Το τελευταίο χρονικό διάστημα με την ευκαιρία της επικύρωσης του Ευρωσυντάγματος από τα κράτη μέλη -και κυρίως με το επικείμενο κρίσιμο δημοψήφισμα της 29ης Μαΐου στη Γαλλία- έχουμε γίνει μάρτυρες ενός έντονου προβληματισμού για το μέλλον της Ευρώπης. Προβληματισμού που εκδηλώνεται σε αρκετές χώρες, με μία αρνητική ή στην καλύτερη περίπτωση με μία σκεπτικιστική ματιά απέναντι στο νέα Συνταγματική Συνθήκη.
Πρώτα από όλα θέλω να τονίσω ότι θεωρώ λογικό, όσοι αντιστέκονται στην ιδέα της ενωμένης Ευρώπης να αντιδρούν στο Ευρωσύνταγμα και στη νέα πραγματικότητα που αυτό θα φέρει. Επόμενο είναι δυνάμεις που-για τους δικούς τις λόγους- ποτέ δεν είδαν το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης σαν ιστορική αναγκαιότητα ( κομουνιστική αριστερά, εθνικιστική δεξιά) να αντιδρούν. Εκείνο που μου είναι πραγματικά δύσκολο να ερμηνεύσω είναι πως σε αυτό το μέτωπο συντάσσονται –και μάλιστα στο όνομα μιας πιο ουσιαστικής Ευρώπης- δυνάμεις, πολιτικά ετερόκλητες με τις πρώτες.
Η νέα Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος είναι ένα προϊόν –όπως και όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση- ενός ευρύτατου συμβιβασμού και υπό αυτή την οπτική γωνία θα πρέπει να κριθεί. Σαν αποτέλεσμα συμβιβασμού δεν μπορεί εκ προοιμίου να ικανοποιεί όλες τις πλευρές. Προσωπικά, θα προτιμούσα να κάνει πιο θαρραλέα βήματα προς τον ομοσπονδιακό χαρακτήρα της Ευρώπης καθώς επίσης να αντικατοπτρίζει σε μεγαλύτερο βαθμό τις εθνικές μας επιδιώξεις (χαρακτηριστικό παράδειγμα οι προβλέψεις για την Άμυνα και την Εξωτερική πολιτική όπου παρά τις βελτιώσεις, τα ελλείμματα παραμένουν). Παρόλα αυτά όμως το Ευρωσύνταγμα με την ενσωμάτωση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, με την ενίσχυση του ρόλου της Ευρωβουλής ως συννομοθέτη με το Συμβούλιο των Υπουργών, με την αναβάθμιση των εθνικών κοινοβουλίων στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων και την εισαγωγή του αξιώματος του Υπουργού των Εξωτερικών της ΕΕ αποτελεί ένα βήμα εμπρός σε σχέση με τη Συνθήκη της Νίκαιας.
Για αυτό όσοι πραγματικά πιστεύουν στην Ευρωπαϊκή ιδέα πρέπει να αντιληφθούν ότι εάν απορριφθεί το Ευρωσύνταγμα, η Ευρώπη σίγουρα δεν θα καταρρεύσει μεν αλλά θα συνεχίσει να λειτουργεί με μία συνθήκη λιγότερο αποτελεσματική και λιγότερο δημοκρατική από ό,τι το σχέδιο Ευρωσυντάγματος. Βεβαίως, κάποιοι από τους μη ευρωσκεπτικιστές που αρνούνται το Ευρωσύνταγμα, πιστεύουν ότι θα πετύχουν ένα καλύτερο σχέδιο στο όνομα μιας ισχυρότερης Ευρώπης. Λένε δηλαδή σήμερα «όχι» για να πουν αύριο «ναι». Μόνο που δεν κατανοούν ότι θα είναι πολύ πιο δύσκολο να συμφωνήσουμε- και μάλιστα κάτω από δυσκολότερες συνθήκες- αύριο στο «όλο» όταν σήμερα διαφωνούμε στο «μερικό». Η πολιτική δεν γίνεται «εν κενώ», αλλά λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τις πραγματικές συνθήκες και ισορροπίες. Αυτή την ώρα η Ευρώπη δεν μπορεί να επιταχύνει ακόμη περισσότερο. Αν κάποιοι αρνούνται σήμερα το Ευρωσύνταγμα θέλοντας περισσότερη Ευρώπη κάποιοι άλλοι το αρνούνται θέλοντας λιγότερη. Έτσι συντίθεται άλλωστε το μέτωπο του «όχι». Η Γαλλία είναι χαρακτηριστική περίπτωση.
Ένα «όχι» λοιπόν δεν θα οδηγήσει σε περισσότερη και καλύτερη Ευρώπη, αλλά στη συνθήκη της Νίκαιας . Με το Ευρωσύνταγμα το Ευρωπαϊκό ποδήλατο με τους 25 ποδηλάτες θα αυξήσει την ταχύτητα του. Με ένα «όχι» η πορεία θα επιβραδυνθεί. Αυτό θέλουμε;