Ρίχνοντας μια ματιά στα 26 χρόνια που πέρασαν από την ίδρυση των μεγάλων κομμάτων θα δούμε ότι πολλά έχουν αλλάξει. Η σταθεροποίηση της δημοκρατίας, η είσοδος της Ελλάδας στην Ενωμένη Ευρώπη, η πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, η νέα κοινωνία της γνώσης και της πληροφορίας είναι μόνο μερικές από τις αλλαγές που έχουν συμβεί αυτά τα 26 χρόνια. Ταυτόχρονα από τον ενθουσιασμό και τις μεσσιανικές προσδοκίες για το κόμμα που υποστήριζαν οι πολίτες αλλά και την βαθύτατη αντιπάθεια που έτρεφαν για το αντίπαλο κόμμα περάσαμε στην επιφυλακτικότητα και την κριτική αντιμετώπιση των κομμάτων. Το φαινόμενο ότι τα δύο μεγάλα κόμματα απέσπασαν το 87% της λαϊκής ψήφου δεν πρέπει να ερμηνευθεί σε όλη του την έκταση τουλάχιστον ως ενθουσιώδεις επιδοκιμασία τους. Το ζήτημα της αξιοπιστίας των πολιτικών κομμάτων παραμένει πάντα ανοικτό και –πέραν των προσώπων και των προγραμμάτων- συναρτάται άμεσα με την δομή και την λειτουργία τους. Με αυτό που αποκαλείται τελευταία «άνοιγμα στην κοινωνία». Θα ήθελα να σταθώ λοιπόν σε τρεις δέσμες αλλαγών που πρέπει να γίνουν στην δομή των κομμάτων.
Πρώτον, θα πρέπει να αποκτήσει περισσότερη αξία η ιδιότητα του μέλους ενός κόμματος. Θα πρέπει να θεσπισθούν ουσιαστικές υποχρεώσεις και δικαιώματα για τα μέλη. Θεωρώ αδιανόητο να γίνεται συζήτηση εάν ένα μέλος θα πρέπει να εισφέρει ένα πεντοχίλιαρο προς το κόμμα ετησίως. Η καταβολή μιας υπολογίσιμης εισφοράς από τα μέλη είναι η ελάχιστη υποχρέωση τους, με την οποία εξάλλου τα κόμματα μπορούν να αποκτήσουν σε σημαντικό βαθμό οικονομική αυτοδυναμία. Αν θεσπισθούν συγκεκριμένες υποχρεώσεις, μέλη σε κάποιο κόμμα θα γίνονται αυτοί που πραγματικά ενδιαφέρονται για την πολιτική. Παράλληλα όμως με τις υποχρεώσεις, θα πρέπει να υπάρχουν δικαιώματα ουσίας για τα μέλη. Πιστεύω, λοιπόν ότι ο πρόεδρος του κόμματος θα πρέπει να εκλέγεται στο εξής απ΄ ευθείας από τα μέλη. Η πρόταση αυτή δεν αφορά τις σημερνές ηγεσίες των δύο μεγάλων κομμάτων, που ούτως ή άλλως δεν αμφισβητούνται. Είναι όμως κάτι που πρέπει να θεσπισθεί και να ισχύει για το μέλλον. Επιπλέον τα μέλη θα πρέπει να επιλέγουν απευθείας τους υποψήφιους βουλευτές, τους υποψήφιους ευρωβουλευτές, τον υποψήφιο Δήμαρχο, τον υποψήφιο Νομάρχη. Οι αποφάσεις αυτές θα μπορούν να αλλάζουν στην κεντρική διοίκηση μόνο με ειδική πλειοψηφία.
Δεύτερον, τα κόμματα θα πρέπει να προχωρήσουν σε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Πως θα επιτευχθεί αυτό; Με συνέδριο κάθε χρόνο ή κάθε δύο χρόνια όπου θα χαράζεται η στρατηγική και θα αποσαφηνίζεται η πολιτική φυσιογνωμία του κόμματος. Ταυτόχρονα τα δημοκρατικά εκλεγμένα όργανα θα πρέπει να παίρνουν τις ουσιαστικές αποφάσεις, έτσι ώστε να ξεπερασθεί το ελληνικό φαινόμενο των περιορισμένων κύκλων και των ad hoc συσκέψεων όπου αρκετές φορές λαμβάνονται οι αποφάσεις. Η απάντηση στο «κόμμα-λόχος» δεν είναι βέβαια το «κόμμα καφενείο». Ωστόσο, αναμφισβήτητα υπάρχουν περιθώρια για περισσότερο διάλογο στα πλαίσια των κομμάτων. Ο διάλογος στην νέα εποχή δεν είναι αδυναμία. Αντίθετα είναι δύναμη για τα κόμματα και τους αρχηγούς τους.
Τρίτον, θα πρέπει να υπάρχει απόλυτη διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων. Με ονομαστικοποιήση των εισφορών είτε πρόκειται για ένα πενηντάρικο, είτε πρόκειται για εκατομμύρια. Η επώνυμη και δημόσια χρηματοδότηση αποτελεί επιτακτική ανάγκη έτσι ώστε να μην υπάρχει οποιαδήποτε υποψία διαπλοκής με οικονομικά συμφέροντα. Είναι θλιβερό ότι το κυβερνών κόμμα έχει απορρίψει επανειλημμένως προτάσεις της ΝΔ για διαφάνεια σ’ αυτό τον χώρο.
Αυτά που προτείνω ισχύουν και για τα δύο μεγάλα κόμματα. Προφανώς η ΝΔ με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο. Κάνω λοιπόν αυτές τις προτάσεις καθώς τώρα αρχίζει ο προσυνεδριακός διάλογος για το έκτακτο συνέδριο της ΝΔ. Ο διάλογος, η δημοκρατική δόμηση και ο θεσμικός εκσυγχρονισμός στα κόμματα είναι συνυφασμένα με το 2000. Και ταιριάζουν απόλυτα με την επιλογή του μεσαίου χώρου, τον οποίο θα προσεγγίσουμε πιο αποτελεσματικά αν τα ενισχύσουμε στο ίδιο μας το κόμμα.
