Με αφορμή την απόφαση για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ έχουν λεχθεί τις τελευταίες μέρες, από την πλευρά όσων είναι αντίθετοι στην ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, αρκετές αλήθειες: Η Τουρκία ξεκίνησε διαπραγματεύσεις αλλά συνεχίζει να παραβιάζει τον εναέριο χώρο του Αιγαίου. Δεν έχει επιτρέψει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Αρνήθηκε την επίσημη αναγνώριση της Κύπρου με τα στρατεύματα κατοχής να παραμένουν στο Βόρειο τμήμα του νησιού. Οι Τούρκοι παζάρεψαν με τους Βρετανούς την παράγραφο 7 του διαπραγματευτικού πλαισίου -που αφορούσε τη μη άσκηση βέτο εκ μέρους της Τουρκίας για την συμμετοχή της Κύπρου σε διεθνείς οργανισμούς- με αποτέλεσμα να αναγκαστεί η Βρετανική προεδρία σε διευκρινιστική δήλωση επί του θέματος. Ο Ερντογάν και ο Γκιουλ έκαναν δηλώσεις σε σχεδόν αυστηρό ύφος απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όλα τα παραπάνω είναι απολύτως αληθινά και δεν έχω κανένα λόγο προσωπικά ούτε να τα αποκρύψω, αλλά ούτε και να διαφωνήσω με όσους τα υποστηρίζουν. Ωστόσο εξίσου αληθή είναι ακόμα πέντε σημεία τα οποία κάθε Έλληνας θα πρέπει να δώσει τη δέουσα σημασία προτού τοποθετηθεί απέναντι στην ενταξιακή προοπτική της γείτονος χώρας:
1.Όσοι οδηγούνται σε αυτές τις αναλύσεις φοβούμαι ότι παραγνωρίζουν πως οι διαπραγματεύσεις γίνονται μέσα σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο με συγκεκριμένες γεωστρατηγικές ισορροπίες. Η Ευρωπαϊκή πλευρά ξεκινάει διαπραγματεύσεις με την Τουρκία επειδή προτιμά να μην είναι η Τουρκία απομονωμένη και ανεξέλεγκτη καθώς το μέγεθος της χώρας, η σύνθεση του πληθυσμού της, αλλά και η θέση της στο χάρτη επιβάλουν εκ των πραγμάτων στην Ευρώπη να δείξει μία ιδιαίτερη προσοχή. Για αυτό και παρά τις αμφιβολίες που έχουν πολλές χώρες ως προς την κατάληξη των διαπραγματεύσεων, θεωρήθηκε ότι είναι καλύτερο μία Τουρκία υπό σχετικό έλεγχο παρά απολύτως ανεξέλεγκτη. Από την άλλη πλευρά ο Ερντογάν και ο Γκιουλ έχουν να αντιμετωπίσουν την κοινή γνώμη της χώρας τους αλλά και τις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες. Είναι λοιπόν εξηγήσιμο γιατί προβαίνουν σε «εθνικά υπερήφανες» δηλώσεις. Οι όποιες υπαναχωρήσεις κάνει η Τουρκία στις διαπραγματεύσεις της με την ΕΕ – εξ’ ορισμού πάντα διαπραγματεύσεις χωρίς παραχωρήσεις δεν γίνονται- πρέπει να καμουφλαριστούν με μια «εθνικά υπερήφανη» συσκευασία. Ας μην παριστάνουμε λοιπόν ότι δεν γνωρίζουμε περί τίνος πρόκειται ή ότι τέτοιου είδους δηλώσει γίνονται για πρώτη φορά στην πολιτική ιστορία της Ευρώπης ή του κόσμου.
2. Πόσοι αλήθεια έχουμε σκεφτεί τις αλλαγές τις όποίες έχει αναγκαστεί να κάνει η Τουρκία εξαιτίας της αιτήσεώς της για ένταξη στην ΕΕ; Άλλαξε δύο φορές το Σύνταγμα της. Αναγκάστηκε να μετατρέψει την θανατική ποινή του Οτσαλάν σε ισόβια κάθειρξη. Έβγαλε την Λειλά Ζάνα από την φυλακή. Εισήγαγε την Κουρδική γλώσσα στα σχολεία και την τηλεόραση ενώ μέχρι πρότινος δεν δεχόταν καν την ύπαρξη της λέξης Κούρδος. Άλλαξε ριζικά την πάγια θέση της στο Κυπριακό ότι το πρόβλημα λύθηκε με την εισβολή του 1974, αποδεχόμενη το σχέδιο Ανάν παρά το ότι η πλειοψηφία του Κυπριακού Ελληνισμού το απέρριψε. Και πρόσφατα, για πρώτη φορά από το 1974, έβαλε την υπογραφή της σε ένα χαρτί το οποίο αναφέρει ρητώς ότι συνάπτει συμφωνία με την «Κυπριακή Δημοκρατία».
3. Πολλοί στον τόπο μας αντιδρούν σαν η Τουρκία να εντάχθηκε ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ας μην έχουμε αυταπάτες όπως δεν έχει και η Τουρκική ηγεσία. Στις 3 Οκτωβρίου το τουρκικό λεωφορείο στη διαδρομή του από την Άγκυρα με προορισμό τις Βρυξέλλες έκανε τον πρώτο του σταθμό. Μέχρι τώρα έχει διανύσει μερικά χιλιόμετρα στην ίδια την Τουρκία και απομένει να κάνει πολύ περισσότερα.. Ο δρόμος αυτός είναι γεμάτος με φωτεινούς σηματοδότες οι οποίοι είναι όλοι αναμμένοι στο κόκκινο. Για να ανάψει το πράσινο θα πρέπει η Τουρκία να συμμορφώνεται σταδιακά σε μία σειρά από προϋποθέσεις που θα τίθενται από την ΕΕ. Προϋποθέσεις συγκεκριμένες, χωρίς εκπτώσεις για την γείτονα. Δεν είναι η Ευρώπη που θα προσαρμοστεί στα τουρκικά δεδομένα, αλλά η Τουρκία στα Ευρωπαϊκά. Και το γεγονός ότι η ΕΕ δεν είναι ούτε ΝΑΤΟ ούτε Συμβούλιο της Ευρώπης, αλλά ένα οργανισμός με συγκεκριμένη δομή και αυξημένες απαιτήσεις από τα κράτη μέλη το αντιλαμβάνεται όλο και περισσότερο η Τουρκική ηγεσία. Για να καταλήξει λοιπόν το λεωφορείο στον προορισμό του πρέπει να γίνουν συγκεκριμένα βήματα τόσο στα θέματα δημοκρατίας -με έμφαση στο ρόλο του στρατού στην πολιτική- όσο και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και στο Κυπριακό. Για να κλείσει κάθε ένα από τα τριάντα και πλέον κεφάλαια των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να υπάρχει ομοφωνία και των 25 κρατών μελών. Επομένως, οι Τούρκοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα και η Κύπρος κρατούν το κλειδί της περαιτέρω ενταξιακής πορείας τους. Καιρός να το αντιληφθούμε και εμείς, μακριά από φανατισμούς και μικροκομματικές τοποθετήσεις.
4. Επειδή η συζήτηση το τελευταίο διάστημα έχει επικεντρωθεί γύρω από την Κύπρο (το ζήτημα της αναγνώρισης και το θέμα του άρθρο 7 του διαπραγματευτικού πλαισίου για τη συμμετοχή της Κύπρου σε διεθνείς οργανισμούς) μου κάνει εντύπωση πως όσοι ασκούν κριτική και ιδίως το ΠΑΣΟΚ παραγνωρίζουν ότι η ίδια η Κυπριακή πολιτική ηγεσία-που όπως έδειξε στο σχέδιο Ανάν δεν φημίζεται για τον «ενδοτισμό» της- δέχτηκε τις τελικές ρυθμίσεις της ΕΕ. Το ΠΑΣΟΚ έχει μεγαλύτερη ευαισθησία για το θέμα από την Κυπριακή κυβέρνηση; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η Κυπριακή κυβέρνηση συνεκτιμώντας όλους τους παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω πήρε τις τελικές τις αποφάσεις, βλέποντας όχι μόνο μερικά δέντρα, αλλά ολόκληρο το δάσος.
5. Τέλος όσοι στέκονται στους αρχικούς προβληματισμούς για να αρνηθούν την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, μπορούν να μας υποδείξουν έναν άλλο τρόπο με τον οποίο η Τουρκία θα αναγκαζόταν να κάνει τις προόδους που επισημάναμε, αλλά και όλες τις υπόλοιπες αναγκαίες αλλαγές που οφείλει να κάνει; Έχουν να προτείνουν συγκεκριμένο τρόπο έτσι ώστε στα πλαίσια των διμερών μας σχέσεων να επιτευχθούν οι ίδιοι στόχοι; Αντιλαμβάνομαι τον συναισθηματισμό. Ωστόσο πέρα από τον συναισθηματισμό πρέπει να δούμε και το συμφέρον μας.
Το συμφέρον μας επιτάσσει ξεκάθαρα αυτό που εδώ και καιρό έχει χαραχθεί ως εθνική στρατηγική. Ότι δηλαδή, η ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας μας συμφέρει γιατί είναι ένας συγκεκριμένος τρόπος έτσι ώστε οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες να πιέσουν την Τουρκία για να κάνει παραχωρήσεις στο Αιγαίο και την Κύπρο. Και αυτό είναι πρώτα από όλα προς όφελος της Ελλάδας και του Ελληνισμού.