Είστε εισηγητής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για τον κανονισμό των διαρθρωτικών Ταμείων, τον κανονισμό δηλαδή που θα διέπει το 1ο Πακέτο Σαντέρ. Ποιες είναι οι κύριες κατευθύνσεις της Κομισιόν, όσον αφορά τη χρηματοδότηση αλλά και τη διαχείριση των πόρων;
Η Κομισιόν έκανε μια πρόταση που μιλάει για ένα πακέτο της τάξεως των 275 δις ECU σε τιμές 1997. Απ’αυτά 230 δις ECU είναι για τα σημερινά κράτη-μέλη και 45 δις για τις υποψήφιες χώρες. Στην πραγματικότητα κανένας δεν ξέρει ποιο θα είναι το ποσό. Και αυτό γιατί η Κομισιόν κάνει αυτό τον υπολογισμό με βάση ένα κοινοτικό προϋπολογισμό της τάξεως του 1,27% του κοινοτικού ΑΕΠ –ενώ σήμερα είναι μόνο 1,11%- και υποθέτοντας ότι θα έχουμε μέση ετήσια αύξηση του Κοινοτικού ΑΕΠ της τάξεως του 3%- πράγμα που μπορεί να μην επιβεβαιωθεί. Η απόφαση, όμως, για το ύψος της συνολικής χρηματοδότησης δεν πρόκειται να ληφθεί πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, του επόμενου Μαρτίου στη Γερμανία. Αν μου ζητούσατε να εικάσω απλώς για την Ελλάδα, θα σας έλεγα ότι το Πρώτο Πακέτο Σαντέρ αναμένεται να είναι για μας, πάνω-κάτω, όσο και το δεύτερο Πακέτο Ντελόρ. Όσον αφορά τη διαχείριση των πόρων η Κομισιόν ενισχύει την αποκέντρωση, με μεγαλύτερη ευθύνη των κρατών μελών, προωθώντας ταυτόχρονα μια λογική αποτελεσματικής αξιοποίησης των πόρων με κίνητρα και κυρώσεις. ΄Ετσι προτείνει να κρατηθεί ένα 10% των πόρων που να δοθεί σ’αυτούς που έχουν τις καλύτερες επενδύσεις και ταυτόχρονα να αποδεσμεύονται τα κονδύλια που δεν μπορεί να απορροφήσει ένα κράτος μετά την πάροδο τριών ετών από τη στιγμή της δέσμευσης. Οι προτάσεις αυτές βεβαίως συναντούν αντιδράσεις σε πολλά κράτη μέλη και δεν είμαι βέβαιος ότι θα γίνουν αποδεκτές. Είναι ενδεικτικό, όμως, του ότι η Κομισιόν θέλει «να σφίξει τα λουριά».
Καθώς ως εισηγητής μπορείτε να επηρεάσετε ως ένα βαθμό τις θέσεις του Ευρωκοινοβουλίου, και με δεδομένο ότι χωρίς τη συναίνεση της Ευρωβουλής ο κανονισμός δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ, που θα επικεντρώσετε τις προσπάθειές σας;
Εννοείται ότι έχω πάντα στο μυαλό μου τα ελληνικά συμφέροντα. ‘Εχω επιδιώξει μάλιστα να είμαι σε επαφή με την κυβέρνηση για να υπάρχει συντονισμός μεταξύ μας. Βεβαίως, όλες οι προτάσεις που οφείλει να κάνει κανείς, πρέπει να είναι σοβαρές και ρεαλιστικές. Οι ακρότητες και οι δημαγωγικές προσεγγίσεις δεν περνούν στην Ευρωβουλή. Εν πάση περιπτώσει, πέρα απ’αυτά που σας ανέφερα πριν, δηλ. το αποθεματικό αποτελεσματικότητας και τις αποδεσμεύσεις, όπου θα προσπαθήσω να κάνω το καλύτερο δυνατό, θα προσπαθήσω να εξασφαλίσουμε τα 2/3 των πόρων για το λεγόμενο στόχο 1 των διαρθρωτικών Ταμείων (όλη η Ελλάδα ανήκει σ’αυτό το στόχο), να εξασφαλίσουμε για τις φτωχότερες περιοχές υψηλότερα ποσοστά κοινοτικής συγχρηματοδότησης, και βέβαια να περάσουμε και κάποια παραπάνω μέτρα για τα νησιά. Είμαι νησιώτης και δεν μπορώ να το ξεχάσω.
Σε ποιες επενδύσεις πιστεύετε ότι πρέπει να κατευθυνθούν κυρίως τα προγράμματα του νέου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης;
Καμία φορά λέω, ότι στην Ελλάδα είμαστε τόσο πίσω που όπου και να πάνε τα λεφτά των Βρυξελλών καλό θα είναι, αρκεί να αξιοποιηθούν σωστά. Τα κύρια μειονεκτήματά μας είναι δύο : η καθυστέρηση στις υποδομές και τα προβλήματα που αφορούν το ανθρώπινο δυναμικό. Εκεί λοιπόν πρέπει να συγκεντρώσουμε τις προσπάθειές μας, χωρίς να ξεχνάμε ότι ιδιαίτερα σήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της κοινωνίας των πληροφοριών, έχει ιδιαίτερη σημασία η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας και η προώθηση των νέων τεχνολογιών. Και βεβαίως, να θυμόμαστε πάντα ότι ως χώρα έχουμε δύο ειδών περιοχές που χρειάζονται σοβαρά έργα υποδομής, για να μπορέσουν να ξεπεράσουν τα εγγενή τους μειονεκτήματα : Τις ορεινές και τις νησιωτικές περιοχές.
Πέρα από τα έργα πού αλλού πρέπει να στραφούν τα κονδύλια για την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας;
Θα στεκόμουν σε δύο τομείς : Εκπαίδευση –συμπεριλαμβάνω και την κατάρτιση- και δημόσια διοίκηση. Με το ξεχαρβάλωμά τους είναι τροχοπέδη στην προσπάθεια να καλύψουμε την προσπάθεια που μας καλύπτει από τις άλλες χώρες μέλη. Και ιδιαίτερα η εκπαίδευση, με την έμφυτη εξυπνάδα του λαού μας θα μπορούσε να είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα, στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Ποια λάθη που έγιναν στο σχεδιασμό και την εφαρμογή του Β’ΚΠΣ πρέπει να αποφευχθούν εν όψει των νέων ενισχύσεων;
Τα κυριότερα προβλήματα υπάρχουν στην εφαρμογή, όχι τόσο στο σχεδιασμό. Στο σχεδιασμό, υπάρχει η τάση να αποφεύγουμε τη διακομματική συνεννόηση. Αυτό είναι λάθος, διότι έρχεται ο ένας και χαλάει αυτά που έκανε ο προηγούμενος. Ιδιαίτερα δε στο Πακέτο Σαντέρ, που θα αφορά όχι μόνο τη σημερινή, αλλά τουλάχιστον τις δύο επόμενες κυβερνήσεις, οφείλει η κυβέρνηση να συνομιλήσει και να σχεδιάσει από κοινού με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Οι διαβουλεύσεις με τους περιφερειάρχες, που άλλωστε είναι διορισμένοι, και τους νομάρχες δεν αρκούν. Αυτό επιβάλλεται και για ένα ακόμη λόγο : Το Πρώτο Πακέτο Σαντέρ, θα χρηματοδοτήσει τα έργα των Ολυμπιακών Αγώνων.
Πού πιστεύετε ότι οφείλονται οι καθυστερήσεις και οι χαμηλοί ρυθμοί απορρόφησης που παρατηρήθηκαν στο Β’ΚΠΣ;
Είναι αλήθεια πως παρόλο που δεν είμαστε τελευταίοι, είμαστε κάτω από το μέσο όρο απορροφήσεων και πολύ πίσω από τις άλλες «φτωχές» χώρες, δηλ. την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Νομίζω η ευθύνη γι’αυτή την κατάσταση ανήκει στις ανεπάρκειες της δημόσιας διοίκησης, (μιλάει άλλωστε γι’αυτό και η τελευταία έκθεση του ΚΕΠΕ), στον πόλεμο των διαφόρων συμφερόντων να πάρουν το μεγαλύτερο κομμάτι της πίττας και στις παρενέργειες που δημιουργούνται απ’αυτό, αλλά και στην ανικανότητα ορισμένων κυβερνητικών παραγόντων. Τα προγράμματα που διαχειρίζεται αμιγώς το Υπουργείο Παιδείας έχουν απορροφήσεις κάτω του 20%, ενώ στην Υγεία μόλις φτάνουμε το 10%. Κοινωνική ευαισθησία ή μήπως κοινωνική αναποτελεσματικότητα;
Υπάρχει ακόμα χρόνος μέχρι το 2000 να διορθωθούν αυτά τα λάθη και να επιταχυνθούν οι ρυθμοί απορρόφησης; Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;
Καθώς πλησιάζουμε προς το 2000 προφανώς τα περιθώρια στενεύουν. Θεωρώ πως πρέπει να σημάνει συναγερμός στα κυβερνητικά επιτελεία, να δει και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός το πρόβλημα και αν χρειαστεί, να πάρει κεφάλια. Είναι ανάγκη, όμως, ανεξάρτητα απ’όλα αυτά, να δούμε εξ υπαρχής το σύστημα ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων έργων, που είναι στην πραγματικότητα σύστημα-κουρελού στην Ελλάδα. Και ταυτόχρονα να σπάσουμε το απόστημα το κύκλωμα «κόμματα-media-συμφέροντα», θεσπίζοντας κανόνες που θα ενισχύουν την αξιοπιστία του πολιτικού κόσμου, αλλά και θα προωθούν τη διαφάνεια στην ανάθεση και την αποτελεσματικότητα στην εκτέλεση των έργων που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρηματίες για να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στα κοινοτικά κονδύλια;
Καταρχήν, πρέπει το ίδιο το κράτος να διευκολύνει τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στα έργα που έχουν κοινοτική χρηματοδότηση. Με τα ίδια κοινοτικά κονδύλια, μπορούμε να πετύχουμε καλύτερο αποτέλεσμα. Δείτε για παράδειγμα το αεροδρόμιο των Σπάτων. Θα το εκμεταλλεύεται η εταιρία που το κατασκευάζει για κάποια χρόνια, αλλά αν δεν συνέβαινε αυτό θα χρειαζόμασταν τρεις με τέσσερις φορές μεγαλύτερη δημόσια χρηματοδότηση. Από την άλλη, και οι επιχειρηματίες μέσω των επιμελητηρίων και των λοιπών οργανώσεων πρέπει να παραμένουν σε επαφή για τη ζώσα ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Ίσως, θα άξιζε εδώ να σημειώσω, ότι πρόσφατα, εξέδωσα προσωπικά, ένα οδηγό που έχει όλα τα ευρωπαϊκά κοινωνικά προγράμματα. Απ’αυτόν τον οδηγό, θα μπορούσαν, επιμελητήρια, συνδικάτα και μη κυβερνητικές οργανώσεις να μάθουν λεπτομέρειες για ευρωπαϊκά προγράμματα που μπορεί να τους είναι χρήσιμα.