Νέες ευνοϊκές ρυθμίσεις για τα νησιά και τις ορεινές περιοχές προωθεί στη Συντακτική Συνέλευση και τις κυβερνήσεις των 15 κρατών μελών το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου να συμπεριληφθούν στο νέο Σύνταγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ρυθμίσεις αυτές αποτελούν θέσεις που υιοθέτησε η αρμόδια Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο πλαίσιο έκθεσης του Ισπανού Ευρωβουλευτή Πομές Ρουίθ. Οι σχετικές προτάσεις είχαν κατατεθεί με πρωτοβουλία του Ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Κωστή Χατζηδάκη.
Με την προώθηση των νέων ρυθμίσεων στο σχέδιο Συντάγματος επιδιώκεται να αναγνωριστούν τα σοβαρά γεωγραφικά μειονεκτήματα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νησιώτικες και ορεινές περιοχές και να κατοχυρωθεί η ανάγκη λήψης ειδικών μέτρων στο πλαίσιο κυρίως της πολιτικής συνοχής αλλά και των υπόλοιπων πολιτικών της Ένωσης. Οι θέσεις αυτές μπορούν να συνοψιστούν σε τρία σημεία:
Πρώτον, η υιοθέτηση της αρχής της “εδαφικής συνοχής”. Πρέπει πλέον να γίνει κοινώς αντιληπτό ότι η έννοια της συνοχής, που αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της ΕΕ, δεν έχει μόνο οικονομική και κοινωνική διάσταση, αλλά και καθαρά εδαφική. Η αρχή αυτή στοχεύει στην επιβολή της ισότητας μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών ανεξαρτήτως του τόπου κατοικίας τους (με εξασφάλιση ισότιμων συνθηκών πρόσβασης στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, τήρηση των καλύτερων συνθηκών ανταγωνισμού), λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τη διαφορετικότητα των γεωγραφικών συνθηκών που επικρατούν. Η πρόταση έχει τεράστια σημασία, γιατί φιλοδοξεί να αποτελέσει την νομική βάση για κάθε μελλοντική πρωτοβουλία και ανάπτυξη πολιτικής υπέρ των νησιών και των ορεινών περιοχών. Αποτελεί επιτυχία το γεγονός ότι ήδη η διάταξη αυτή εμφανίζεται στο σχέδιο του νέου Συντάγματος, όπως αυτό προτείνεται στην παρούσα φάση από το Προεδρείο της Συντακτικής Συνέλευσης.
Δεύτερον, η αποσαφήνιση του άρθρου 158 της παρούσας Συνθήκης και η οριστική και συνεκτική αντιμετώπιση της κατάστασης των νησιωτικών και ορεινών περιοχών. Ως γνωστόν, το άρθρο 158 που προβλέπει την ανάγκη μείωσης της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών ή νήσων δεν έτυχε ποτέ εφαρμογής, τόσο λόγω της σύγχυσης που δημιουργήθηκε με τους διαφορετικούς τρόπους μετάφρασής του σε κάποιες γλώσσες, όσο και λόγω της γενικότητας και ασάφειας του περιεχομένου του. Σύμφωνα λοιπόν με την αρμόδια Επιτροπή της Ευρωβουλής, κρίνεται σκοπιμότερο να επαναδιατυπωθεί το άρθρο αυτό (με βάση και τη Δήλωση αριθ. 30 της Συνθήκης του Άμστερνταμ για τις νησιώτικες περιοχές), ώστε να περιλαμβάνει όλες τις περιοχές με διαρθρωτικά μειονεκτήματα. Το νέο άρθρο θα προβλέπει, όταν αυτό κρίνεται αιτιολογημένο, τη δυνατότητα εκπόνησης ειδικών μέτρων για την καλύτερη ενσωμάτωση των περιοχών αυτών στην εσωτερική αγορά με συνθήκες ισοτιμίας.
Τρίτον, η εξασφάλιση της αναγκαίας ευελιξίας για τις περιοχές αυτές στις διατάξεις περί κρατικών ενισχύσεων. Προωθείται η ανάγκη δημιουργίας ενός νομικού πλαισίου με τη συμπλήρωση του άρθρου 87.3 της παρούσας Συνθήκης, ώστε οι ενισχύσεις για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης περιοχών που παρουσιάζουν γεωγραφικά μειονεκτήματα (όπως τα νησιά και οι ορεινές περιοχές), να θεωρηθούν νόμιμες ως συμβατές με την κοινή αγορά.
Ο κ. Χατζηδάκης, ως κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος σε θέματα περιφερειακής πολιτικής δήλωσε χαρακτηριστικά: “Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει κάνει μία σημαντική προσπάθεια να προασπίσει τα συμφέροντα των νησιών και ορεινών περιοχών κατά τη διαμόρφωση των επιμέρους πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανάγκη να λαμβάνονται υπόψη τα γεωγραφικά μειονεκτήματα των περιοχών αυτών δεν είχε τύχει ιδιαίτερης αποδοχής από το Συμβούλιο και δεν κατοχυρώθηκε ποτέ στο κείμενο της Συνθήκης. Είναι λοιπόν αναγκαίο να αξιοποιηθεί η μοναδική ευκαιρία που δίνεται με τη σύνταξη του νέου Συντάγματος. Ας μην ξεχνάμε ότι μετά τη διεύρυνση η διαμόρφωση τέτοιων πολιτικών χωρίς νομική βάση στο Σύνταγμα θα είναι ιδιαιτέρως δυσχερής. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πιέζει τόσο τη Συντακτική Συνέλευση όσο και τις κυβερνήσεις των 15 προς αυτήν την κατεύθυνση. Δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι κατεξοχήν η χώρα που μπορεί να επωφεληθεί από τέτοιες ρυθμίσεις, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να δραστηριοποιηθεί ενεργά για την επίτευξη αυτού του στόχου.”