Στην Κύπρο εμπεδώνεται καθημερινά η ευρωπαϊκή συνείδηση, η συνείδηση του “ανήκειν” στον ευρωπαϊκό πολιτικό πολιτισμό. Τι πρωτοβουλίες μπορεί να αναλάβει η Κύπρος αρχικά ούτως ώστε να κατακτήσει μια καλή θέση στους ευρωπαϊκούς θεσμούς;
Δεν πιστεύω ότι το ζητούμενο είναι η ανάληψη κάποιων συγκεκριμένων πρωτοβουλιών. Είναι πολύ σημαντικό η Κύπρος να έχει μία συνεχή και σοβαρή παρουσία στην διαδικασία λήψης αποφάσεων σε κοινοτικό επίπεδο. Κάθε κράτος μέλος της ΕΕ άλλωστε, όσο μικρό κι αν είναι, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην διαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών και θέσεων. Ιδιαίτερα για την Κύπρο η συμμετοχή της στους ευρωπαϊκούς θεσμούς πρέπει να εξασφαλίσει ότι ένα παράθυρο θα παραμείνει ανοιχτό για την επίλυση του Κυπριακού. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να αγωνίζεται για τον κοινό αυτό στόχο.
Πιστεύετε δηλαδή ότι μπορεί να “παίξει” καθοριστικό ρόλο;
Πρέπει κατ’αρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι στην ΕΕ δεν ισχύουν μόνο κάποια πληθυσμιακά κριτήρια. Μια σημαντική αρχή στην ΕΕ είναι ότι δεν την συναποτελούν μόνο πληθυσμοί, αλλά κυρίως κράτη μέλη που είναι ισότιμοι εταίροι. Ωστόσο, είναι αυτονόητο ότι πρέπει να καταβληθεί σημαντική προσπάθεια, για να μπορέσει η Κύπρος να προωθήσει αποτελεσματικά τις θέσεις της, ιδιαίτερα δε για την επίλυση του Κυπριακού. Είμαι σίγουρος ότι οι Κύπριοι που έχουν βιώσει την πολιτική και την διαπραγμάτευση σε πολύ δύσκολες συνθήκες, θα αντεπεξέλθουν με επιτυχία στην τεράστια αυτή πρόκληση που ανοίγεται μπροστά τους.
Θα υπάρξει συντονισμός δράσης μεταξύ Κυπρίων και Ελλήνων Ευρωβουλευτών; Αν ναι, σε ποιους τομείς;
Θεωρώ ότι η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι κάτι παραπάνω από αυτονόητη. Ο συντονισμός της δράσης πρέπει να θεωρείται δεδομένος ειδικά σε καίρια εθνικά ζητήματα, όπως άλλωστε συνέβαινε και στο παρελθόν. Δεν αποτελεί για μας υποχρέωση. Είναι μια απόλυτα φυσιολογική εξέλιξη, στην οποία θα στηρίξουμε την πολιτική μας δράση και στην επόμενη Ευρωβουλή.
Είναι σχεδόν κοινά παραδεκτό το αίσθημα της ανάγκης για αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι αδυναμίες του και ποιες οι δυναμικές αναβάθμισής του;
Δε θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σας. Πιστεύω ότι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει αναβαθμιστεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Μην ξεχνάμε ότι μια αρκετά εκτεταμένη πλέον νομοθετική διαδικασία στην ΕΕ είναι αυτή της “συναπόφασης”, που πρακτικά σημαίνει ότι ένας κοινοτικός νόμος για να εγκριθεί πρέπει να συγκεντρώνει κατ’αρχήν και κατ’άρθρον τη συμφωνία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Με την υιοθέτηση του ευρωπαϊκού Συντάγματος θα δοθεί και νέα ώθηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με γενίκευση της συναπόφασης. Αδυναμίες λοιπόν σίγουρα εξακολουθούν να υπάρχουν. Βρισκόμαστε όμως σε μία συνεχή διαδικασία αναβάθμισης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ώστε να αντιπροσωπεύει επάξια όλους τους Ευρωπαίους πολίτες.
Στην διαδικασία αναζήτησης τρόπων μείωσης του δημοκρατικού ελλείμματος στην ΕΕ γίνεται λόγος για εμπλοκή των Εθνικών Κοινοβουλίων…
Ναι, είναι αλήθεια ότι αυτή η τάση υπάρχει έντονα. Το Σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος μάλιστα κάνει ειδική πρόταση για το θέμα. Πέρα δηλαδή από την υποχρεωτική ενημέρωση των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών μελών για όλες τις νομοθετικές προτάσεις που πρόκειται να εξεταστούν σε κοινοτικό επίπεδο, το Σύνταγμα προβλέπει τώρα την υποχρέωση της Κομισιόν να επανεξετάσει την πρότασή της, εάν το ένα τρίτο της συνολικής εκπροσώπησης των εθνικών κοινοβουλίων το κρίνει απαραίτητο. Με τον τρόπο αυτό διαφυλάσσεται η αρχή της επικουρικότητας, που σημαίνει ότι η Ένωση παρεμβαίνει μόνο εφόσον και στο βαθμό που οι στόχοι κάποιας δράσης δεν μπορούν να επιτευχθούν σε περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο.
Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ζωτικός για το θεσμικό σύστημα της ΕΕ. Ιδεατά συνιστά τη “συνείδηση της Κοινότητας”. Η πραγματικότητα όμως είναι κάπως διαφορετική…
Σίγουρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπήρξε πάντοτε η κινητήριος δύναμη για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Σωστά λέτε ότι αποτελεί τη “συνείδηση της Κοινότητας”, αφού ρόλος της είναι να προάγει το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον σε κάθε πρωτοβουλία που αναλαμβάνεται σε κοινοτικό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όμως αποτελεί το μόνο βασικό θεσμικό όργανο της ΕΕ που δεν τυγχάνει της άμεσης λαϊκής νομιμοποίησης. Διάφορα σκάνδαλα που οδήγησαν στο παρελθόν στην παραίτηση της Επιτροπής Σαντέρ έπληξαν σοβαρά το κύρος της ΕΕ στο σύνολό της. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ασκεί αποτελεσματικά τον δημοκρατικό του έλεγχο προς την Κομισιόν, ώστε να μη δίνεται η εντύπωση ότι αυτή λειτουργεί ανεξέλεγκτα. Αυτό αποτελεί θεμελιώδη εγγύηση για την ορθή λειτουργία της.
Θα μπορούσε κανείς να βρεθεί μπροστά σε δίλημμα: Αρχή υπερεθνικότητας ή αρχή διακυβερνητικής συνεργασίας;
Είναι αλήθεια ότι το δίλημμα αυτό υπήρχε σε όλα τα στάδια της ευρωπαϊκής πορείας. Υπάρχουν χώρες που υποστηρίζουν σθεναρά τη χαλαρή διακυβερνητική συνεργασία, σύμφωνα με την οποία δεν εκχωρούνται εξουσίες σε κεντρικό επίπεδο και διατηρείται αυτούσια η δύναμη κάθε κράτους μέσα στην Ένωση. Η Μεγάλη Βρετανία αποτελεί τον πλέον χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της τάσης αυτής. Αντίθετα, εμείς πιστεύουμε στην ομοσπονδιακή μετεξέλιξη της ΕΕ. Θέλουμε μία Ευρώπη ομόσπονδη και αποτελεσματική. Μία Ευρώπη που ως κέντρο της έχει τον ίδιο τον πολίτη και εξασφαλίζει το μέλλον του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Υποστηρίζουμε αυτή τη θέση, γιατί θεωρούμε πως αν η Ευρώπη είναι αποτελεσματική, θα λειτουργήσει προς όφελος των επί μέρους κρατών μελών. Είμαστε όλοι στο ίδιο καράβι. Και εμείς επιβιβαστήκαμε χωρίς δισταγμούς σ’αυτό το ταξίδι.