Προσωπικά θεωρώ πως για να χαράξουμε τουριστική πολιτική πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη τη γνώμη των επιχειρηματικών του κλάδου, ιδιαίτερα των καινοτόμων και των πιο πετυχημένων. Ας πάψουμε να παριστάνουμε εμείς οι πολιτικοί τους ειδικούς για κάθε θέμα και ας ακούσουμε τη φωνή της αγοράς.
Περιοδικό Tourism & Property – τεύχος Σεπ.-Οκτ. 2010
1. Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας δήλωσε ότι υπάρχει τρόπος να εξαλειφθεί το έλλειμμα της χώρας μέχρι τα τέλη του 2011 και να φύγει η Ελλάδα από το μανδύα της τρόικα. Πως μπορεί να γίνει αυτό;
Κοιτάξτε, νομίζω έχουμε αναφερθεί αρκετά στο θέμα αυτό. Ο καθ’ ύλην αρμόδιος τομεάρχης της Νέας Δημοκρατίας αναφέρθηκε εκτενώς στο ζήτημα αυτό σε άρθρο του, όπου ξεκαθάρισε ότι ο πρόεδρος της ΝΔ αναφερόταν στο κυκλικό έλλειμμα και όχι στο συνολικό και σε μια διαδικασία που έπρεπε να έχει ξεκινήσει εδώ και μήνες. Εν πάση περιπτώσει, πιστεύω ότι τρία είναι τα σημεία στα οποία πρέπει να σταθούμε όσον αφορά την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης: η προεκλογική κοροϊδία του ΠΑΣΟΚ, η μετεκλογική αδράνεια που οδήγησε στο Μνημόνιο και το λανθασμένο μίγμα της οικονομικής πολιτικής που είναι αντιαναπτυξιακό με αποτέλεσμα να βαθαίνει η ύφεση και η κρίση. Αυτή την έννοια έχει και η έμφαση που δίνουμε στο κυκλικό έλλειμμα, δηλαδή το έλλειμμα που προκαλείται απ’την καθίζηση της αγοράς και της οικονομίας.
2. Πολύς λόγος γίνεται για την ανάγκη αναδιάρθρωσης του χρέους της χώρας. Ποια είναι η δική σας θέση ;
Η αναδιάρθρωση του χρέους δεν είναι λύση ούτε και πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να συζητάμε τέτοιο ενδεχόμενο. Αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι ένας διαφορετικό μίγμα οικονομικής πολιτικής που θα ισορροπεί ανάμεσα στο δημοσιονομικό και στο αναπτυξιακό σκέλος. Ως προς το δεύτερο υπάρχουν μέτρα με χαμηλό ή μηδενικό δημοσιονομικό κόστος μπορούν να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη. Να αξιοποιήσουμε τα αναπτυξιακά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας: το ΕΣΠΑ, το ΤΕΜΠΜΕ, τον Επενδυτικό νόμο. Να προχωρήσουμε παράλληλα στις διαρθρωτικές αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος. Να ενεργοποιηθούν οι ΣΔΙΤ και οι συμβάσεις παραχώρησης αξιοποιώντας τις προτάσεις που ήδη ήταν έτοιμες από τη ΝΔ (οπτική ίνα στο σπίτι, αυτοκινητόδρομοι κ.α.). Να προχωρήσει χωρίς παλινδρομήσεις η απελευθέρωση αγορών και το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Να προωθηθούν άμεσα οι αποκρατικοποιήσεις με αναπτυξιακό χαρακτήρα, που συμβάλλουν παράλληλα και στη μείωση του χρέους. Να αξιοποιηθεί η ακίνητη περιουσία του ελληνικού δημοσίου με διάφορες μεθόδους, συμπεριλαμβανομένης και αυτής της πώλησης και επαναμίσθωσης (sale & lease back).
3. Η κυβέρνηση προχωρά στη γνωστή περαίωση μαμούθ για την άντληση εσόδων. Πόσο δίκαιη είναι αυτή η διαδικασία, αφού μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά ;
Η περαίωση δεν είναι ούτε μόνιμη ούτε δίκαια λύση. Εφαρμόζεται για να κλείσει βιαστικά κάποιες τρύπες και αποδεικνύει για ακόμα μια φορά ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει σοβαρό έλλειμμα αξιόπιστης και σταθερής πολιτικής. Θυμίζω ότι μέχρι το Μάρτιο η περαίωση ήταν εξοβελιστέα και κατακριτέα μέθοδος για το ΠΑΣΟΚ και λίγους μήνες μετά εφαρμόζεται από την κυβέρνηση. Τα συμπεράσματα δικά σας.
4. Τόσο η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, αλλά κυρίως του ΠΑΣΟΚ, δεν έδωσαν τη δέουσα σημασία στον τουρισμό. Επί Ν.Δ. το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης δεν είχε αρμοδιότητες και σχεδόν όλες οι προσπάθειες σκόνταφταν στα συναρμόδια υπουργεία, ενώ, τώρα, το υπουργείο Πολιτισμού Τουρισμού δεν μπορεί να λύσει ούτε καν θέματα πολιτιστικού ενδιαφέροντος για τον τουρισμό ! Ποια, κατά τη γνώμη σας, πρέπει να είναι η δημόσια δομή στον τουρισμό ;
Τουλάχιστον φαντάζομαι ότι αναγνωρίζεται στη ΝΔ πως ίδρυσε το αυτόνομο Υπουργείο Τουρισμού και πως ενέτεινε την τουριστική προβολή της χώρας διεθνώς. Σήμερα το Υπουργείο καταργήθηκε αλλά και οι δαπάνες για την προβολή είναι σχεδόν μηδενικές. Προσωπικά θεωρώ πως για να χαράξουμε τουριστική πολιτική πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη τη γνώμη των επιχειρηματικών του κλάδου, ιδιαίτερα των καινοτόμων και των πιο πετυχημένων. Ας πάψουμε να παριστάνουμε εμείς οι πολιτικοί τους ειδικούς για κάθε θέμα και ας ακούσουμε τη φωνή της αγοράς. Για μένα, χρειάζεται μια προβολή της χώρας με συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στα πλαίσιο της πλατφόρμας Visit Britain ή Maison de la France. Χρειάζεται, επίσης, αναβάθμιση των υποδομών μας με έμφαση στα περιφερειακά αεροδρόμια (με συμβάσεις παραχώρησης και ΣΔΙΤ). Πλήρης απελευθέρωση του καμποτάζ, και όχι τα ημίμετρα που προώθησε η κυβέρνηση. Ολοκληρωμένο πρόγραμμα ανάπτυξης της θερινής κατοικίας που μπορεί να δώσει μεγάλη ώθηση στην ελληνική οικονομία, αφού προηγουμένως η κυβέρνηση ξεκαθαρίσει τι θέλει να κάνει με το ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό. Και ειδική μεταχείριση των τουριστικών επιχειρήσεων τόσο στον επενδυτικό νόμο με επενδύσεις που θα αναβαθμίζουν την ποιότητα, όσο και ως προς το ΦΠΑ, καθώς η φημολογούμενη αύξησή του θα ήταν καταστροφική.
5. Θεωρείτε ότι ο Καλλικράτης θα ενισχύσει τον τουρισμό;
Εξαρτάται απ ’το πώς θα εφαρμοστεί. Μεγαλύτεροι και λιγότεροι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης συμβάλλουν, καταρχήν, σε μια καλύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων. Όμως επειδή το εγχείρημα έγινε βιαστικά, διατηρώ επιφυλάξεις. Η αυτοδιοίκηση πάντως έχει και αυτή σημαντικό ρόλο για τη δημιουργία μιας καλύτερης τουριστικής εικόνας για τη χώρα, και για τη δημιουργία προϋποθέσεων για πιο ποιοτικό τουρισμό. Από τη διαχείριση των απορριμμάτων έως την όψη των πιο τουριστικών δρόμων και περιοχών.
6. H απορρόφηση του ΕΣΠΑ έχει καθυστερήσει δραματικά. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατηγορεί τη Νέα Δημοκρατία γι΄ αυτό. Ποια η απάντηση σας και πως μπορεί να γίνει ταχύτερη εκταμίευση των κοινοτικών κονδυλίων;
Θα σας απαντήσω με γεγονότα, γιατί, όπως έλεγε και ο Μιττεράν, τα γεγονότα είναι ξεροκέφαλα. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Σεπτέμβριο του 2009 η Ελλάδα βρισκόταν στην 5η θέση στην ΕΕ-27 για τις εισπράξεις του ΕΣΠΑ από τα διαρθρωτικά ταμεία. Μπροστά από την Ελλάδα ήταν τότε μόνο η Γερμανία, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Λετονία. Τον Ιανουάριο, η χώρα μας είχε ήδη πέσει στην 10η θέση. Τώρα έχουμε πέσει στην 23η θέση! Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ άφησε επί μήνες το ΕΣΠΑ κολλημένο στη γραφειοκρατία. Καθυστέρησε έξι μήνες για να διορίσει Γενικό Γραμματέα Επενδύσεων, δεν προχώρησε προγράμματα που ήταν καθ’όλα έτοιμα, όπως η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, η Πράσινη Επιχειρηματικότητα και ο εκσυγχρονισμός των επιχειρήσεων. Αντίθετα, σε πολλά από αυτά, περιόρισε τον προϋπολογισμό εντείνοντας τα προβλήματα σε καίριους τομείς της αγοράς. Χαρακτηριστική περίπτωση το πρόγραμμα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των τουριστικών, που περικόπηκε αναιτιολόγητα σχεδόν στο μισό. Πρέπει, χωρίς άλλη καθυστέρηση, να προωθηθούν τα προγράμματα γρήγορης εκταμίευσης με άμεσες θετικές επιπτώσεις στην αγορά (εξοικονόμηση κατ’οίκον, ΜμΕ κλπ) και να αναλάβει ενεργό δράση διυπουργική συντονιστική ομάδα κρούσης που θα επικεντρώσει την προσοχή της στα μεγαλύτερα προβλήματα και θα επιδιώξει να δώσει λύσεις με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και στοχοδιαγράμματα.
7. Μεγάλο αγκάθι για την Ελλάδα είναι η προσέλκυση επενδύσεων. H Nέα Δημοκρατία απέτυχε παταγωδώς σε αυτόν τον τομέα, αφού αφενός δεν μπόρεσε να αμβλύνει τα προβλήματα της γραφειοκρατίας αλλά και αφετέρου να δημιουργήσει ένα ευέλικτο νομοθετικό πλαίσιο. Το fast Track λύνει το πρόβλημα;
Δε θα συμφωνήσω μαζί σας. Σας θυμίζω μεγάλες ξένες επενδύσεις που έγιναν στη χώρα μας επί ΝΔ. Την επένδυση των Γάλλων στην Εμπορική, τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή τηλεπικοινωνιακή εταιρία στον ΟΤΕ, την Cosco. Σας θυμίζω επίσης ότι και στις τρεις αυτές περιπτώσεις το ΠΑΣΟΚ ως αντιπολίτευση ήταν απέναντι. Ως κυβέρνηση απαξίωσε να ασχοληθεί με την ενεργοποίηση του νόμου της ΝΔ, που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2009, για την ταχεία προώθηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων (fast track) μέσω του “Invest in Greece Α.Ε.”, παρότι υπενθυμίσαμε την ανάγκη αυτή από τις 18 Φεβρουαρίου του 2010. Αντίθετα, επέλεξε να θέσει σε διαβούλευση το δικό της νομοσχέδιο για την προώθηση των μεγάλων επενδύσεων, το οποίο αποτελεί και αυτό, σε μεγάλο βαθμό, αντιγραφή του σχετικού νόμου της Νέας Δημοκρατίας, ως προς τις ιδιωτικές επενδύσεις, που κατά τα άλλα αρνείται να ενεργοποιήσει. Νομοσχέδιο το οποίο, επίσης, φαίνεται να υιοθετεί κάποιες γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά και προκάλεσε τριγμούς εντός του Υπουργικού Συμβουλίου. Οι επενδύσεις, ελληνικές και ξένες, είναι περισσότερο από καλοδεχούμενες. Με δύο προϋποθέσεις: σεβασμός στο περιβάλλον, που είναι πλουτοπαραγωγική πηγή για τη χώρα και διαφάνεια, για να μην υπάρχουν αμφισβητήσεις εκ των υστέρων.
8. Ο νέος Αναπτυξιακός νόμος καθυστερεί. Τι προτείνετε για το νέο νόμο και ειδικότερα για τις τουριστικές επενδύσεις ;
Άλλη μια πονεμένη ιστορία. Ενώ μετά τις εκλογές κυβερνητικά στελέχη παραδέχθηκαν ότι ο Επενδυτικός Νόμος της ΝΔ ήταν ο πιο σύγχρονος της μεταπολίτευσης, η κυβέρνηση τον «πάγωσε» χωρίς να τον αντικαταστήσει άμεσα. Η κυβέρνηση παρουσίασε κάποιες προτάσεις με την προηγούμενη Υπουργό που αποσύρθηκαν και μελετώνται εκ νέου από το σημερινό Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης. Είμαστε υπέρ ενός αναπτυξιακού νόμου που θα δίνει έμφαση κυρίως στα φορολογικά κίνητρα, για λόγους διαφάνειας και αποτελεσματικότητας. Χωρίς να παραγνωρίζονται, φυσικά, καινοτόμες ιδέες νέων ανθρώπων, αλλά και οι ιδιαιτερότητες του τουριστικού κλάδου που τον εξυπηρετούν περισσότερο οι επιδοτήσεις. Θεωρούμε, εξάλλου, ότι ο νόμος πρέπει να επικεντρώνεται σε συγκεκριμένους τομείς που έχουν προστιθέμενη αξία για την οικονομία μας.
9. H διαδικασία εκσυγχρονισμού και αναδιάρθρωσης του ΟΣΕ προχωρά με βήματα χελώνας. Πιστεύετε ότι οι κινήσεις που γίνονται είναι στη σωστή κατεύθυνση;
Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης είναι μια παραλλαγή του δικού μας προγράμματος για την εξυγίανση και ανάπτυξη του ελληνικού σιδηροδρόμου. Δεν δικαιολογείται η καθυστέρηση ενός ολόκληρου χρόνου και το κόστος που αυτή συνεπάγεται για τις τσέπες των Ελλήνων φορολογουμένων για ένα νομοσχέδιο που στα γενικά του χαρακτηριστικά είναι αντιγραφή του προγραμματισμού της ΝΔ. Νομίζω πρέπει κάποιος επιτέλους να ρωτήσει την κυβέρνηση και τα στελέχη της γιατί δύο χρόνια πριν, όταν η ΝΔ παρουσίασε το καλοκαίρι του 2008 ένα παρόμοιο πρόγραμμα ανασυγκρότησης του ελληνικού σιδηροδρόμου ήταν σε όλες τις ρυθμίσεις απέναντι και τώρα ξαφνικά τις παρουσιάζει σαν δικές του.
10. Η πώληση της Ολυμπιακής καταγράφεται ως και η μοναδική επιτυχία της κυβέρνησης Καραμανλή και συνέβη επί της δικής σας θητείας στο υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών. Οι επικριτές σας λένε ότι κόστισε ακριβά στο ελληνικό δημόσιο. Τι τους απαντάτε;
Η Ολυμπιακή στοίχιζε στους Έλληνες 1 εκατ. ευρώ ημερησίως. Το πακέτο κάλυψης των εργαζομένων είχε πράγματι σημαντικό κόστος. Ωστόσο, το κόστος της λύσης του προβλήματος είναι πολύ μικρότερο από το κόστος της μη λύσης. Συγκεκριμένα: Το πακέτο κάλυψης των εργαζομένων έφτανε τα 1,26 δισεκ. ευρώ σε βάθος 25ετίας, σύμφωνα με στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Όσο δηλαδή, τα ελλείμματα της Ολυμπιακής για τρία χρόνια! Το 2010 θα καταβληθούν 256 εκατ. ευρώ, το μεγαλύτερο ποσό που προβλέπεται ετησίως. Αν η εταιρεία συνέχιζε να λειτουργεί με το ίδιο καθεστώς, θα είχαμε ζημιά 400 εκατ. ευρώ το χρόνο. Ακόμα δηλαδή, και στη δυσκολότερη χρονιά του προγράμματος για τους εργαζομένους, το ελληνικό κράτος πάλι βγαίνει κερδισμένο από την αποκρατικοποίηση. Φοβούμαι ότι η μικροψυχία σ’ αυτό τον τόπο δεν έχει όρια.
11. Με βάση την πολύχρονη εμπειρία σας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να «περπατήσει» στην Ε.Ε. η συγχώνευση AEGEAN-O.A ; Tίθεται θέμα μονοπωλίου στην εσωτερική αγορά;
Εμείς κάναμε στις αρχές του 2009 την επιλογή μας για τους λόγους που εξηγήσαμε. Ακολούθησε η γνωστή ένταση μεταξύ των δύο εταιριών. Η οικονομική κρίση δημιούργησε στη συνέχεια νέα αρνητικά δεδομένα και για τις δύο πλευρές που τις οδήγησαν σ΄ αυτή τη συμφωνία. Το θέμα είναι νομικό και θα κριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εάν θα δεχθεί τη συγχώνευση, αν θα την απορρίψει ή αν θα επιβάλει συγκεκριμένους όρους. Ένα πάντως είναι δεδομένο, ότι η πληγή της παλιάς Ολυμπιακής έκλεισε και πως το δημόσιο θα ξεκινήσει από φέτος να έχει όφελος.
12. Μπορεί να υπάρχει πρόοδος σε μια σχεδόν χρεοκοπημένη χώρα, όταν η σκανδαλολογία είναι σε μόνιμη βάση από όλες τις κυβερνήσεις ;
Δεν είναι εύκολο λόγω της δυσπιστίας που έχει δημιουργηθεί να αλλάξουμε ταχύτητα. Ποτέ δεν πίστευα στα μεγάλα λόγια, τώρα ακόμα περισσότερο, αλλά πραγματικά θεωρώ ότι μόνο συγκεκριμένες αποφάσεις και πράξεις που θ΄αλλάζουν το σκηνικό και θα το κάνουν πιο σύγχρονο, πιο διαφανές, πιο ευρωπαϊκό. Αυτό είναι πιστεύω το κλειδί για να υπάρξει πραγματική πρόοδος σε αυτόν τον τόπο. Γιατί τέτοιες αποφάσεις μπορούν να πείσουν τους πολίτες πως οι πολιτικοί έχουν πάρει το μήνυμα και θα αλλάξουν την ψυχολογία και την εθνική κατάθλιψη που βιώνουμε σήμερα. Ας μην ξεχνάμε ότι μια ομάδα δεν μπορεί να κερδίσει όταν το ηθικό των παιχτών της είναι πεσμένο. Πρέπει λοιπόν να επικεντρωθούμε και σε αυτόν τον τομέα αν θέλουμε η Ελλάδα να περάσει μπροστά.