Η υγιεινή των τροφίμων λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις δημοσιότητας κάθε φορά που έρχεται στην επιφάνεια κάποιο σκάνδαλο (“τρελές αγελάδες, διοξίνες στις τροφές των πουλερικών) σχετικό με την διατροφική αλυσίδα. Εν τούτοις, θα έπρεπε να μας απασχολεί περισσότερο. Και τους πολιτικούς και τους πολίτες. Ειδικά στην Ελλάδα. Μπορεί στην χώρα μας να μην έχει ξεσπάσει κάποιο μεγάλο διατροφικό σκάνδαλο, αλλά η κατάσταση που επικρατεί στον τομέα της υγιεινής και της ασφάλειας των τροφίμων μόνο εφησυχασμό δεν επιτρέπει. Σκοπός μου, μέσω αυτού του άρθρου, δεν είναι να αναπτύξω προσωπικές απόψεις αλλά να παραθέσω, όσα ιδιαίτερα ανησυχητικά μου έχει απαντήσει η Κομισιόν σε ερωτήσεις που έχω καταθέσει για την ελλιπέστατη προστασία του καταναλωτή στην Ελλάδα. Οι έρευνες που διενεργεί η Ε.Ε κατά καιρούς στην Ελλάδα για την υγιεινή των τροφίμων που καθημερινά καταναλώνουμε είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικές για την τραγική ανεπάρκεια της κυβέρνησης και θα πρέπει να τύχουν μεγαλύτερης προσοχής από όλους. Αντιπολίτευση και καταναλωτές. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
Ανεπάρκεια του συστήματος ελέγχων της ποιότητας των τροφίμων
Η Κομισιόν απαντώντας πρόσφατα σε ερώτησή μου διαπιστώνει σοβαρά προβλήματα στην υποδομή που υπάρχει στην Ελλάδα για τον έλεγχο της ποιότητας των τροφίμων (κτηνιατρικές υπηρεσίες, διευθύνσεις γεωργίας, Ενιαίος Φορέας Ελέγχου τροφίμων κλπ). Ο αρμόδιος επίτροπος κ.Μπύρν στην απάντηση του αναφέρει χαρακτηριστικά: ” η Επιτροπή συμμερίζεται τις ανησυχίες σχετικά με την αδυναμίες των ελληνικών συστημάτων ελέγχου για την ασφάλεια των τροφίμων και την υγεία των ζωών και φυτών, οι οποίες έχουν επανειλημμένα εντοπισθεί στο πλαίσιο 30 και πλέον επιθεωρήσεων που διεξήγαγε το Γραφείο Τροφίμων και Κτηνιατρικής κατά την περίοδο 1998-2001″ και προσθέτει “η Επιτροπή αναμένει ακόμη σαφείς δεσμεύσεις των ελληνικών αρχών ότι θα αντιμετωπίσουν τις πολυάριθμες ελλείψεις που παραμένουν σε εκκρεμότητα”.
Ας δούμε τι λεει η Κομισιόν σε ορισμένες από τις 30 εκθέσεις που αναφέρει ο κ..Μπύρν στην απάντησή του:
Παραλείψεις στα εκτροφεία και σφαγεία πουλερικών
Σε ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν τον Μάρτιο του 2000 σε εκτροφεία, σφαγεία αλλά και εγκαταστάσεις τεμαχισμού πουλερικών διαπιστώθηκε μεταξύ άλλων, ότι: η υγιεινή σε πολλά σφαγεία είναι ανεπαρκής, ο αριθμός των δειγμάτων που ελέγχονται για σαλμονέλα στα εκκολαπτήρια δεν αντιστοιχεί στις διατάξεις της οδηγίας 92/117 και ότι ο αριθμός των κτηνιάτρων του Δημοσίου είναι μικρός σε σχέση με τις ανάγκες.
Ελλείψεις στους ελέγχους για τις “τρελές αγελάδες”
Σε έρευνα της Κομισιόν τον Φεβρουάριο του 2001 διαπιστώθηκαν σοβαρότατες ελλείψεις στον τρόπο πραγματοποίησης των προληπτικών ελέγχων για την ανίχνευση της νόσου των “τρελών αγελάδων”. Συγκεκριμένα επισημαίνονται: μη ικανοποιητική εφαρμογή των μέτρων για την καταστροφή των υλικών υψηλού κινδύνου (μυελός των οστών, σπλήνες, κλπ), ανεπαρκείς κτηνιατρικοί έλεγχοι, ελλιπής κατάρτιση του προσωπικού στα σφαγεία για τους κινδύνους από την σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια.
Αδυναμίες και στον έλεγχο της παρασκευής και συσκευασίας προϊόντων κρέατος
Σε άλλη έκθεση της Ε.Ε μετά από ελέγχους που ενήργησε τον Φεβρουάριο του 2001 επικρίνει και πάλι την κυβέρνηση επειδή εξαιτίας νομικού κωλύματος και της έλλειψης προσωπικού η λειτουργία του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων κατ’ουσίαν δεν έχει ξεκινήσει. Μεταξύ άλλων επισημαίνονται: η έλλειψη συνεργασίας και συντονισμού, στα πλαίσια των ελέγχων, ανάμεσα στη Γενική Κτηνιατρική Διεύθυνση και τις νομαρχιακές κτηνιατρικές αρχές λόγω του ότι υπάγονται σε δύο διαφορετικά Υπουργεία και ο ανεπαρκής αριθμός κτηνιάτρων τόσο σε κεντρικό (2 μόνιμοι κτηνίατροι), όσο και σε νομαρχιακό επίπεδο.
Ανεπαρκείς υγειονομικοί έλεγχοι στο γάλα
Σοβαρές είναι και οι παραλείψεις στον έλεγχο του νωπού γάλακτος και τον γαλακτοκομικών προϊόντων που παρασκευάζονται από μη παστεριωμένο γάλα (δεν αφορά το παστεριωμένο γάλα που παρασκευάζεται από τις ελληνικές γαλακτοβιομηχανίες). Η Επιτροπή σε έρευνα που διενήργησε τον Μάρτιο του 2001, επισημαίνει τον κίνδυνο που υπάρχει από την νόσο της βρουκέλωσης, η οποία μεταδίδεται στον άνθρωπο μέσω της κατανάλωσης νωπού γάλακτος ή γαλακτοκομικών προϊόντων που παρασκευάζονται από μη παστεριωμένο γάλα. Η Κομισιόν επικρίνει στην έκθεση της την κυβέρνηση για την ολιγωρία που επιδεικνύει στη λήψη μέτρων, την αδυναμία να προχωρήσει στην πλήρη λειτουργία του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων και την ελλιπή στελέχωση των υπηρεσιών με επαρκή κτηνιατρικό προσωπικό.
Η κυβέρνηση αδιαφορεί
Για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η Κομισιόν έκανε συστάσεις προς την κυβέρνηση, αλλά δυστυχώς η κυβέρνηση ελάχιστα έπραξε. Οι παραπάνω περιπτώσεις είναι, δυστυχώς, μέρους του συνολικού προβλήματος. Η Κομισιόν διεξάγει αυτή την στιγμή και άλλους ελέγχους. Όπως για την κατάσταση που επικρατεί στην Κεντρική Κρεαταγορά του Ρέντη όπου οι υγειονομικές συνθήκες είναι άθλιες. Οι εγκαταστάσεις στερούνται επαρκών χώρων και εξοπλισμού, οι κανόνες υγιεινής δεν τηρούνται σε όλες τις περιπτώσεις και στους ελεύθερους χώρους υπάρχουν μονίμως σκουπίδια και άχρηστα αντικείμενα. Η ανεπάρκεια των εγκαταστάσεων δεν επιτρέπει να γίνεται τεμαχισμός των κρεάτων με τον σωστότερο τρόπο, ενώ οι χώροι που περιβάλλον την κρεαταγορά έχουν εγκαταλειφθεί και συντηρούνται πλημμελώς από τις κρατικές υπηρεσίες. Όταν, σύντομα, ολοκληρωθεί ο έλεγχος τα αποτελέσματα δεν θα είναι καθόλου ευχάριστα, ούτε για την κυβέρνηση, ούτε δυστυχώς για τους καταναλωτές.
Σε όσα προανέφερα κοινό παρανομαστή αποτελούν τρεις αιτίες:
Πρώτον, η μη λειτουργία στην ουσία του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων, αν και έχει συσταθεί από το 1999.
Δεύτερον, ο ανεπαρκής αριθμός κτηνιάτρων που να διενεργούν τους ελέγχους όπως επίσης και η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων φορέων.
Τρίτον, η προκλητική αδιαφορία της κυβέρνησης να εναρμονισθεί με τις κοινοτικές οδηγίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διασύρεται η χώρα μας στο εξωτερικό, αλλά και να υποβιβάζονται ουσιαστικά οι Έλληνες σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Η Ε.Ε βεβαίως κάνει ελέγχους. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να σωθεί εναντίον της θελήσεώς του.