Γιατί οι Αμερικανοί προκαλούν ένταση για το Ιράκ; Θα γίνει πόλεμος και πότε; Ποια στάση θα κρατήσουν οι Ευρωπαίοι; Τι πρόκειται να επακολουθήσει μετά τον πόλεμο;
Οι Αμερικανοί προφανώς δεν θέλουν, απλώς, να εκτονωθούν πολεμικά. Τα πετρέλαια του Ιράκ χωρίς καμιά αμφιβολία τους απασχολούν. Όπως τους απασχολεί το γεγονός ότι ρωσικές και γαλλικές εταιρίες συμμετέχουν στην εκμετάλλευση των πετρελαίων του Ιράκ, ενώ οι δικές τους εταιρίες όχι. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι το καθεστώς του Σαντάμ τους ανησυχεί πραγματικά. Η επιμονή τους στο ενδεχόμενο ο Σαντάμ να έχει όπλα μαζικής καταστροφής δεν είναι τυχαία, ούτε κατ’ ανάγκην αβάσιμη. Και δεν πρέπει να αποκλείουμε τα όπλα αυτά στον Σαντάμ να τα έχουν δώσει παλαιότερα οι ίδιοι κατά την αντιπαράθεση Ιράν-Ιράκ. Το σοκ, επίσης, το οποίο υπέστησαν στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001 και η ταπείνωση που αισθάνθηκαν, τους επηρεάζει στην καθημερινή διεθνή πρακτική τους.
Θα γίνει πόλεμος και πότε; Οι Αμερικανοί θα ήθελαν να απαλλαγούν από τον Σαντάμ και να ελέγξουν την κατάσταση στο Ιράκ χωρίς πόλεμο. Εάν ο Σαντάμ πιεζόμενος από την συγκέντρωση των δυνάμεων γύρω από το Ιράκ αποχωρούσε και αναχωρούσε σε άλλη χώρα αυτό θα ήταν ευχής έργο για τους Αμερικανούς. Το δεύτερο καλύτερο σενάριο για τους ίδιους θα ήταν επίθεση υπό την κάλυψη, όμως, του ΟΗΕ. Και γι’ αυτό πρόκειται να αγωνιστούν μέχρι τέλους. Και το τρίτο σενάριο, το «αναγκαίο κακό» για τις ΗΠΑ, θα ήταν πόλεμος σε συνεργασία με τους συμμάχους χωρίς κάλυψη του ΟΗΕ. Και αυτό διότι εδώ που έφθασαν τα πράγματα οι Αμερικανοί δεν μπορούν πια να κάνουν πίσω.
Ποια στάση θα κρατήσουν οι Ευρωπαίοι; Ήταν ήδη γνωστό, ότι η Ευρώπη δεν είχε μια κοινή εξωτερική πολιτική. Στην τωρινή ένταση για το Ιράκ είναι προφανές ότι η Ευρώπη είναι διαιρημένη. Οι γαλλικές πετρελαϊκές εταιρίες είναι στο Ιράκ, ενώ οι Ιταλικές δεν είναι. Οι Γερμανοί κρατούν παραδοσιακά περισσότερες αποστάσεις απέναντι στους αμερικανούς από ό,τι κρατούν οι Βρετανοί. Επίσης χώρες παραδοσιακά «ουδέτερες» όπως η Φινλανδία και η Αυστρία έχουν διαφορετική τοποθέτηση από ότι οι χώρες του πρώην ανατολικού συνασπισμού που αντιμετωπίζουν τους Αμερικανούς ως ευεργέτες τους για την ένταξη τους στο ΝΑΤΟ και ως υποστηρικτές τους για την απειλή που αισθάνονται – ιδίως οι Πολωνοί και οι Βαλτικές χώρες – από την ρωσική πλευρά. Επομένως, κοινή θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι δύσκολο να υπάρξει. Και αν αυτό συμβεί, το πιθανότερο είναι ότι θα γίνει με μια μετατόπιση αυτών που είναι σήμερα αρνητικοί στο ενδεχόμενο πολέμου προς την θέση των υπολοίπων. Η πρόσφατη τοποθέτηση της ελληνικής προεδρίας η οποία επεσήμανε «ότι ο χρόνος για τον Σαντάμ τελειώνει» είναι ενδεικτική για αυτή την εξέλιξη.
Τι θα ακολουθήσει μετά τον πόλεμο; Η Μέση Ανατολή είναι μία εξαιρετικά επικίνδυνη και αποσταθεροποιημένη περιοχή. Πολλοί υποστηρίζουν ότι όποια επέμβαση γίνει, αν γίνει, στο Ιράκ θα έπρεπε να ακολουθήσει προηγούμενη ουσιαστική παρέμβαση των ΗΠΑ για την διευθέτηση της κρίσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων με την δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Εν πάση περιπτώσει είναι προφανές ότι μια επέμβαση των ΗΠΑ, χωρίς την κάλυψη του ΟΗΕ, ενέχει πολλούς κινδύνους, τόσο για την σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής και τις πιθανές αντιδράσεις εκ μέρους του Αραβικού κόσμου, όσο και για τον διεθνή ρόλο των ΗΠΑ κινδυνεύοντας να τις καταστήσει ακόμη περισσότερο αντιπαθείς σε διεθνές επίπεδο και μετατρέποντας την στρατιωτική νίκη τους σε πολιτική ήττα. Μια επέμβαση στο Ιράκ με κάλυψη του ΟΗΕ δεν ενέχει ασφαλώς τους ίδιους κινδύνους. Ωστόσο θα δημιουργήσει ένα τελείως διαφορετικό σκηνικό για το οποίο τόσο οι Αμερικανοί, όσο φυσικά και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι. Η διαχείριση της κατάστασης στο Ιράκ δεν θα είναι εύκολη καθώς δεν υπάρχει μορφοποιημένη αντιπολίτευση. Η διαχείριση των ιρακινών πετρελαίων θα είναι ένα άλλο σημαντικό ζήτημα. Η προσπάθεια μετατροπής του Ιράκ σε ένα «σύγχρονο, δημοκρατικό, ισλαμικό κράτος» δεν θα είναι δίχως προβλήματα καθώς το 75% του πληθυσμού είναι Σιίτες. Επομένως, δεν αποκλείεται να θελήσουν να έχουν στενές σχέσεις με τους ομόθρησκους τους του Ιράν. Από την άλλη η διευθέτηση των προβλημάτων που σχετίζονται με τους Κούρδους δεν είναι καθόλου μικρότερης σημασίας. Οι Κούρδοι του Ιράκ προς το παρόν φαίνονται να αρκούνται σε ένα καθεστώς αυτονομίας μέσα σε ένα «νέο δημοκρατικό Ιράκ». Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μελλοντικές εντάσεις με Ιράν, Συρία και Τουρκία, χώρες τις οποίες τις οποίες ζουν σήμερα οι Κούρδοι. Αυτά ως μια ενδεικτική παράθεση προβλημάτων που θα δημιουργήσει η επομένη μέρα.
Ένα είναι σίγουρο: στους μήνες που ακολουθούν δεν θα πλήξουμε καθόλου. Και μάλιστα με ιδιαίτερα δυσάρεστο τρόπο.