Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας κ. Κωστής Χατζηδάκης χαιρετίζει την ολοκλήρωση της προετοιμασίας του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (ΤΑΡ) στο ελληνικό έδαφος και τη θέση του σε δυνατότητα εμπορικής λειτουργίας. 

Ο κ. Χατζηδάκης δήλωσε: «Αναμένουμε με μεγάλη προσμονή την έναρξη της παράδοσης εμπορικών ποσοτήτων αερίου στην ελληνική αγορά και συγκεκριμένα στη ΔΕΠΑ στο πλαίσιο του υφιστάμενου συμβολαίου παροχής αερίου από το πεδίο Shah Deniz μέχρι το τέλος του έτους.

Με αυτές τις εμπορικές παραδόσεις θα υλοποιηθεί για πρώτη φορά η στρατηγική του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της Ελλάδας η οποία -σε συνδυασμό με άλλα έργα όπως ο ελληνο-βουλγαρικός αγωγός φυσικού αερίου IGB και ο Σταθμός Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (FSRU) της Αλεξανδρούπολης- αναδεικνύεται στο σημαντικότερο διαμετακομιστικό κόμβο μεταφοράς εναλλακτικών πηγών φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.    

Υποστηρίξαμε εξαρχής τον ΤΑΡ ως τη βέλτιστη επιλογή για το Ευρωπαϊκό σκέλος του Νότιου Διαδρόμου, εκτιμώντας την αξία όδευσης μιας διεθνούς  ενεργειακής υποδομής σε ελληνικό έδαφος. Μιας υποδομής που με τη διαχρονική στήριξη της ελληνικής πολιτείας έγινε πραγματικότητα. Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι η επιλογή της όδευσης του Νοτίου Διαδρόμου μέσω της Ελλάδος και του ΤΑΡ έγινε από την κοινοπραξία του Shah Deniz τον Ιούνιο του 2013 επί κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά.  

Με την έναρξη εμπορικής λειτουργίας του ΤΑΡ, το στρατηγικό όραμα της Ε.Ε. για προμήθεια φυσικού αερίου από εναλλακτική πηγή πραγματώνεται, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην επίτευξη των βασικών ευρωπαϊκών στόχων για ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ολοκληρώνεται η σύνδεση του αγωγού ΤΑΡ με το ελληνικό σύστημα διαχείρισης φυσικού αερίου που λειτουργεί ο ΔΕΣΦΑ, επιτρέποντας την άμεση προμήθεια μεταφορά επιπλέον ποσοτήτων αερίου στην ελληνική αγορά για την κάλυψη της αυξανόμενης εγχώριας ζήτησης.

Η μελλοντική σύνδεση του ΤΑΡ με τον υπό κατασκευή Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), αναμένεται να συμβάλλει περαιτέρω στη διαφοροποίηση και ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, ενώ τα τρία -ήδη κατασκευασμένα και σε αναμονή- σημεία διασύνδεσης του αγωγού σε Κοζάνη, Καστοριά και Πέλλα, θα συνδράμουν στο σχέδιο μελλοντικής επέκτασης του εθνικού δικτύου φυσικού αερίου σε περιοχές με υψηλή ενεργειακή ζήτηση και ανάγκες, όπως η Βόρεια Ελλάδα.

Σήμερα, ενισχύεται το όραμα μας για ανάδειξη της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Σήμερα, κάνουμε ένα ακόμη αποφασιστικό βήμα προς τον στρατηγικό στόχο μας για απαλλαγή από τον άνθρακα».

Την εφαρμογή δέσμης μέτρων μακράς πνοής για ενίσχυση του ρόλου των ΑΠΕ στην «πράσινη» μετάβαση που συνδυάζονται με διαρθρωτικά μέτρα για τη σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς προς όφελος της οικονομίας δρομολογεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Επιδιώκει έτσι αφενός να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της οικονομικής στήριξης του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) για τα επόμενα χρόνια (επιπτώσεις του κορωνοϊού αλλά και ευρύτερη οικονομική βιωσιμότητα του λογαριασμού). Και αφετέρου να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς ΑΠΕ με πιο ανταγωνιστικούς όρους στο νέο περιβάλλον που δημιουργεί η οργάνωση της χονδρεμπορικής αγοράς ενέργειας μέσω της εφαρμογής του Target Model από την 1η Νοεμβρίου.

Τα μέτρα προέκυψαν μετά από εκτεταμένη διαβούλευση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και λαμβάνουν υπόψη σχετικές μελέτες.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε σχετικά: «Η παρέμβαση που έχουμε επεξεργαστεί για την αγορά των ΑΠΕ συμβάλλει στην επίτευξη δυο στόχων: Πρώτον, αντιμετωπίζει για το ορατό μέλλον τις αυξημένες ανάγκες του Ειδικού Λογαριασμού των ΑΠΕ με έναν συνδυασμό μέτρων, τα οποία επιχειρείται να κατανεμηθούν λελογισμένα και χωρίς υπέρμετρες επιβαρύνσεις. Και δεύτερον, θέτει τις βάσεις για τη σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς των ΑΠΕ, ώστε μετά τα μεταβατικά μέτρα που σήμερα ανακοινώνονται, η αγορά των ΑΠΕ να ενταχθεί τελικά πλήρως στο Target Model και να συμβάλλει περισσότερο στη μείωση του κόστους της ενέργειας».

Τα μέτρα που ανακοινώνονται σήμερα είναι δυο κατηγοριών: Πρώτον, μέτρα χρηματοοικονομικού χαρακτήρα και δεύτερον, διαρθρωτικά μέτρα για την σταθεροποίηση της αγοράς ΑΠΕ σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα και τη λειτουργία της με πιο ανταγωνιστικούς όρους.

Α. ΜΕΤΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

1. Αύξηση των εισροών στον ΕΛΑΠΕ μέσω της αύξησης του ποσοστού πώλησης δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων στο 78% (από 65% που είναι σήμερα) που θα ενισχύσει τον Ειδικό Λογαριασμό κατά 65 εκατ. ευρώ ήδη από το 2020 και θα συνεχίσει να τον ενισχύει κατά το ίδιο ποσό τα επόμενα χρόνια.
2. Ενίσχυση του Ειδικού Λογαριασμού κατά 25 εκατ. Ευρώ περίπου για το 2020 και κατά αντίστοιχο ποσό για το 2021, μέσω των εκτιμώμενων εσόδων από το Ειδικό Τέλος Έκδοσης Βεβαίωσης Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ που ήδη καταβάλλεται στη ΡΑΕ υπέρ του ΕΛΑΠΕ.
3. Εφάπαξ έκτακτη εισφορά μόνο για το 2020 -για την αντιμετώπιση των παρενεργειών της πανδημίας του κορωνοϊού- για έργα ΑΠΕ που βρίσκονται σε καθεστώς Feed-in Tariff και έχουν τεθεί σε λειτουργία πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2015. Η εισφορά θα ισούται με το 6% του κύκλου εργασιών τους για το έτος 2020. Η εκτιμώμενη ενίσχυση των εσόδων του ΕΛΑΠΕ από το μέτρο αυτό είναι της τάξης των 110 εκατ. ευρώ.
4.  Θέσπιση εφάπαξ έκτακτου τέλους χρέωσης προμηθευτών ίσο με 2 ευρώ/Mεγαβατώρα για το έτος 2021, ως συμμετοχή και των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας στην εξισορρόπηση του ΕΛΑΠΕ. Από το μέτρο αυτό υπολογίζεται ότι ο ΕΛΑΠΕ θα ενισχυθεί κατά 110 εκατ. ευρώ το επόμενο έτος. Επισημαίνεται ότι η επιβάρυνση και των παραγωγών ΑΠΕ και των προμηθευτών είναι εφάπαξ, ισόποση και έχει επίπτωση μόνο για ένα έτος.
5. Επιβολή πράσινου τέλους στην κατανάλωση πετρελαίου κίνησης (diesel) ίσου με 0,03 ευρώ/λίτρο για την ενίσχυση πράσινων δράσεων που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών ρύπων (στήριξη ανάπτυξης έργων ΑΠΕ, ανάπτυξη ηλεκτροκίνησης, ενεργειακή εξοικονόμηση κλπ.). Το μέτρο αυτό που είναι μια μορφή “Ειδικού φόρου άνθρακα» (Special Carbon Tax) ήδη εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες της ΕΕ και υπολογίζεται ότι θα ενισχύει μόνιμα τις πράσινες δράσεις κατά 100 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Με Υπουργική Απόφαση το ποσό θα κατανέμεται ετησίως ανάλογα με τις ανάγκες.
6. Υιοθέτηση μηχανισμού ισόποσης αυξομείωσης μεταξύ Χρέωσης Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ) και Ειδικού Τέλους Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ) που θα επιτευχθεί μέσω της σταδιακής διασύνδεσης των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών με την ηπειρωτική χώρα, χωρίς καμία επιβάρυνση των καταναλωτών. Ήδη από το 2021, με την έναρξη λειτουργίας της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Πελοποννήσου, θα υπάρχει η δυνατότητα ενίσχυσης των εσόδων του ΕΛΑΠΕ κατά 50 εκατ. ευρώ κατ’έτος. Υπολογίζεται δε ότι από το έτος 2024, μετά της έναρξη λειτουργίας και της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής και εφεξής ο ΕΛΑΠΕ θα μπορεί να ενισχύεται με έσοδα της τάξης των 200 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.
7. Ενίσχυση του ΕΛΑΠΕ κατά 200 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, υπό την προϋπόθεση να ικανοποιηθεί το σχετικό αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης. Το ποσό αυτό θα συντελέσει στην στήριξη του Ειδικού Λογαριασμού έως ότου ολοκληρωθούν και εφαρμοστούν στην αγορά οι δομικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί το ΥΠΕΝ.

Επιπροσθέτως, ο ΕΛΑΠΕ ενισχύεται κατά ποσό της τάξης των 180 εκατ. ευρώ από την εκκαθάριση των χρεώσεων ΕΤΜΕΑΡ -με αναδρομική ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2019- για συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών, μέσης και υψηλής τάσης, στη βάση σχετικών κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ. Το μέτρο προβλεπόταν από προηγούμενη υπουργική απόφαση (του Σεπτεμβρίου του 2019) της οποίας η εφαρμογή αποδίδει τα συγκεκριμένα αποτελέσματα. Επισημαίνεται ότι από την αναπροσαρμογή αυτή με τροποποίηση της Υπουργικής Απόφασης θα εξαιρεθούν τα ξενοδοχεία, καθώς ο εν λόγω κλάδος έχει πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία του κορωνοϊού.

Υπενθυμίζεται ότι η χρέωση Μεσοσταθμικού Μεταβλητού Κόστους Θερμικών Συμβατικών Μονάδων (ΜΜΚΘΣΣ) με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία θα καταργηθεί από την 1.1.2021.

Ο συνδυασμός των παρεμβάσεων αυτών θα δημιουργήσει ένα σημαντικό «μαξιλάρι» ρευστότητας και θα έχει ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση της ισορροπίας των χρηματοροών του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ για τα επόμενα χρόνια.

Β. ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Τα μέτρα που προαναφέρθηκαν πλαισιώνονται και ενισχύονται από διαρθρωτικές παρεμβάσεις για την σταδιακή απελευθέρωση και την ορθολογικότερη λειτουργία της αγοράς ΑΠΕ. Πιο συγκεκριμένα:

1. Επέκταση των διαγωνιστικών διαδικασιών για έργα ΑΠΕ το αργότερο έως το 2024, με διενέργεια έξι κοινών διαγωνισμών για αιολικά και φωτοβολταϊκά, με ποσόστωση ανά τεχνολογία και δημοπρατούμενη ισχύ 350 MW σε καθέναν από αυτούς (2,1GW συνολικά). Το νέο σχήμα θα ενσωματώνει και βελτιώσεις στην αρχιτεκτονική του σε σχέση με το υφιστάμενο (που λήγει στο τέλος του έτους), με γνώμονα την αύξηση του ανταγωνισμού μέσω της πιο ενεργής συμμετοχής στο Target Model και τη μείωση των τιμών προς όφελος των καταναλωτών, εξασφαλίζοντας όμως ένας σαφές πλαίσιο και για τους παραγωγούς ΑΠΕ. Σημειώνεται ότι τον Δεκέμβριο θα προκηρυχθεί ο τελευταίος, κοινός διαγωνισμός υπό το ισχύον καθεστώς, μέσω του οποίου θα δημοπρατηθεί ισχύς 350 MW στις αρχές του 2021.
2. Από 1η Ιανουαρίου 2021, όλες οι νέες αιτήσεις για «μικρά» φωτοβολταϊκά ισχύος κάτω των 500 kW (συμπεριλαμβανομένων των αιτήσεων που δεν θα έχουν πληρότητα ως την 1η Ιανουαρίου του 2021) θα υποχρεούνται να συμμετάσχουν σε ανταγωνιστική διαδικασία για να «κλειδώσουν» τιμή. Προς τον σκοπό αυτό, στο νέο σχήμα των διαγωνιστικών διαδικασιών για την περίοδο 2021-2024, πέραν των 6 διαγωνισμών για τα μεγάλα έργα, προβλέπεται η δυνατότητα διεξαγωγής ειδικών διαγωνισμών με προκαθορισμένη διαθέσιμη ισχύ, μόνο για τη συγκεκριμένη κατηγορία έργων. Οι διαγωνισμοί για τα μικρά φωτοβολταϊκά θα γίνονται σε μια ειδική, απλοποιημένη και φιλική στο χρήστη πλατφόρμα που θα διασφαλίζει την ευχερή πρόσβαση και χρήση από όλους. Ειδικό καθεστώς για την κατηγορία αυτή θα προβλέπεται για τους κατοίκους των λιγνιτικών περιοχών.
3. Από την 1η Ιανουαρίου του 2021 το όριο ισχύος των 18 MW για τη λήψη λειτουργικής ενίσχυσης εκτός ανταγωνιστικής διαδικασίας, καταλαμβάνει αποκλειστικά τα έργα των Ενεργειακών Κοινοτήτων στις οποίες συμμετέχουν Ο.Τ.Α. Α’ και Β΄ βαθμού ή περισσότερα από 60 μέλη (εκ των οποίων τουλάχιστον τα 50 είναι φυσικά πρόσωπα). Οι Ενεργειακές Κοινότητες που δεν εμπίπτουν στις ανωτέρω κατηγορίες και υποβάλλουν αιτήσεις για φωτοβολταϊκά κάτω του 1 MW, από την 1η Ιανουαρίου 2021 και έπειτα, θα υποχρεώνονται να συμμετάσχουν σε ανταγωνιστική διαδικασία για να «κλειδώσουν» τιμή και να συνάψουν Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης με το ΔΑΠΕΕΠ.
4. Οι εκκρεμείς αιτήσεις από ιδιώτες για φωτοβολταϊκά ισχύος κάτω των 500 kW που έχουν καταστεί πλήρεις ως το τέλος του έτους και περιμένουν όρους σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ, λαμβάνουν προθεσμία υπογραφής σύμβασης με το ΔΑΠΕΕΠ έως την 31η Δεκεμβρίου 2021 για να «κλειδώσουν» τιμή εκτός διαγωνισμών. Μετά την 1η Ιανουαρίου 2022, τα έργα που δεν θα έχουν υπογράψει σύμβαση με το ΔΑΠΕΕΠ θα λαμβάνουν τιμή μέσω διαγωνισμού. Για τις αντίστοιχες αιτήσεις από Ενεργειακές Κοινότητες που δεν εμπίπτουν στις δυο ειδικές κατηγορίες της προηγούμενης παραγράφου (συμμετοχή Ο.Τ.Α. ή άνω των 60 μελών), η ανωτέρω προθεσμία υπογραφής σύμβασης με τον ΔΑΠΕΕΠ τίθεται έως την 30η Ιουνίου 2021.
5. Όσον αφορά τις επενδύσεις ΑΠΕ που αιτούνται την υπαγωγή τους στο καθεστώς των Στρατηγικών Επενδύσεων, στο εξής στο πλαίσιο αυτό θα προτεραιοποιούνται επενδυτικές προτάσεις για καινοτόμα έργα ΑΠΕ με ελάχιστο προϋπολογισμό τα 100 εκατ. ευρώ που αφορούν σε συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, εγκατάσταση θαλάσσιων αιολικών πάρκων, παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου κ.α. Έργα συμβατικών τεχνολογιών ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά και αιολικά) θα θεωρούνται επιλέξιμα μόνο εφόσον, πέραν του προαναφερθέντος ορίου προϋπολογισμού, θα συνδέονται με κοινό σημείο σύνδεσης στο Σύστημα, αλλά θα εξαιρείται η προτεραιότητα που λαμβάνουν στη δέσμευση ηλεκτρικού χώρου μέσα από το Κίνητρο Ταχείας Αδειοδότησης του άρθρου 13 του νόμου για τις Στρατηγικές Επενδύσεις. Για τα έργα συμβατικών τεχνολογιών ΑΠΕ που βρίσκονται ήδη υπό αξιολόγηση από το Enterprise Greece (έχοντας καταβάλει το αντίτιμο για την ένταξη στη διαδικασία fast-track), αλλά δεν έχουν ακόμη χαρακτηριστεί ως Στρατηγικές Επενδύσεις από την αρμόδια Διυπουργική Επιτροπή, εάν υπαχθούν σε καθεστώς fast track, απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα που απορρέουν από την ένταξη τους στο πρόγραμμα αυτό, πλην της προτεραιότητας για δέσμευση ηλεκτρικού χώρου στα δίκτυα. Κεντρική στόχευση όλων αυτών των ρυθμίσεων είναι να αυξηθεί η διείσδυση των ΑΠΕ στη χώρα ελεγχόμενα και λελογισμένα ενώ παράλληλα να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ευρύτερη δυνατή χρήση του πιο πετυχημένου και αποτελεσματικού εργαλείου διεθνώς, του Μοντέλου Στόχου της ΕΕ (Target Model). Με αυτές τις πρωτοβουλίες, εδραιώνεται ένα πλαίσιο για ορθολογικότερη λειτουργίας του κλάδου με πιο ανταγωνιστικούς όρους, προς όφελος των καταναλωτών και της ελληνικής οικονομίας ευρύτερα
6. Τέλος, στη γραμμή της εκκίνησης μπαίνει και το νέο χωροταξικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ, με την υπογραφή της σύμβασης για την εκπόνηση της μελέτης «Αξιολόγηση και Αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΧΠ ΑΠΕ)». Η μελέτη προβλέπεται να ολοκληρωθεί από τον ανάδοχο 18 μήνες από την υπογραφή της (30 Οκτωβρίου 2020). Η αναθεώρηση του Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ είναι επιβεβλημένη, καθώς τα δεδομένα και οι παραδοχές στα οποία βασίστηκε το υφιστάμενο πλαίσιο (που χρονολογείται από το 2009), έχουν μεταβληθεί λόγω της εισαγωγής νέων τεχνολογιών, αλλά και της επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής. Ως αποτέλεσμα, το ισχύον πλαίσιο έχει καταστεί παρωχημένο, θέτοντας εμπόδια στη βιώσιμη ανάπτυξη των ΑΠΕ και αφήνοντας κενά στην προστασία του περιβάλλοντος ειδικά σε περιοχές της χώρας μας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως τα μικρά νησιά και άλλες περιοχές με ευαίσθητα τοπία. 

Το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο θα λαμβάνει υπόψη αφενός τις νέες τεχνολογίες και τις νέες μορφές ΑΠΕ, αφετέρου δε τις περιοχές με ιδιαιτερότητες. Στόχος είναι η επικαιροποίηση των στρατηγικών κατευθύνσεων χωροθέτησης έργων ΑΠΕ ανά́ είδος δραστηριότητας και κατηγορία χώρου, μέσα από́ τον καθορισμό νέων κανόνων και κριτηρίων για τη χωρική οργάνωση των εν λόγω δραστηριοτήτων καθώς και μέσα από την προώθηση νέων ή μη επαρκώς αξιοποιημένων έως σήμερα μορφών ΑΠΕ.

Υπενθυμίζεται ότι όλα αυτά τα μέτρα έρχονται σε συνέχεια του πρόσφατου νόμου 4685/2020, ο οποίος απλοποιεί σημαντικά το πλαίσιο αδειοδότησης των ΑΠΕ (Βεβαίωση Παραγωγού). Συνδυάζονται δε και με άλλες παρεμβάσεις που σχεδιάζει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα το ΥΠΕΝ (απλούστευση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας, θαλάσσια πάρκα ΑΠΕ, εισαγωγή ρυθμίσεων για αγορά υδρογόνου).

Όποιο κόμμα και αν ρωτήσει κανείς- περιλαμβανομένων όσων κυβέρνησαν τη χώρα- όλα θα πουν ότι είναι υπέρ της ορθής διαχείρισης των απορριμμάτων και της ανακύκλωσης. Ποια είναι όμως η πραγματικότητα σε αυτά τα θέματα στην Ελλάδα; Η πραγματικότητα είναι ότι όλα τα τελευταία χρόνια μείναμε πολύ πίσω σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και είναι η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη που βάζουν ουσιαστικά και πάλι μπροστά τα θέματα της ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων και της ανακύκλωσης με σχέδιο και αποτελεσματικότητα.

Στους 16 μήνες που βρισκόμαστε στο τιμόνι της χώρας έχουμε κάνει πολλά σημαντικά βήματα: Κλείνουμε τους χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων μέχρι το τέλος του 2022. Εντατικοποιήσαμε τις διαδικασίες για τη γρήγορη δημοπράτηση 17 σύγχρονων μονάδων μηχανικής επεξεργασίας απορριμμάτων μέσα στο 2020. Παρουσιάσαμε το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, το οποίο περιλαμβάνει φιλόδοξους στόχους όπως η μείωση της ταφής απορριμμάτων από το 80% σήμερα στο 10% το 2030 και η αύξηση της ανακύκλωσης στο 55% το 2025 (συμπεριλαμβανομένων και των βιοαποβλήτων). Πιο πρόσφατα ήμασταν η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ενσωμάτωσε την κοινοτική οδηγία για την απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης από τον Ιούλιο του 2021 (στο Δημόσιο από τις αρχές του 2021), και την ενισχύσαμε με περαιτέρω εθνικά μέτρα.

Την Τετάρτη που μας πέρασε κάναμε το επόμενο βήμα: Παρουσιάσαμε νομοσχέδιο το οποίο αλλάζει τα πάντα στην ανακύκλωση στην Ελλάδα! Και περιλαμβάνει 5 μεγάλες τομές:

1. Πάμε στα 4 ρεύματα ανακύκλωσης. Αυτό σημαίνει ότι πέρα από τον καφέ κάδο που ήδη προωθούμε μαζικά σε όλη την Ελλάδα (και αφορά βασικά τα τρόφιμα), θα συλλέγονται χωριστά τα απόβλητα συσκευασιών από πλαστικό, χαρτί, μέταλλο και γυαλί.
2. Καθιστούμε τα 4 αυτά ρεύματα υποχρεωτικά στις νέες οικοδομές. Δεν θα δίνεται δηλαδή οικοδομική άδεια χωρίς αυτά.
3. Εφαρμόζουμε το λεγόμενο «τέλος ταφής» αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής. Είναι ένα αντικίνητρο για τους Δήμους που επιμένουν να οδηγούν τα απόβλητά τους στην ταφή, ούτως ώστε να τελειώνουμε με τις χωματερές στην Ελλάδα! Τα χρήματα που θα συλλέγονται θα πηγαίνουν στην ενίσχυση δράσεων πρόληψης, χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης, αλλά και στην ανταμοιβή των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης που έχουν υψηλές επιδόσεις και στη χρηματοδότηση της έρευνας και της τεχνολογίας σε αυτούς τους τομείς. Συνδυάζουμε λοιπόν κίνητρα και αντικίνητρα για να αλλάξει στην πράξη η νοοτροπία της Αυτοδιοίκησης.
4. Μεταφέρουμε τα πρόστιμα που επιβάλλονται από την ΕΕ για τα θέματα της διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων στους Δήμους και στις επιχειρήσεις που ευθύνονται για αυτά. Βάζουμε έτσι τέλος στο καθεστώς να πληρώνουν οι φορολογούμενοι πολίτες για τις παράνομες πρακτικές ορισμένων!
5. Εισάγουμε την ευρωπαϊκή αρχή «πληρώνω όσο πετάω» ή αλλιώς «κερδίζω όσο διαχωρίζω»: Δίνουμε δηλαδή τη δυνατότητα στους Δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όσους πολίτες παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. Είναι ένα απτό, οικονομικό κίνητρο για τους πολίτες, ώστε κάνουν περισσότερη ανακύκλωση!

Το νομοσχέδιο αυτό δεν είναι απλώς μία μηχανιστική συμμόρφωση στις ευρωπαϊκές οδηγίες για τα απόβλητα. Είναι μεγάλη προσπάθεια να καλύψουμε το χαμένο έδαφος των τελευταίων δεκαετιών και να κάνουμε ένα, όχι μόνο ποσοτικό, αλλά και ποιοτικό άλμα στα θέματα των απορριμμάτων και της ανακύκλωσης στην Ελλάδα. Η ανακύκλωση είναι στον πυρήνα της πολιτικής μας και με αυτό το νομοσχέδιο την στηρίζουμε αποφασιστικά. Είναι θέμα δημόσιας υγείας. Είναι θέμα πολιτισμού. Είναι θέμα εθνικού φιλότιμου!

Στους 16 μήνες που συμπληρώνονται από την πολιτική αλλαγή του 2019 η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη με μία σειρά ιστορικών προκλήσεων: το μεταναστευτικό, την έντονη τουρκική προκλητικότητα, τον κορωνοϊό, και την οικονομική κρίση λόγω κορωνοϊού. Η κυβέρνηση όμως, όχι μόνο διαχειρίστηκε όλες αυτές τις προκλήσεις με αποτελεσματικότητα, αλλά συνέχισε παράλληλα να εφαρμόζει με αμείωτη ένταση το σχέδιο ανάταξης της χώρας. Ένα σχέδιο στο οποίο το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας παίζει κομβικό ρόλο. Τι έχουμε πετύχει λοιπόν ως Υπουργείο μέχρι σήμερα; Και ποιος είναι ο προγραμματισμός μας;

Στην ενέργεια, με την προσπάθειά μας για τη ΔΕΗ, αποτρέψαμε τη χρεοκοπία της επιχείρησης και θέσαμε τις βάσεις για την ανάκαμψη της εταιρείας. Με αυτή την προσπάθεια συνδέεται το σχέδιο δίκαιης μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών στη μετά λιγνίτη εποχή, τo οποίο ήδη παρουσιάσαμε. Σύμφωνα με αυτό κλείνουν ως το 2023 όλες (πλην μίας) οι λιγνιτικές μονάδες και απαλλασσόμαστε από το λιγνίτη που κοστίζει πολύ στη ΔΕΗ και ρυπαίνει το περιβάλλον. Με ταχύτητα προωθούμε και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών. Τελειώνουμε έτσι με τους ρυπογόνους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής των νησιών και μειώνουμε κατά 400 εκ. ευρώ την επιβάρυνση των καταναλωτών όταν ολοκληρωθούν οι διασυνδέσεις Κρήτης και Κυκλάδων. Βάλαμε επίσης την Ελλάδα στην εποχή της ηλεκτροκίνησης! Με το νόμο που ψηφίσαμε και το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά» επιδοτούμε με 100 εκ. ευρώ την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων. Στηρίξαμε επίσης μεγάλα διεθνή έργα όπως: τον αγωγό φυσικού αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας IGB, το FSRU Αλεξανδρούπολης που παίρνει σάρκα και οστά, τον αγωγό φυσικού αερίου TAP που  αναμένεται να λειτουργήσει εντός του 2020 και τον αγωγό φυσικού αερίου East Med για τον οποίο υπογράψαμε Διακυβερνητική Συμφωνία με την Κύπρο και το Ισραήλ στις αρχές του 2020.

Στις πράσινες δράσεις, εμβληματική θέση κατέχει ο περιβαλλοντικός νόμος 4685/2020 που απλοποιεί τις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις και εισάγει ένα νέο, ευρωπαϊκό πλαίσιο για τις προστατευόμενες περιοχές. Με τον ίδιο νόμο απλοποιήσαμε την αδειοδότηση των έργων ΑΠΕ, με στόχο την ενθάρρυνση των επενδύσεων και την ενίσχυση του μεριδίου των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα. Παράλληλα, αναπτύξαμε σύγχρονο και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση των απορριμμάτων: το νέο Εθνικό Σχέδιο για τη Διαχείριση των Αποβλήτων, το οποίο δίνει βαρύτητα στην ανακύκλωση, τη διαλογή στην πηγή, την επέκταση του καφέ κάδου παντού (βασικά για τα τρόφιμα) και την υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Ενώ ψηφίσαμε και το νόμο για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης από τον Ιούλιο του 2021 (στη Δημόσια Διοίκηση από τις αρχές του 2021). Εν τω μεταξύ, επιταχύναμε τις διαδικασίες κτηματογράφησης και ενισχύσαμε τη λειτουργία και αποτελεσματικότητα του Κτηματολογίου. Και, τέλος, αντιμετωπίσαμε επείγοντα πολεοδομικά ζητήματα με το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για το Μάτι, την ανάπλαση στη ΔΕΘ, το «χαμήλωμα» των κτιρίων γύρω από την Ακρόπολη.

Όλα αυτά τα πετύχαμε σε λιγότερο από 1,5 χρόνο. Συνεχίζουμε όμως αποφασιστικά και με όσα έχουμε στον προγραμματισμό μας για το προσεχές μέλλον:

Προωθούμε 7 μεγάλες ενεργειακές ιδιωτικοποιήσεις: Την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ Υποδομών και της ΔΕΠΑ Εμπορίας όπου είμαστε στο στάδιο υποβολής των δεσμευτικών οικονομικών προσφορών. Την ιδιωτικοποίηση της ΛΑΡΚΟ με την άμεση εκκίνηση των δύο διαγωνισμών, ώστε να λυθεί ένα πρόβλημα 35 ετών και να συνεχιστεί η δραστηριότητα της επιχείρησης. Τη μερική ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ σε ποσοστό 49%  έως το τέλος του έτους.  Την ιδιωτικοποίηση της Υπόγειας Αποθήκης Φυσικού Αερίου στην Καβάλα, για την οποία έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον 3 επενδυτικά σχήματα. Την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ. Και τη μείωση της συμμετοχής του Δημοσίου στα ΕΛΠΕ, με το βλέμμα στη διασφάλιση του συμφέροντος του Δημοσίου. Εκσυγχρονίζουμε παράλληλα την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με την εφαρμογή του Target Model από 1ης Νοεμβρίου ώστε να μειωθεί το ενεργειακό κόστος για τη βιομηχανία και τους καταναλωτές. Ενώ υλοποιούμε το πρόγραμμα «Εξοικονομώ–Αυτονομώ» από το τέλος Νοεμβρίου, με προϋπολογισμό 850 εκατομμύρια ευρώ και επιδοτήσεις που φτάνουν έως και το 85%. Και με ειδική προσαύξηση 95% για τις λιγνιτικές περιοχές! Επεξεργαζόμαστε επίσης νέο νομοσχέδιο για την ενέργεια με στόχο την απλοποίηση των επόμενων φάσεων της αδειοδότησης των ΑΠΕ.

Ο πράσινος προγραμματισμός μας περιλαμβάνει το νομοσχέδιο το οποίο που προωθούμε για τα απόβλητα το οποίο ενισχύει την ανακύκλωση και θεσπίζει χωριστά ρεύματα συλλογής. Αλλά και τη δημοπράτηση 17 νέων Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων σε όλη τη χώρα έως το τέλος του 2020. Επεξεργαστήκαμε επίσης νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό της χωροταξίας και της πολεοδομίας, που θα κατατεθεί το επόμενο διάστημα στη Βουλή και με το οποίο επιδιώκουμε, μεταξύ άλλων, να δώσουμε τέλος στην πολεοδομική αναρχία, να προστατεύσουμε την αξία της περιουσίας των πολιτών αλλά και το περιβάλλον. Τέλος, σχεδιάζουμε την ενίσχυση της περιβαλλοντικής προστασίας των περιοχών Natura με πολύ περισσότερα κονδύλια από αυτά που έδωσε οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση, ενώ έχουμε στα σκαριά και το μεγαλύτερο Εθνικό Σχέδιο Αναδασώσεων στην ιστορία της χώρας!

Σημειώνω ότι πολλές από τις δράσεις του προγραμματισμού αυτού θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, για το οποίο το Υπουργείο μας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς μας αντιστοιχεί το 37% των πόρων.

Στις παραπάνω γραμμές περιέγραψα ένα πλέγμα των σημαντικότερων δράσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Αντιπροσωπεύει την κρίσιμη συνεισφορά μας στην προσπάθεια της κυβέρνησης να βγει η Ελλάδα μία ώρα αρχύτερα από κρίση του κορωνοϊού. Αλλά και να μπορέσει να αντιμετωπίσει με αυτοπεποίθηση το μέλλον. Δεν είναι μια εύκολη προσπάθεια. Είναι όμως μία προσπάθεια την οποία είμαστε αποφασισμένοι να φέρουμε με επιτυχία εις πέρας!

Η μάχη ενάντια στον κορωνοϊό οδήγησε και σε μία απρόσμενη για πολλούς θετική εξέλιξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Δόθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης ένα πολύ έντονα πράσινο χρώμα. Συγκεκριμένα, το 37% των πόρων που θα προέλθουν από το Ταμείο και τα υπόλοιπα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ θα κατευθυνθούν σε πράσινες δράσεις. Μας παρουσιάζεται λοιπόν μια μεγάλη ευκαιρία. Η ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε τους πόρους αυτούς για να περάσουμε ταχύτερα στο μοντέλο της πράσινης ανάπτυξης! Και το επιδιώκουμε αυτό σε βασικά 7 τομείς πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας:

Εξοικονόμηση ενέργειας

Έχουμε ήδη παρουσιάσει το «Εξοικονομώ-Αυτονομώ», ενώ την περασμένη Τρίτη έγινε και η προδημοσίευση του Οδηγού. Είναι ένα πολύ μεγαλύτερο πρόγραμμα από οποιοδήποτε παρόμοια δράση εξοικονόμησης του παρελθόντος. Θα χρηματοδοτηθεί με 850 εκατ. ευρώ! Και θα το ακολουθήσουν ακόμη μεγαλύτερες δράσεις, καθώς μόνο οι πόροι που θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης για τέτοιες δράσεις μέχρι το 2023 θα φτάσουν τα 3 δισεκατομμύρια! Εκεί δηλαδή που αναβαθμίστηκαν ενεργειακά 130.000 κατοικίες την τελευταία δεκαετία, τώρα θα αναβαθμίζονται 60.000 κατοικίες το χρόνο! Θα έχουμε όμως σαν αποτέλεσμα και τη δημιουργία πάνω από 22.000 θέσεων εργασίας μέχρι το 2030 σύμφωνα με τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.

Ηλεκτρικές διασυνδέσεις

Με τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις αποκομίζουμε όφελος οικονομικό, καθώς σήμερα πληρώνουμε περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο για τις λεγόμενες ΥΚΩ- βασικά το κόστος ηλεκτροδότησης των νησιών- αλλά και όφελος περιβαλλοντικό, διότι θα κλείσουν τα φουγάρα της ΔΕΗ στα όμορφα νησιά μας. Σε αυτή την κατεύθυνση έχουμε προτείνει τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης της διασύνδεσης της Κρήτης-Αττικής- για την οποία έχουν ήδη πέσει οι υπογραφές- όπως και της τέταρτης φάσης της διασύνδεσης των Κυκλάδων. Δράσεις που ωφελούν τόσο το περιβάλλον όσο και τον τουρισμό.

Ηλεκτροκίνηση

Η ηλεκτροκίνηση βρίσκεται και αυτή στην καρδιά του Ταμείου Ανάκαμψης. Το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά» προχωράει, με το ηλεκτρικό ποδήλατο να βρίσκεται στην κορυφή των προτιμήσεων. Ωστόσο στο σχεδιασμό μας βρίσκεται η άντληση επιπλέον πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης για μια σειρά επιπλέον δράσεων: για τις υποδομές φόρτισης, για τη στήριξη της εγχώριας παραγωγής μπαταριών και φορτιστών, αλλά και τη ενίσχυση αυτής καθεαυτής της ηλεκτροκίνησης στις δημόσιες μεταφορές (σε συνεργασία με το Υπουργείο Μεταφορών), τα ταξί και τα οχήματα του τουριστικού τομέα.

Προστασία της φύσης

Με τον περιβαλλοντικό νόμο 4685/2020 υιοθετήσαμε ένα ευρωπαϊκό μοντέλο διαχείρισης των περιοχών Natura 2000. Τώρα, επιδιώκουμε να χρησιμοποιήσουμε τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ έτσι ώστε, μεταξύ άλλων: να ενισχύσουμε την επισκεψιμότητα των περιοχών Natura, να πετύχουμε την ενεργειακή αναβάθμιση των υποδομών αλλά και να στηρίξουμε την ίδια την περιβαλλοντική προστασία με πολύ περισσότερα κονδύλια από αυτά που έδωσε οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση στην ελληνική ιστορία! Πολύ σημαντικός πυλώνας αυτής της προσπάθειας είναι φυσικά και η δασική πολιτική. Στην οποία σημειώνω περιλαμβάνεται το Εθνικό Σχέδιο Αναδασώσεων το οποίο επεξεργαζόμαστε, το μεγαλύτερο που θα έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδα!

Μεταρρύθμιση της χωροταξίας

Παρουσιάσαμε το νομοσχέδιο εκσυγχρονισμού του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού. Δεν στέκομαι στην παραπληροφόρηση ότι απειλείται δήθεν η μικρή ιδιοκτησία. Διότι βρίσκεται πολύ μακριά από την πραγματικότητα! Στέκομαι όμως στην πολύ θετική είδηση που είναι για το περιβάλλον ο περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης. Αλλά και στην ουσιαστική αύξηση της αξίας της περιουσίας των πολιτών. Πώς θα συμβεί αυτό; Μέσω της πολεοδομικής τάξης που θα δημιουργήσει η γρήγορη και μαζική εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε όλη τη χώρα. Δρομολογούμε μάλιστα την άμεση προκήρυξη των διαγωνισμών για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που θα προχωρήσουν με χρηματοδότηση και από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης!

Διαχείριση των αποβλήτων

Είναι ένα ζήτημα για το οποίο προσπαθούμε να κάνουμε σε 4 χρόνια όσα δεν έγιναν σε δεκαετίες ολόκληρες! Εκπονήσαμε ήδη τον οδικό μας χάρτη, το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), με κεντρικό στόχο να μειώσουμε την ταφή των απορριμμάτων στο 10% και να αυξήσουμε την ανακύκλωση στο 60% μέχρι το 2030. Αυτό περιλαμβάνει τη δημοπράτηση 17 μονάδων σύγχρονης μηχανικής επεξεργασίας αποβλήτων έως το τέλος του χρόνου. Έμφαση όμως δίνουμε και στην επεξεργασία των βιοαποβλήτων. Αλλά και στην ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων όπως συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη, ακόμα και στα κέντρα πόλεων όπως η Βιέννη και η Κοπεγχάγη.

Απολιγνιτοποίηση

Το masterplan για τη δίκαιη μετάβαση έχει ήδη τεθεί σε δημόσια διαβούλευση. Θα χρηματοδοτηθεί με κονδύλια 5 δισ. ευρώ, ποσό δεκαπλάσιο των πόρων του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος για τη Δυτική Μακεδονία. Είναι κονδύλια που θα στηρίξουν επενδύσεις με τα κατάλληλα επενδυτικά κίνητρα (έχουμε ήδη παρουσιάσει 16 εμβληματικές επενδύσεις μεταξύ των 80 ιδιωτικών επενδύσεων που έχουν κατατεθεί) και θα προσδώσουν ισχυρή και βιώσιμη αναπτυξιακή δυναμική στη Δυτ. Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη.

Στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών της δεν χωράνε δισταγμοί. Για αυτό, εκμεταλλευόμαστε την ευκαιρία που δημιουργεί τα νέα πράσινα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ με αιχμή του δόρατος το Ταμείο Ανάκαμψης. Ώστε να πάμε με ακόμα μεγαλύτερη ταχύτητα στην εξοικονόμηση ενέργειας, τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, την ηλεκτροκίνηση, την προστασία της φύσης, τη χωροταξία, τη διαχείριση των απορριμμάτων και την απολιγνιτοποίηση. Είναι στο χέρι μας να πετύχουμε. Και είμαι βέβαιος ότι θα το κάνουμε!