“Αν τα πράγματα αφεθούν να εξελιχθούν χωρίς αλλαγή στο μίγμα της οικονομικής πολιτικής και χωρίς αλλαγή ταχυτήτων από την κυβέρνηση, ώστε η Ελλάδα να επιστρέψει στις αγορές, είναι ενδεχόμενο η κυβέρνηση να ζητάει ένα 4ο μνημόνιο, το οποίο μπορεί να μην της το δίνουν!”. Αυτό υπογράμμισε, μεταξύ των άλλων ο Κωστής Χατζηδάκης σε ομιλία του στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου “Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας”
Ομιλία Κωστή Χατζηδάκη στην εκδήλωση «Στρατηγικές για την αντιμετώπιση του δημοσίου χρέους της χώρας υπό το πρίσμα των ιστορικών εμπειριών» (6.2.2017)
- Κυρίες και κύριοι,
- Ξεκινώντας θα ήθελα να συγχαρώ τους κκ Καζάκο, Λιαργκόβα και Ρεπούση, γιατί μας προσφέρουν ένα βιβλίο που, παρ’ ότι καταπιάνεται ως επί το πλείστον με το παρελθόν, στην πραγματικότητα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.
- Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αναδεικνύονται, άλλωστε οδυνηρά επαναλαμβανόμενα μοτίβα που ταλανίζουν το ελληνικό κράτος από τη σύστασή του.
- Διαβάζουμε, για παράδειγμα, για το «μοιραίο έλλειμμα», τα οποίο «δεν οριζόταν αναγκαστικά και μόνο ως η αριθμητική υπέρβαση των δαπανών έναντι των εσόδων, αλλά ως ένα διαχρονικό έλλειμμα αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους» (σελ. 56).
- Η πρόταση αυτή αναφέρεται στην κατάσταση της χώρας το 1893, αλλά, δυστυχώς, ηχεί αρκετά γνώριμη και στις μέρες μας.
- Όπως γνώριμη ηχεί και η αποτύπωση, από τους συγγραφείς, των παραγόντων που υπονόμευαν τις μακροχρόνιες προοπτικές της οικονομίας, δηλαδή «η θεσμική ακαταστασία και αστάθεια, η αυθαιρεσία και οι πρακτικές χωρίς αρχές, οι αποκλεισμοί τμημάτων της κοινωνίας, παρωχημένα ιδεολογήματα και οι αδράνειες σε κρίσιμους τομείς» (σελ 173).
- Μέσα από την ανάλυση των συγγραφέων προκύπτει η σύνδεση μεταξύ των ιδεοληψιών που επικράτησαν σε πολιτικό επίπεδο με τη διαμόρφωση ενός στρεβλού, ανορθολογικού παραγωγικού μοντέλου.
- Συγκεκριμένα, διαβάζουμε για την επικράτηση ενός «ακατέργαστου αντιφιλελευθερισμού», ο οποίος εκφράστηκε μέσα από τη θεμελιώδη δυσπιστία έναντι της αγοράς και του ανταγωνισμού (σελ. 302) και τον εξοβελισμό από το πολιτικό λεξιλόγιο εννοιών όπως «η επιχειρηματική πρωτοβουλία, ο υγιής ανταγωνισμός, η ατομική ευθύνη, η αριστεία, η λογοδοσία και η αξιοκρατία».
- Και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την οικοδόμηση ενός οικονομικού συστήματος που εδραζόταν σε ένα πολύπλοκο σύστημα κρατικής παρέμβασης, προσοδοθηρίας, γραφειοκρατίας και πελατειακών σχέσεων, το οποίο όρθωνε συχνά αξεπέραστα εμπόδια στις όποιες νησίδες καινοτομίας και δυναμισμού.
- Έτσι διαμορφώθηκε ένα παραγωγικό μοντέλο που δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί στα μεταβαλλόμενα διεθνή οικονομικά δεδομένα, με αποτέλεσμα τη ραγδαία απώλεια ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας.
- Παράλληλα, φυσικά, οι συγγραφείς δεν παραλείπουν να σκιαγραφήσουν και τον ρόλο της ελαττωματικής αρχιτεκτονικής του ευρώ, η οποία, μεταξύ άλλων, δεν περιελάμβανε τους απαραίτητους εξισορροπητικούς μηχανισμούς. Στο ξέσπασμα της κρίσης της κρίσης η Ευρωζώνη αιφνιδιάστηκε και βρέθηκε να τρέχει πίσω από τα γεγονότα.
- Αυτό, βέβαια, τονίζουν οι συγγραφείς, δεν αναιρεί τις ευθύνες της χώρας μας για τη μη προσαρμογή στα νέα δεδομένα.
- Αποτυπώνοντας, λοιπόν, το βάθος των προβλημάτων της χώρας μας, το παρόν βιβλίο αναδεικνύει το βάρος της ευθύνης που έχουμε σήμερα μπροστά μας, στην προσπάθεια να βγάλουμε τη χώρα μας από την κρίση.
- Δεν αρκούν οι επιφανειακές λύσεις. Τέτοιες λύσεις δεν έλυσαν προβλήματα αλλά μας ξαναγύρισαν πίσω στο ίδιο σημείο, ενίοτε και ακόμα πιο πίσω.
- Δεν είναι μυστικό πως η χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες είχε ένα διπλό έλλειμμα: Έλλειμμα στους προϋπολογισμούς της και έλλειμμα ανταγωνιστικότητας.
- Παράλληλα, όπως υπογραμμίζουν οι συγγραφείς, είχαμε ένα διαχρονικό ζήτημα βιωσιμότητας που υπερέβαινε τα όρια του χρέους σε λογιστικούς όρους. Είχαμε ένα ζήτημα βιωσιμότητας των θεσμών, των συμπεριφορών και των θεσμών που προκάλεσαν τα χρέη αυτά (σελ. 226).
- Ζητήματα που ήρθαν στην επιφάνεια με εκρηκτικό τρόπο το 2010 όταν ξέσπασε η διεθνής κρίση, αλλά ταυτόχρονα έγιναν και μια σειρά από λάθη, τόσο από την πλευρά της Ελλάδας, όσο και από την πλευρά της Ευρωζώνης.
Τι έγινε από την έναρξη της κρίσης
- Τότε ήταν που ξεκίνησε μια προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος. Αλλά ήταν μια προσπάθεια στρεβλή, καθώς ξεκίνησε με καθυστέρηση, υπό την επήρεια του «λεφτά υπάρχουν» και δεν δόθηκε η έμφαση που έπρεπε στη μείωση των δαπανών, αλλά και στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικοποιήσεων.
- Όπως τονίζουν οι συγγραφείς, μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι θεσμοί, οι οποίοι ανέχθηκαν ένα εσφαλμένο μίγμα πολιτικής, αλλά υποτίμησαν ταυτόχρονα τις υφεσιακές επιπτώσεις των Μνημονίων, ιδιαίτερα του πρώτου.
- Τη διετία 2012-14 έγινε μια προσπάθεια που, παρά τις όποιες παραλείψεις, άρχισε να αποφέρει καρπούς. Για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης υπήρχε ορατό φως στην άκρη του τούνελ και η χώρα επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
- Δυστυχώς, όμως, στη συνέχεια αντί να πάμε μπροστά πήγαμε πίσω. Από την κατάργηση των μνημονίων με έναν νόμο και ένα άρθρο καταλήξαμε σε μια διαπραγμάτευση που στοίχισε πανάκριβα στη χώρα και οδήγησε στα capitalcontrolsκαι στην επιστροφή στην ύφεση. Πήγαμε για μαλλί και βγήκαμεκουρεμένοι.
- Και το χειρότερο είναι πως, παρά τις αχρείαστες νέες θυσίες που εκλήθησαν να κάνουν οι Έλληνες τα τελευταία δύο χρόνια, όχι απλά δεν βλέπουν ελπίδα στον ορίζοντα αλλά τις τελευταίες μέρες έχουν εμφανιστεί νέα σύννεφα πάνω από τη χώρα.
- Με ανησυχία οι πολίτες ακούνε για νέα μέτρα, ενώ τα σενάρια του grexit έχουν βγει πάλι από τα συρτάρια και αναπαράγονται από διεθνή μέσα. Και, παρεμπιπτόντως, όποιος αμφιβάλλει για το πόσο οδυνηρή θα είναι η υλοποίηση ενός τέτοιου σεναρίου, καλά θα κάνει να διαβάσει το βιβλίο για το οποίο συζητάμε σήμερα, ώστε να διαπιστώσει τις επιπτώσεις που είχε διαχρονικά στην οικονομία μας η συναλλαγματική αστάθεια.
- Αν τα πράγματα αφεθούν να εξελιχθούν χωρίς αλλαγή στο μίγμα της οικονομικής πολιτικής και χωρίς αλλαγή ταχυτήτων από την κυβέρνηση, ώστε η Ελλάδα να επιστρέψει στις αγορές, είναι ενδεχόμενο η κυβέρνηση να ζητάει ένα 4ο μνημόνιο, το οποίο μπορεί να μην της το δίνουν!
- Όμως η κυβέρνηση δεν μοιάζει να ανησυχεί ιδιαίτερα, και συνεχίζει να επιδίδεται σε επικοινωνιακά τρικ για να κρύψει την αποτυχία της.
- Δεν μας αξίζει, όμως, κυρίες και κύριοι, αυτή η δημαγωγία και αυτή η αβάσταχτη ελαφρότητα αντ&iot