Εγκρίθηκε σήμερα από το Υπουργικό Συμβούλιο -μετά από εισήγηση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη- το νέο 10ετές Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ). Σε αυτό ελήφθησαν υπόψη τα σχόλια της διαβούλευσης που υπέβαλαν οι ενδιαφερόμενοι φορείς και οι πολίτες.
Βασικοί στόχοι νέου ΕΣΔΑ
Μερικοί από τους στόχους για το νέο ΕΣΔΑ 2020-2030 είναι οι εξής:
- Ταφή των απορριμμάτων στο 10% το 2030, πέντε χρόνια νωρίτερα από την κοινοτική υποχρέωση (2035)
- Παύση της ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων και αποκατάσταση των παράνομων χωματερών μέχρι το 2022
- Αύξηση της ανακύκλωσης στο 55% το 2025 και στο 60% το 2030 (συμπεριλαμβανομένων και των βιοαποβλήτων)
- Χωριστή συλλογή οργανικών αποβλήτων (καφέ κάδος) και ανάπτυξη σχετικών υποδομών σε όλη την επικράτεια για τη μέχρι το 2022
- Πλήρης κάλυψη της χώρας μέχρι το 2030 με 43 Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και 43 - 46 Μονάδες Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ).
- Λειτουργία τεσσάρων (4) μονάδων παραγωγής ενέργειας με ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων των ΜΕΑ, όπως γίνεται σε όλη την Ευρώπη.
Μετά την έγκριση του νέου ΕΣΔΑ 2020- 2030 από το Υπουργικό Συμβούλιο, ο Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε:
«Με οδηγό τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές, προσπαθούμε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος. Προτάσσοντας την ανακύκλωση, στοχεύουμε να αναστρέψουμε τη θλιβερή εικόνα με τις παράνομες χωματερές και το θάψιμο των σκουπιδιών!
Καθώς είναι γεγονός ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει την 4η χειρότερη επίδοση στη διαχείριση απορριμμάτων σε όλη την Ευρώπη, με το νέο ΕΣΔΑ επιχειρούμε με πράξεις, αυτή η θέση να γίνει οριστικά παρελθόν. Για παράδειγμα, μέχρι τα τέλη του 2020 θα έχουν δημοπρατηθεί 17 σύγχρονες Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων, από 6 που λειτουργούν σήμερα.
Με τον νέο Οδικό Χάρτη δείχνουμε τον δρόμο στην Αυτοδιοίκηση, στη Βιομηχανία, στους φορείς και σε όλους τους εμπλεκόμενους πώς μπορεί να εκσυγχρονισθεί η διαχείριση απορριμμάτων. Ταυτόχρονα, κάνουμε συμμέτοχο τον πολίτη σε αυτή τη νέα εθνική προσπάθεια.
Η μεγάλη καθυστέρηση της Ελλάδας καθιστά το έργο της διαχείρισης των απορριμμάτων ένα Ηράκλειο έργο. Ίσως, είναι το πιο δύσκολο ζήτημα στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Είμαστε όμως αποφασισμένοι να επιτύχουμε. Είναι θέμα εθνικού φιλότιμου».
Ο γενικός γραμματέας συντονισμού διαχείρισης αποβλήτων, Μανώλης Γραφάκος δήλωσε:
«Με το νέο ΕΣΔΑ η προσπάθεια ανακύκλωσης – φιλική προς το Περιβάλλον- ξεκινά μέσα από το κάθε σπίτι, δίνοντας στους πολίτες οικονομικά κίνητρα».
Στο νέο ΕΣΔΑ προβλέπονται:
- Δημοπράτηση συνολικά 17 ΜΕΑ έως το τέλος του 2020
- Κατασκευή συνολικά 27 ΜΕΑ έως το τέλος του 2023
Ήδη, 3 Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων έχουν δημοπρατηθεί (Ζάκυνθος, Λευκάδα, Ναύπακτος) και άλλες 7 βρίσκονται σε στάδιο κατασκευής (Αλεξανδρούπολη, Θήβα, Ηλεία, Αμάρι, Αρκαδία, Μεσσηνία, Λακωνία). Για το 2020, ο στόχος είναι να έχουν δημοπρατηθεί συνολικά 17 ΜΕΑ. Προβλέπεται δε ότι έως το τέλος του 2023 θα έχουν κατασκευαστεί 27 Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων σε όλη την Ελλάδα.
Τα 10 κυριότερα μέτρα
Οι στόχοι που προαναφέρθηκαν θα επιτευχθούν με τη λήψη 10 απαραίτητων μέτρων:
- Τον εκσυγχρονισμό του «τέλους ταφής» αποβλήτων σε ΧΥΤΑ και την εφαρμογή στην πράξη της αρχής «Πληρώνω όσο Πετάω».
- Την προώθηση της χωριστής συλλογής και την ενίσχυση δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών με 4 ρεύματα ανακύκλωσης (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο).
- Την ολοκληρωμένη ανάπτυξη δικτύου συλλογής οργανικών αποβλήτων (καφέ κάδος) μέχρι το τέλος του 2022.
- Την αύξηση και αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) προκειμένου να ανταποκρίνονται στις νέες αυξημένες ανάγκες ανακύκλωσης της χώρας.
- Την ανάκτηση ενέργειας από την επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων (βιομάζα) αλλά και την παραγωγή δευτερογενών υλικών (κόμποστ) στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας.
- Τη δημιουργία του πρώτου ΧΥΤΕΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων) με σκοπό την ολιστική διαχείριση των αποβλήτων της χώρας σύμφωνα με τις επιταγές της ΕΕ.
- Τη δημιουργία συστήματος ευθύνης παραγωγών για τα πλαστικά απόβλητα θερμοκηπίων και τα τις πλαστικές συσκευασίας φυτοφαρμάκων.
- Τη επέκταση της διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού σε νέες κατηγορίες προϊόντων, όπως έπιπλα, στρώματα, ληγμένα φάρμακα, απόβλητα φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων, παιγνίδια κλπ.
- Τη συνεχή ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των ενδιαφερομένων μερών.
- Την αύξηση της ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων των αποβλήτων και την ανάπτυξη μονάδων παραγωγής ενέργειας με σκοπό τη μείωση της ταφής.
Ειδικά γι’ αυτό το μέτρο τονίζονται τα εξής:
Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς ορισμένων πλευρών, το μέτρο αυτό είναι σε απόλυτη αρμονία με την πρακτική όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών κρατών. Δεν είναι καύση αλλά ενεργειακή αξιοποίηση. Πάνω από 400 τέτοιες μονάδες λειτουργούν σε όλα σχεδόν τα κράτη – μέλη της ΕΕ και ορισμένες από αυτές μέσα στα κέντρα των πόλεων
Σημείωση:
Της ηλεκτρονικής διαβούλευσης που διήρκεσε το διάστημα 6 – 25 Αυγούστου, είχε προηγηθεί προ-διαβούλευση -με παρουσιάσεις και συναντήσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου- με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς της Αυτοδιοίκησης, καθώς και με συλλογικούς φορείς. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα σχόλια και τις παρατηρήσεις τους, στο νέο ΕΣΔΑ αποσαφηνίζονται ότι:
- Αναδεικνύεται η διάσταση «κόστος για τον πολίτη» έτσι ώστε να γίνει κατανοητό ότι μέσω της αρχής του «Πληρώνω όσο Πετάω (Π.ο.Π.)» και της προώθησης της ανακύκλωσης, το όφελος για τον καθένα δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό αλλά μπορεί να γίνει και οικονομικό.
- Το ΥΠΕΝ αποτελεί τον αρμόδιο φορέα για την υλοποίηση των απαραίτητων μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης που θα γίνουν με ΣΔΙΤ, το οποίο και καθορίζει:
- Τον αριθμό των μονάδων
- Τις προδιαγραφές
- Τη χωροθέτηση αλλά και
- Τη διαγωνιστική διαδικασία
- Προβλέπεται πλέον η θεσμοθέτηση προδιαγραφών και ελέγχου του παραγόμενου κομπόστ από τις Μονάδες Επεξεργασίας ΒιοΑποβλήτων (ΜΕΒΑ).
- Για την αξιοποίηση των υπολειμμάτων επεξεργασίας αποβλήτων, προκρίνονται οι εγχώριες ενεργοβόρες βιομηχανίες (τσιμεντοβιομηχανία, κεραμοποιία κλπ), χωρίς να εγκαταλείπονται οι νέες μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης που θα δημιουργηθούν.
- Η διαχείριση της λυματολάσπης από τους βιολογικούς καθαρισμούς θα γίνεται μέσω των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ).
Συζήτηση για την ενσωμάτωση της νέας γενιάς ευρωπαϊκών Οδηγιών για τα απόβλητα
Σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο συζητήθηκε επίσης η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο 4 ευρωπαϊκών Οδηγιών για τα απόβλητα. Ιδιαίτερη συζήτηση έγινε για τις 2 από αυτές, την 2018/851 και την 2018/852, για τις οποίες απαιτείται νόμος.
Ο Κωστής Χατζηδάκης παρουσίασε τις βασικές αρχές του σχετικού νομοσχεδίου στο οποίο αντανακλάται η φιλοσοφία του ΕΣΔΑ. Αυτό το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει τους υποχρεωτικούς στόχους που τίθενται από τις Οδηγίες, εθνικά μέτρα συμμόρφωσης τα οποία εξειδικεύονται από κάθε κράτος -μέλος της ΕΕ με βάση τις προβλέψεις των Οδηγιών, καθώς και επιπλέον μέτρα για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα.
Η πρώτη οδηγία 2018/851 προβλέπει τη θέσπιση ξεχωριστής συλλογής κλωστοϋφαντουργικών και επικίνδυνων αποβλήτων από νοικοκυριά κατά δύο χρόνια νωρίτερα (μέχρι 1/1/2025). Το Σχέδιο Νόμου προβλέπει μεταξύ άλλων, την θεσμοθέτηση της δυνατότητας από τους Ο.Τ.Α. να εφαρμόσουν την αρχή «Πληρώνω όσο Πετάω». Την υποχρεωτική εφαρμογή της αρχής αυτής από μεγάλους Ο.Τ.Α., στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος για τα βιοαπόβλητα. Τον εκσυγχρονισμό του τέλους ταφής των αποβλήτων που θα χρηματοδοτεί μέσω του Πράσινου Ταμείου δράσεις των Ο.Τ.Α. για το περιβάλλον και τη διαχείριση αποβλήτων, την ανακύκλωσης και δράσεις για την έρευνα και την καινοτομία στη διαχείριση των αποβλήτων. Την υποχρέωση μεγάλων βιομηχανιών και ξενοδοχείων να οδηγούν τα απόβλητα τροφίμων σε μονάδες επεξεργασίας. Την ενίσχυση και επέκταση του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων. Την διασύνδεση του ΓΕΜΗ και του Εθνικού Μητρώου Παραγωγών αποβλήτων για την καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής υπόχρεων επιχειρήσεων από την καταβολή της εισφοράς τους σε ΣΣΕΔ. Την πρόβλεψη ύπαρξης χώρου για τον εξοπλισμό ξεχωριστής συλλογής αστικών αποβλήτων στις νέες οικοδομές. Την θέσπιση μέτρων για την επαναχρησιμοποίηση υλικών συσκευασίας.
Η δεύτερη οδηγία 2018/852 αφορά στις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας και θέτει συγκεκριμένους στόχους μέχρι το 2025 και το 2030. Το Σχέδιο Νόμου για τα θέματα αυτά προβλέπει, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση αναβάθμισης των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών. Την δημιουργία συστήματος επιστροφής εγγυήσεων για συσκευασίες ποτών. Την θέσπιση ενιαίου ξεχωριστού χρώματος για τους κάδους απορριμμάτων ανά υλικό. Την υποχρέωση ξεχωριστής συλλογής των αποβλήτων συσκευασίας στα δωμάτια των ξενοδοχείων. Την υποχρέωση τοποθέτησης στους δημόσιους χώρους και στα δημόσια κτίρια κάδων πολλαπλών ρευμάτων μέχρι 31/12/2022.
Το νομοσχέδιο θα παρουσιασθεί όταν τεθεί σε δημόσια διαβούλευση.
