί η ανάπτυξη και η απασχόληση.

Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε στην εισαγωγική του τοποθέτηση: «Σήμερα παρουσιάζουμε το νομοσχέδιο για την μεταρρύθμιση του συστήματος της επικουρικής ασφάλισης, υλοποιώντας έτσι μια ακόμα βασική μας προεκλογική δέσμευση. Προηγήθηκε η παρέμβασή μας στο σκέλος της κύριας σύνταξης με τον νόμο 4670/2020, με τον οποίο η κυβέρνηση διόρθωσε αρκετές από τις ατέλειες του «νόμου Κατρούγκαλου».

Συνεχίζουμε με την αλλαγή της αρχιτεκτονικής του συστήματος για τις επικουρικές συντάξεις, που -μαζί με τις κύριες συντάξεις- συνιστούν τον πρώτο πυλώνα του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Ο τίτλος του νομοσχεδίου είναι «ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά». Είναι μια παρέμβαση με το βλέμμα στους νέους που επιδιώκει -με βάση τις γενικότερες οικονομικές και δημογραφικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί- να σιγουρέψει και να αυξήσει τις συντάξεις των νέων εργαζομένων.

Το ασφαλιστικό σύστημα επηρεάζεται από μια σειρά παράγοντες όπως η δημοσιονομική σταθερότητα και οι ρυθμοί ανάπτυξης. Επηρεάζεται όμως και από το δημογραφικό. Στο δημογραφικό είναι γνωστό ότι υπάρχει τα τελευταία χρόνια μια επιδείνωση. Η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους είναι πλέον 1,7 προς 1, ενώ το σύστημα δομήθηκε -αρκετές δεκαετίες πριν- με αναλογία 4 προς 1.

Πρόκειται για ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει όλη η Ευρώπη, όμως η Ελλάδα ακόμα περισσότερο. Εκτιμάται ότι το 2030 θα έχουμε πάρει από την Ιταλία μια ανεπιθύμητη πρωτιά: Αυτή της πιο γερασμένης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης! Δε γίνεται σχεδιάζοντας το μέλλον της νέας γενιάς να αγνοεί κανείς αυτή την παράμετρο.

Παράλληλα, παρά τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς στο ασφαλιστικό μας σύστημα, αυτό εξακολουθεί να μην είναι πλήρως εναρμονισμένο με τις εξελίξεις στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και να μην έχει τους βαθμούς ελευθερίας που υπάρχουν αλλού. Με άλλα λόγια, οι επιλογές που έχουν οι ασφαλισμένοι για το μέλλον τους στην Ελλάδα εξακολουθούν να είναι λιγότερες σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Γι’ αυτό ερχόμαστε τώρα και βάζουμε σε ευρωπαϊκή τροχιά την επικουρική ασφάλιση. Εισάγουμε δηλαδή το κεφαλαιοποιητικό σύστημα ή σε απλά ελληνικά τον «ατομικό κουμπαρά» για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας (αυτούς δηλαδή που μπαίνουν στην αγορά εργασίας από 1η Ιανουαρίου 2022- και για όσους είναι μέχρι 35 ετών και αποφασίσουν να ενταχθούν στο νέο σύστημα.

Το νέο σύστημα εισάγεται σταδιακά, ακολουθώντας και ως προς αυτό το μοντέλο πολλών ευρωπαϊκών κρατών, ιδιαίτερα δε των σκανδιναβικών χωρών όπως η Σουηδία, που φημίζονται για την αποτελεσματικότητα του κοινωνικού τους κράτους.

Τι πετυχαίνουμε με αυτή την παρέμβαση;

– Πρώτο πλεονέκτημα είναι ότι ο νέος ασφαλισμένος θα αποκτήσει σημαντικό έλεγχο πάνω στη σύνταξή του και στο τελικό της ύψος. Δεν θα αποφασίζουν άλλοι γι’ αυτόν, χωρίς αυτόν. Η παρέμβασή μας λοιπόν βοηθά στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων προς το ασφαλιστικό σύστημα, συνδέοντάς τους με τη σύνταξή τους. Πολλοί νέοι πιστεύουν ότι «δεν θα πάρω ποτέ σύνταξη». Αυτή την αντίληψη πάμε να αλλάξουμε.

– Δεύτερο πλεονέκτημα είναι ότι με το σύστημα του «προσωπικού κουμπαρά» θα δημιουργηθεί μια νέα κουλτούρα αποταμίευσης. Τα χρήματα που θα αποταμιευθούν θα επενδυθούν με σωστότερο και πιο επαγγελματικό τρόπο. Έτσι θα γίνουν περισσότερες επενδύσεις που σημαίνουν ανάπτυξη, νέες θέσεις εργασίας, αυξημένα έσοδα για το δημόσιο ταμείο.

– Τρίτον πλεονέκτημα, ότι τα νέο σύστημα θα οδηγήσει σε μεγαλύτερες επικουρικές συντάξεις για τους νέους ασφαλισμένους. Αυτό δείχνει η ευρωπαϊκή εμπειρία την οποία ακολουθούμε. Μια σειρά από στοιχεία τα οποία παρουσιάζουμε δείχνει ότι η αξιοποίηση των πόρων μέσω αυτού του συστήματος έχει αποδειχθεί αποτελεσματικότερη.

– Και τέταρτο, η παρέμβαση αυτή ενισχύει τη βιωσιμότητα του ευρύτερου ασφαλιστικού συστήματος καθώς εισάγει μια ποικιλομορφία, αποφεύγοντας δηλαδή το δημόσιο και οι ασφαλισμένοι να βάζουν όλα τα αυγά τους για τις κοινωνικές ασφαλίσεις στο ίδιο καλάθι όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.

Η μεταρρύθμιση αυτή συνοδεύεται από μια ένα σύστημα διπλής εγγύησης: Για τους σημερινούς ασφαλισμένους δεν θα αλλάξει απολύτως τίποτε. Οι συντάξεις του υφιστάμενου συστήματος είναι πλήρως διασφαλισμένες γιατί όποιο χρηματοδοτικό κενό προκύψει, θα καλυφθεί χωρίς προβλήματα από τον προϋπολογισμό.

Και για τους νεοεισερχόμενους, ακόμα και στην απίθανη περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά με τις επενδύσεις των αποταμιεύσεών τους, το κράτος παρέχει εγγύηση ότι η σύνταξη δεν θα είναι χαμηλότερη από τις εισφορές που κατέβαλαν.

Επομένως η ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά είναι μια αναγκαία παρέμβαση που υπαγορεύεται από τις ανάγκες των νέων, τις ανισορροπίες του ασφαλιστικού συστήματος και τις πολιτικές που εφαρμόζονται στις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες.

Τυχόν αδιαφορία για το πρόβλημα θα ήταν συνηγορία υπέρ ενός συστήματος που έχουμε δει και στην πατρίδα μας πώς έχει λειτουργήσει στο παρελθόν. Οι δυσάρεστες εμπειρίες είναι άλλωστε έντονα χαραγμένες στη μνήμη των ασφαλισμένων.

Για να γίνουμε Ευρώπη, πρέπει να ακολουθήσουμε τις πολιτικές της Ευρώπης και αυτό επιχειρούμε σήμερα».

Ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνος Τσακλόγλου υπογράμμισε: «Παρουσιάζουμε σήμερα την πρότασή μας για την αλλαγή της αρχιτεκτονικής της επικουρικής ασφάλισης.  Πρόκειται για μια ουσιώδη διαρθρωτική μεταρρύθμιση που μεριμνά για την επάρκεια των μελλοντικών επικουρικών συντάξεων των νέων εργαζομένων, χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο οι σημερινές συντάξεις.

Το νομοσχέδιο προβλέπει την σταδιακή μετατροπή του συστήματος των επικουρικών συντάξεων από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό και σύντομα θα δοθεί προς διαβούλευση ενώ στη συνέχεια θα κατατεθεί στη Βουλή. 

Το νέο δημόσιο σύστημα επικουρικής ασφάλισης σχεδιάστηκε με βάση την εμπειρία χωρών με αξιοζήλευτο επίπεδο κοινωνικής προστασίας. Για τις ανάγκες του νέου συστήματος θα συσταθεί ένα νέο δημόσιο ταμείο που θα διοικείται από πιστοποιημένους επαγγελματίες οι οποίοι θα επιλέγονται με αυστηρά αξιοκρατικά κριτήρια και ανοιχτές διαδικασίες επιλογής. 

Με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση επιδιώκεται:

• Η μείωση του δημογραφικού κίνδυνου στο σύνολο της κοινωνικής ασφάλισης
• Η εξασφάλιση υψηλότερων επικουρικών συντάξεων στους μελλοντικούς συνταξιούχους
• Η μετατροπή του ασφαλιστικού συστήματος σε μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας
• Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων ασφαλισμένων στο δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα με την παροχή ισχυρών κινήτρων για νόμιμη εργασία.

Το προτεινόμενο νομοσχέδιο περιλαμβάνει δύο σημαντικές κρατικές εγγυήσεις. Πρώτον, το κράτος εγγυάται την καταβολή των συντάξεων του υφισταμένου συστήματος με υπολογισμό τους ωσάν στο σύστημα να συμμετείχαν όλοι οι ασφαλισμένοι (παλαιοί και νέοι).  Δεύτερον, ακόμα και στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση που οι σωρευτικές αποδόσεις των επενδύσεων του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου στο νέο σύστημα είναι αρνητικές, το κράτος εγγυάται ότι η επικουρική του σύνταξη θα αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε ο ασφαλισμένος σε πραγματικούς όρους. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι του νέου συστήματος θα είναι προστατευμένοι από τυχόν ακραίες διακυμάνσεις των αγορών.

Για λόγους πληρότητας, διαφάνειας και επιστημονικής τεκμηρίωσης, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ανέθεσε την εκπόνηση τριών οικονομικών μελετών των επιπτώσεων της εισαγωγής του νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης:  (α) στην Εθνική Αναλογιστική Αρχή αναλογιστική μελέτη,  (β) στο Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) μελέτη μακροοικονομικών επιπτώσεων και (γ) στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) μελέτη βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους. Οι μελέτες αυτές θα κατατεθούν στη Βουλή μαζί με το σχέδιο νόμου – κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά- σε ασφαλιστικό νομοσχέδιο.

H προτεινόμενη μεταρρύθμιση δεν απαντά σε ένα πρόβλημα αποσπασματικά και εκ των υστέρων αλλά το εντοπίζει, το αξιολογεί και το αντιμετωπίζει, προτείνοντας συνολική λύση. Πρόκειται για εγχείρημα με κατ’ εξοχήν μακρόπνοο χαρακτήρα, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκονται οι επικουρικές συντάξεις της νέας γενιάς.

Η εμπειρία της χώρας μας αλλά και άλλων χωρών δείχνει ότι για κάθε απόφαση που δεν λαμβάνεται εγκαίρως στον θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης, καθώς η οικονομία και η κοινωνία μετασχηματίζονται, το πρόβλημα, συνήθως, επανέρχεται και μάλιστα υπό χειρότερες συνθήκες. Με αυτή την οπτική αλλά και διότι θεωρούμε ότι το ασφαλιστικό είναι ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας για την κοινωνία μας, προσβλέπουμε σε ειλικρινή διάλογο, με νηφαλιότητα και πνεύμα συναίνεσης και κοινής ευθύνης»

Τέλος, η Γενική Γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης Παυλίνα Καρασιώτου αναφέρθηκε στις βασικές αρχές που ακολουθήθηκαν ως προς το σχεδιασμό του νέου συστήματος Τόνισε ότι έχουν ληφθεί υπόψη οι καλές πρακτικές των άλλων χωρών, οι κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ και των διεθνών οργανισμών, αλλά και οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής πραγματικότητας, ενώ αναφέρθηκε και σε μη πετυχημένες πρακτικές οι οποίες λήφθηκαν υπόψη ώστε να αποφευχθούν λάθη. Όπως σημείωσε, «το νέο σύστημα σχεδιάστηκε πάνω στις αρχές της ορθής εταιρικής διακυβέρνησης, της επαγγελματικής διαχείρισης των επενδύσεων, αλλά και στον ισχυρό έλεγχό του εκ μέρους του νέου Ταμείου, προς όφελος των ασφαλισμένων». Καταλήγοντας, επεσήμανε ότι με την κατάθεση και ψήφιση του νομοσχεδίου αρχίζει ο δρόμος της εφαρμογής του, με το Υπουργείο να έχει ξεκινήσει με τις υπουργικές αποφάσεις και τις λοιπές οργανωτικές πτυχές, ώστε να είμαστε έγκαιρα σε θέση να αρχίσουμε να παρέχουμε στους ασφαλισμένους αυτά που υποσχόμαστε.

 

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ

Η μεταρρύθμιση του συστήματος Επικουρικής Ασφάλισης που προωθείται με το προτεινόμενο νομοσχέδιο είναι μια μεταρρύθμιση με το βλέμμα στη νέα γενιά. Αποτελεί υλοποίηση της προεκλογικής δέσμευσης της κυβέρνησης που απαντά στην πρόκληση της γήρανσης του πληθυσμού -που υπονομεύει το υφιστάμενο σύστημα-  «κεφαλαιοποιώντας» την  εμπειρία από επιτυχημένα μοντέλα ευρωπαϊκών χωρών που  φημίζονται για την αποτελεσματικότητα του κοινωνικού τους κράτους, όπως η Σουηδία, η Δανία, η Ολλανδία.

Τα βασικά πλεονεκτήματα της παρέμβασης είναι τα ακόλουθα:

• Οδηγεί σε υψηλότερες επικουρικές συντάξεις για τους νέους ασφαλισμένους, όπως δείχνει η ευρωπαϊκή εμπειρία την οποία ακολουθούμε, με πλήρη διασφάλιση των υφιστάμενων συντάξεων
• Εισάγει τη λογική του «ατομικού κουμπαρά», δίνοντας στον νέο ασφαλισμένο περισσότερες επιλογές και μεγαλύτερο έλεγχο στο τελικό ύψος της σύνταξής του.
• Βοηθά στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων προς το ασφαλιστικό σύστημα συνδέοντάς τους με την σύνταξή τους και απαντώντας στην ανησυχία που εκφράζουν πολλοί νέοι ότι «δεν θα πάρω ποτέ σύνταξη»
• Δημιουργεί καινούρια κουλτούρα αποταμίευσης, με σημαντικά οφέλη για την εθνική οικονομία. Γιατί μέσα από το νέο σύστημα θα δημιουργηθεί και ένας εθνικός «κουμπαράς», οι πόροι του οποίου θα επενδυθούν στην εθνική οικονομία. Οι επενδύσεις σημαίνουν ανάπτυξη, νέες θέσεις εργασίας, αυξημένα έσοδα για το κράτος
• Ενισχύει τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος αποσυνδέοντας την επικουρική ασφάλιση από τις δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις

Το πρόβλημα

Με το νέο σύστημα επιχειρείται να αντιμετωπιστούν οι παρενέργειες που προκύπτουν από την επιδείνωση των δημογραφικών δεδομένων. Το ισχύον, εξολοκλήρου διανεμητικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (που προβλέπει ότι οι  εισφορές κοινωνικής ασφάλισης των σημερινών εργαζομένων χρηματοδοτούν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων) λειτουργεί αποτελεσματικά όταν οι εργαζόμενοι είναι πολλοί και οι συνταξιούχοι λίγοι. Κάτι που συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά όχι πια. Η αλλαγή των δημογραφικών συσχετισμών προς το χειρότερο είναι μια πραγματικότητα που αφορά όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και πολλές ανεπτυγμένες χώρες.  Τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 όταν «χτιζόταν» το ασφαλιστικό σύστημα της Ελλάδας, η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχων στην Ελλάδα ήταν 4 προς 1. Σήμερα είναι 1,7 προς 1.  Η Eurostat εκτιμά ότι το 2030 η Ελλάδα αναμένεται να πάρει από την Ιταλία τα σκήπτρα της πιο γερασμένης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ειδικά όσον αφορά στην επικουρική ασφάλιση, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής  σήμερα 1,2 εκατομμύρια δικαιούχοι επικουρικής σύνταξης μοιράζονται τις εισφορές 3,3 εκατομμυρίων ασφαλισμένων. Το 2050, 1,9 εκατομμύρια συνταξιούχοι θα μοιράζονται τις εισφορές 3,2 εκατομμυρίων ασφαλισμένων. Ως αποτέλεσμα, προβλέπεται ότι η μέση επικουρική σύνταξη θα μειωθεί από 16% του μέσου μισθού που είναι σήμερα σε λιγότερο από 10% το 2050.

Η προτεινόμενη λύση

Για να μην βρεθούν οι νέοι εργαζόμενοι να εισπράττουν χαμηλές επικουρικές συντάξεις, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων δρομολογεί τη βαθμιαία μετατροπή του συστήματος επικουρικής ασφάλισης από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό.

Βασικό χαρακτηριστικό του νέου συστήματος είναι ότι δημιουργούνται ατομικοί λογαριασμοί («κουμπαράδες») από τους οποίους θα καταβληθούν οι μελλοντικές συντάξεις των νέων εργαζομένων. Αντί δηλαδή οι εισφορές των νέων να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή της επικουρικής σύνταξης των σημερινών συνταξιούχων, θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται, δημιουργώντας ένα αποθεματικό, από το οποίο θα πληρωθούν οι μελλοντικές τους συντάξεις. Οι εισφορές που πληρώνει ο κάθε νέος εργαζόμενος θα πηγαίνουν στη δική του σύνταξη, η οποία θα υπολογίζεται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων.

Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα είναι υποχρεωτικό για το σύνολο των μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από 1η Ιανουαρίου 2022 και είναι υπόχρεοι επικουρικής ασφάλισης.  Πρόκειται για τους μισθωτούς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, τους δικηγόρους και τους μηχανικούς.

Προαιρετικά, αν δηλαδή το επιθυμούν, μπορούν να ενταχθούν σε αυτό ασφαλισμένοι κάτω των 35 ετών οι οποίοι είτε δεν έχουν υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση (π.χ. ένας λογιστής), είτε είναι ήδη ασφαλισμένοι στο υφιστάμενο σύστημα.  Το ύψος των εισφορών για το νέο επικουρικό σύστημα παραμένει ως έχει. Δηλαδή 6,5% μέχρι τα μέσα του 2022 και 6% από εκεί και πέρα.

Η διαχείριση των ατομικών λογαριασμών θα γίνεται μέσω ενός νέου δημοσίου φορέα, (Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης-ΤΕΚΑ) που θα διοικείται από πιστοποιημένους επαγγελματίες.

Θα δημιουργηθεί περιορισμένος αριθμός προσεκτικά σχεδιασμένων επενδυτικών χαρτοφυλακίων, όπου -με επιλογή του ασφαλισμένου και ανάλογα με το προφίλ του- θα επενδύονται τα κεφάλαια του «ασφαλιστικού κουμπαρά» του.   Θα υπάρχει η συντηρητική επιλογή, η ενδιάμεση και μια πιο «επιθετική» με στόχο τη διασφάλιση μεγαλύτερων αποδόσεων.  Ο ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα ανά τακτά χρονικά διαστήματα να αλλάζει την στρατηγική του. Θα μπορεί δε να έχει τον πλήρη έλεγχο των εισφορών του και των αποδόσεών τους μέσω πρόσβασης από το κινητό ή/και τον υπολογιστή του ανά πάσα στιγμή, όπως συμβαίνει και με το e-banking.

Ο νόμος θα προβλέπει έναν μαθηματικό τύπο («ράντα») που θα υπολογίζει το ύψος της σύνταξης με βάση διάφορους παράγοντες, με κυρίαρχο τις ασφαλιστικές εισφορές που θα έχουν συσσωρευτεί στον ατομικό κουμπαρά του κάθε ασφαλισμένου αλλά και την απόδοση που θα έχει εξασφαλίσει.

Δεν τίθεται κανένα θέμα ιδιωτικοποίησης της επικουρικής ασφάλισης.  Η νέα επικουρική παραμένει δημόσια.  Στο νομοσχέδιο θα προβλέπεται ρητά  εγγύηση του Δημοσίου περί μη αρνητικής απόδοσης  που σημαίνει ότι κανείς δεν θα πάρει επικουρική σύνταξη χαμηλότερη από αυτή που αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε.

Το πιθανότερο είναι ότι η εγγύηση αυτή να μην χρειαστεί να ενεργοποιηθεί, αν ληφθεί υπόψη η  εμπειρία χωρών όπου κεφαλαιοποιητικά ασφαλιστικά συστήματα λειτουργούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Στη Σουηδία για παράδειγμα από το 1995, λειτουργούν δυο παράλληλα συστήματα δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης. Το ένα, που παρέχει τις κύριες συντάξεις είναι διανεμητικού χαρακτήρα. Το δεύτερο –που αφορά στην επαγγελματική ασφάλιση-  είναι κεφαλαιοποιητικό, σαν  αυτό που σχεδιάζουμε με τη μεταρρύθμιση.  Για την περίοδο 1995-2019 η μέση ετήσια απόδοση για την διανεμητική ασφάλιση ήταν σε πραγματικούς όρους 1,7%, ενώ για την κεφαλαιοποιητική ασφάλιση 4,2%.  Με άλλα λόγια, σε αυτή την περίοδο, το κεφάλαιο του διανεμητικού συστήματος αυξήθηκε κατά 52% ενώ αυτό του κεφαλαιοποιητικού κατά 180%.

Διαχειρίσιμο το κόστος μετάβασης- Καμία αλλαγή στις υφιστάμενες συντάξεις

Από τη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση δεν  επηρεάζεται ούτε η καταβολή ούτε το ύψος των επικουρικών συντάξεων του υφιστάμενου συστήματος.  Θα αναγράφεται ρητά στο νόμο πως οι καταβαλλόμενες από το  «παλιό» Επικουρικό Ταμείο  συντάξεις δεν θα θιγούν από τη μεταρρύθμιση και για το λόγο αυτό θα υπάρχουν επιχορηγήσεις από τον προϋπολογισμό προς το «παλιό» ταμείο επικουρικής ασφάλισης. Το ποσό που απαιτείται υπολογίζεται σε 300 εκατ. ευρώ –κατά μέσο όρο- κάθε χρόνο για την πρώτη δεκαετία εφαρμογής του νέου συστήματος. Ποσό απόλυτα διαχειρίσιμο, αν ληφθεί υπόψη ότι ο κρατικός προϋπολογισμός ενισχύει το συνταξιοδοτικό σύστημα με 15 δις. ευρώ σε ετήσια βάση.

Για τη συνολική περίοδο αναφοράς (2022-2070)  η πραγματική μέση ετήσια επιβάρυνση του προϋπολογισμού υπολογίζεται στα 120 εκατ. ευρώ (6 δισ. ευρώ σωρευτικά). Το ποσό αυτό προκύπτει εάν από το ταμειακό κενό αφαιρεθούν τα  πρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα που θα προκύψουν  χάρις στη μεταρρύθμιση. Δηλαδή, το «μέρισμα ανάπτυξης» σε μεγάλο βαθμό αντισταθμίζει το ακαθάριστο κόστος μετάβασης αφήνοντας πολύ μικρά κενά που μπορούν εύκολα να απορροφηθούν από τον προϋπολογισμό.

Επομένως η κριτική της αντιπολίτευσης για «δυσβάσταχτο κόστος» είναι απολύτως αβάσιμη. Οι υφιστάμενες συντάξεις και οι συντάξεις των ασφαλισμένων που θα συνταξιοδοτηθούν με το ισχύον σύστημα θα εξακολουθήσουν να υπολογίζονται με βάση τους υφιστάμενους κανόνες και δεν πρόκειται να θιγούν.   Η επώδυνη κρίση χρέους της προηγούμενης δεκαετίας δημιούργησε την εντύπωση πώς κάθε ασφαλιστική μεταρρύθμιση ισοδυναμεί με μείωση των συντάξεων. Όμως, οι ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις που γίνονται εγκαίρως και με το βλέμμα στο μέλλον –όπως αυτή που σχεδιάζουμε σήμερα- αποσκοπούν  στην αποφυγή της περικοπής των συντάξεων.

 

Οι τρεις μελέτες (Αναλογιστική, Μακροοικονομική, Ανάλυση Βιωσιμότητας Δημοσίου Χρέους) για τις επιδράσεις της μεταρρύθμισης

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ανάθεσε την εκπόνηση τριών μελετών ώστε να έχει πλήρη εικόνα των επιπτώσεων της μεταρρύθμισης στην οικονομία. Οι μελέτες θα κατατεθούν στη Βουλή μαζί με το νομοσχέδιο.

• Η αναλογιστική μελέτη, για το κόστος της μετάβασης στο νέο σύστημα και το ρυθμό ωρίμανσής της εκπονήθηκε από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή. Από αυτήν προέκυψε ότι το ποσοστό κάλυψης των ασφαλισμένων από τη νέα επικουρική θα ξεπεράσει το 50% το 2045 και το 90% το 2065. Τα στοιχεία για το κόστος μετάβασης αναφέρθηκαν πιο πάνω.
• Η μακροοικονομική μελέτη, η οποία εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), τα βασικά ευρήματα της οποίας είναι τα εξής:

1. Το αποθεματικό του νέου Ταμείου στο τέλος της περιόδου αναφοράς (2070) εκτιμάται στο 31% του ΑΕΠ
2. Οι ετήσιες εγχώριες επενδύσεις θα αυξηθούν μεσοσταθμικά κατά 0,6% του ΑΕΠ την περίοδο 2022-2070
3. Σταδιακή αύξηση ΑΕΠ σε σύγκριση με το σενάριο της μη υλοποίησης της μεταρρύθμισης η οποία θα φτάσει σε ύψος 6-7% στο τέλος της περιόδου αναφοράς (2070)
4. Ενίσχυση της απασχόλησης, αύξηση ασφαλιστικών εισφορών, άμεσων και έμμεσων φόρων

• Τέλος, η ανάλυση βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους που εκπονήθηκε από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ), δείχνει ότι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2045 οι επιπτώσεις της μεταρρύθμισης στο δημόσιο χρέος είναι πολύ μικρές.

 

Τι κερδίζουν οι νέοι από τη μεταρρύθμιση

Από τις μελέτες και τις προβολές που έχον γίνει προκύπτει ότι το νέο σύστημα μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά υψηλότερες επικουρικές συντάξεις σε σχέση με το υφιστάμενο.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, ενώ αυτή τη στιγμή το ύψος της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης για μέσο μισθό 1.400 ευρώ και 40 έτη ασφάλισης ανέρχεται σε 235 ευρώ, με το νέο σύστημα η επικουρική σύνταξη μπορεί να  φτάσει στα 326 ευρώ με βάση την επαγγελματική διαχείριση των κεφαλαίων του ΕΦΚΑ και στα 479 ευρώ με βάση τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ που έχουν τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα με τις υψηλότερες αποδόσεις.

Σε ένα άλλο παράδειγμα, η μηνιαία επικουρική σύνταξη εργαζόμενου που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό (650 ευρώ) και διαθέτει 40 χρόνια ασφάλισης διαμορφώνεται με το υφιστάμενο σύστημα στα 153 ευρώ. Με το νέο κεφαλαιοποητικό σύστημα η σύνταξη μπορεί να ανέλθει στα 219 ευρώ, να αυξηθεί δηλαδή κατά 43%, με αποδόσεις ίσες με τον μέσο όρο των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ. Μπορεί δε να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, στα 257 ευρώ (+68% σε σχέση με το υφιστάμενο σύστημα) εάν επιτευχθούν αποδόσεις ίσες με τη μέση ετήσια απόδοση των αποθεματικών του ΕΦΚΑ που διαχειρίζεται το Μικτό Αμοιβαίο Κεφαλαίο της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.