“Τώρα θα χάσουμε και τους αγωγούς;” Άρθρο στην Καθημερινή

Τώρα θα χάσουμε και τους αγωγούς;

Του Κωστή Χατζηδάκη, Βουλευτή Β’ Αθηνών ΝΔ

Ενώ η προσοχή όλων είναι στραμμένη στους κλυδωνισμούς που συνδέονται με την άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση, στον ορίζοντα διαγράφεται κίνδυνος ολοσχερούς κατεδάφισης των  ελληνικών  επιτυχιών για τους ενεργειακούς αγωγούς. Αυτό που με πολύ κόπο, αλλά και διπλωματική μαεστρία χτίστηκε, ιδίως την περίοδο 2004 – 2009, με τους αγωγούς Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, South Stream και ITGI κινδυνεύει να γκρεμιστεί λόγω ασυγχώρητης αδράνειας και, τουλάχιστον,  ερασιτεχνικών διπλωματικών χειρισμών της τελευταίας διετίας. Η πιο γνωστή περίπτωση είναι το πρόβλημα με τον πετρελαϊκό αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη και την εμπλοκή με τους Βουλγάρους. Απειλούνται όμως με ματαίωση και οι αγωγοί φυσικού αερίου South Stream και ITGI, δημιουργώντας ένα απρόσμενα αρνητικό σκηνικό, για το οποίο τα άλλοθι της ελληνικής πλευράς είναι τελείως αδύναμα. Επειδή χειρίστηκα τα θέματα αυτά για εννέα μήνες, κρούω τον κώδωνα του κινδύνου, μήπως διορθώσουμε κάτι έστω και την τελευταία στιγμή.

Ας τα πάρουμε με τη σειρά:

Για τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, η απόφαση της βουλγαρικής κυβέρνησης στις 7 Δεκεμβρίου να καταγγείλει μονομερώς τη διακυβερνητική συμφωνία του 2007 αναφορικά με την κατασκευή του δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει κανέναν. Ένα ιδιότυπο πλέγμα αδιαφορίας, ανικανότητας και ιδεοληψιών συνέβαλε καταλυτικά κατά την τελευταία διετία στη δημιουργία της εντύπωσης ότι η Ελλάδα δεν ενδιαφέρεται για την προώθηση του πετρελαιαγωγού. Ουσιαστική πίεση στη Βουλγαρία δεν ασκήθηκε ούτε διμερώς, ούτε σε συνεργασία με τη Ρωσία, ούτε στο πλαίσιο της εταιρικής μας σχέσης στην Ε.Ε. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ήδη από τον Ιούνιο του 2010 ο Βούλγαρος πρωθυπουργός είχε καταστήσει σαφή τη θέση του εναντίον της κατασκευής του έργου κατά τον πλέον δημόσιο τρόπο. Ακόμη και στο εσωτερικό της χώρας μας αυτή η εικόνα αποτελμάτωσης κυριάρχησε τουλάχιστον έως τον περασμένο Ιούλιο. Δεν είναι δυνατόν ο Έλληνας πρωθυπουργός να ανακοινώνει στη Μόσχα τον Φεβρουάριο του 2010 ότι η Ελλάδα θα λύσει όλα τα εσωτερικά γραφειοκρατικά προβλήματα έτσι ώστε να αρχίσει η κατασκευή του αγωγού έως τον Ιούνιο του 2010 και να μη γίνεται τίποτε απολύτως έως τον Ιούλιο του 2011.  Όταν μάλιστα  το νομοσχέδιο για τις απαλλοτριώσεις είχε ήδη κατατεθεί στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής από τον Ιούλιο του 2009! Οι δε αλλαγές που έγιναν στο τελικό σχέδιο νόμου δύο χρόνια μετά ήταν απολύτως διακοσμητικές και ο αρμόδιος Υφυπουργός έμμεσα το παραδέχτηκε.

Το δεύτερο ενεργειακό σχέδιο που σχετίζεται με τη Ρωσία είναι ο αγωγός φυσικού αγωγού South Stream. Κινδυνεύει και αυτός με ακύρωση. Πληροφορίες  που πρόσφατα κυκλοφόρησαν στο ρωσικό τύπο αναφορικά με την πρόθεση της ΓΚΑΖΠΡΟΜ να εγκαταλείψει την Ελλάδα ως χώρα διαμετακόμισης του ρωσικού αερίου προς την Ιταλία μέσω του Σχεδίου South Stream δεν διαψεύστηκαν. Εάν κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί, τότε θα μιλάμε για την πλήρη κατάρρευση των Ελληνο-Ρωσικών ενεργειακών σχέσεων. Αλλά ακόμα και μια άλλη εκδοχή που ακούγεται για μετάθεση των εν λόγω σχεδίων για μετά το 2015 δεν είναι καθόλου καθησυχαστική. Η ροή ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας προς την Ιταλία δεν είναι αυτονόητη εξέλιξη, εξασφαλίστηκε με επίπονη προσπάθεια και δεν πρόκειται να λάβει σάρκα και οστά χωρίς συνεχή επαφή και  μόνο με μονομερείς ελληνικές διακηρύξεις.

Ακόμα χειρότερα, κινδυνεύει και ο ITGI, δηλαδή ο αγωγός φυσικού αερίου Αζερμπαϊτζάν-Τουρκία-Ελλάδα-Ιταλία, με άλλη πηγή αυτός. Το αέριο του Αζερμπαϊτζάν διεκδικούσαν δύο ακόμα αγωγοί με παρόμοια κατεύθυνση, ο πολυδιαφημισμένος Nabucco και ο TAP. Ενώ ο Nabucco φαίνεται να είναι αντιμέτωπος με σοβαρότατα προβλήματα, προστέθηκε ένα σχέδιο αγωγού της BP.Το Αζέρικο αέριο από το Shah Deniz (16 bcm εκ των οποίων 6 bcm διαπραγματεύτηκε να κρατήσει η Τουρκία) δεν επαρκεί και για τους τρεις αγωγούς. Οι Αζέροι λένε ότι θα αποφασίσουν μέχρι τα τέλη Μαρτίου.  Στην απευκταία περίπτωση που τελικά δεν επιλεγεί ο ITGI, ποιά είναι τα εναλλακτικά σχέδια που έχει επεξεργαστεί το αρμόδιο Υπουργείο, το ΥΠΕΚΑ, για να διασφαλίσει τα συμφέροντα της χώρας και τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική του Νοτίου Διαδρόμου;

Αν όλα αυτά συμβούν, η Ελλάδα θα εξαφανιστεί εντελώς από το παιχνίδι των αγωγών. Ωστόσο, η καταστροφή δεν είναι νομοτελειακή κατάληξη. Ούτε η νωθρότητα στην ενεργειακή διπλωματία μονόδρομος. Οι επαφές με τη ρωσική πλευρά έχουν αραιώσει απελπιστικά. Ο αρμόδιος Υπουργός επισκέφτηκε το Αζερμπαϊτζάν μόλις πριν από ένα μήνα. Οι δυνατότητες ενίσχυσης των διμερών μας σχέσεων με τη Βουλγαρία μέσω και της Ε.Ε παραμένουν ανεκμετάλλευτες. Όπως πετύχαμε με μια πολυδιάστατη πολιτική να βρεθούμε στο επίκεντρο των σχεδιασμών για τους αγωγούς, με την ίδια πολιτική, με επιμονή και με συνδυασμό κλασσικής και οικονομικής διπλωματίας μπορούμε να ανακτήσουμε το χαμένο έδαφος. Αρκετή ζημιά έχει γίνει στην Ελλάδα. Ας μη γίνει και άλλη.

Ενώ η προσοχή όλων είναι στραμμένη στους κλυδωνισμούς που συνδέονται με την άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση, στον ορίζοντα διαγράφεται κίνδυνος ολοσχερούς κατεδάφισης των  ελληνικών  επιτυχιών για τους ενεργειακούς αγωγούς. Αυτό που με πολύ κόπο, αλλά και διπλωματική μαεστρία χτίστηκε, ιδίως την περίοδο 2004 – 2009, με τους αγωγούς Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, South Stream και ITGI κινδυνεύει να γκρεμιστεί λόγω ασυγχώρητης αδράνειας και, τουλάχιστον,  ερασιτεχνικών διπλωματικών χειρισμών της τελευταίας διετίας.

Ενώ η προσοχή όλων είναι στραμμένη στους κλυδωνισμούς που συνδέονται με την άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση, στον ορίζοντα διαγράφεται κίνδυνος ολοσχερούς κατεδάφισης των  ελληνικών  επιτυχιών για τους ενεργειακούς αγωγούς. Αυτό που με πολύ κόπο, αλλά και διπλωματική μαεστρία χτίστηκε, ιδίως την περίοδο 2004 – 2009, με τους αγωγούς Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, South Stream και ITGI κινδυνεύει να γκρεμιστεί λόγω ασυγχώρητης αδράνειας και, τουλάχιστον,  ερασιτεχνικών διπλωματικών χειρισμών της τελευταίας διετίας. Η πιο γνωστή περίπτωση είναι το πρόβλημα με τον πετρελαϊκό αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη και την εμπλοκή με τους Βουλγάρους. Απειλούνται όμως με ματαίωση και οι αγωγοί φυσικού αερίου South Stream και ITGI, δημιουργώντας ένα απρόσμενα αρνητικό σκηνικό, για το οποίο τα άλλοθι της ελληνικής πλευράς είναι τελείως αδύναμα. Επειδή χειρίστηκα τα θέματα αυτά για εννέα μήνες, κρούω τον κώδωνα του κινδύνου, μήπως διορθώσουμε κάτι έστω και την τελευταία στιγμή.

 

Ας τα πάρουμε με τη σειρά:

 

Για τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, η απόφαση της βουλγαρικής κυβέρνησης στις 7 Δεκεμβρίου να καταγγείλει μονομερώς τη διακυβερνητική συμφωνία του 2007 αναφορικά με την κατασκευή του δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει κανέναν. Ένα ιδιότυπο πλέγμα αδιαφορίας, ανικανότητας και ιδεοληψιών συνέβαλε καταλυτικά κατά την τελευταία διετία στη δημιουργία της εντύπωσης ότι η Ελλάδα δεν ενδιαφέρεται για την προώθηση του πετρελαιαγωγού. Ουσιαστική πίεση στη Βουλγαρία δεν ασκήθηκε ούτε διμερώς, ούτε σε συνεργασία με τη Ρωσία, ούτε στο πλαίσιο της εταιρικής μας σχέσης στην Ε.Ε. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ήδη από τον Ιούνιο του 2010 ο Βούλγαρος πρωθυπουργός είχε καταστήσει σαφή τη θέση του εναντίον της κατασκευής του έργου κατά τον πλέον δημόσιο τρόπο. Ακόμη και στο εσωτερικό της χώρας μας αυτή η εικόνα αποτελμάτωσης κυριάρχησε τουλάχιστον έως τον περασμένο Ιούλιο. Δεν είναι δυνατόν ο Έλληνας πρωθυπουργός να ανακοινώνει στη Μόσχα τον Φεβρουάριο του 2010 ότι η Ελλάδα θα λύσει όλα τα εσωτερικά γραφειοκρατικά προβλήματα έτσι ώστε να αρχίσει η κατασκευή του αγωγού τάχιστα και να μη γίνεται τίποτε απολύτως έως τον Ιούλιο του 2011.  Όταν μάλιστα  το νομοσχέδιο για τις απαλλοτριώσεις είχε ήδη κατατεθεί στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής από τον Ιούλιο του 2009! Οι δε αλλαγές που έγιναν στο τελικό σχέδιο νόμου δύο χρόνια μετά ήταν απολύτως διακοσμητικές και ο αρμόδιος Υφυπουργός έμμεσα το παραδέχτηκε.

 

Το δεύτερο ενεργειακό σχέδιο που σχετίζεται με τη Ρωσία είναι ο αγωγός φυσικού αγωγού South Stream. Κινδυνεύει και αυτός με ακύρωση. Πληροφορίες  που πρόσφατα κυκλοφόρησαν στο ρωσικό τύπο αναφορικά με την πρόθεση της ΓΚΑΖΠΡΟΜ να εγκαταλείψει την Ελλάδα ως χώρα διαμετακόμισης του ρωσικού αερίου προς την Ιταλία μέσω του Σχεδίου South Stream δεν διαψεύστηκαν. Εάν κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί, τότε θα μιλάμε για την πλήρη κατάρρευση των Ελληνο-Ρωσικών ενεργειακών σχέσεων. Αλλά ακόμα και μια άλλη εκδοχή που ακούγεται για μετάθεση του νοτίου κλάδου του αγωγού για μετά το 2015 δεν είναι καθόλου καθησυχαστική. Η ροή ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας προς την Ιταλία δεν είναι αυτονόητη εξέλιξη, εξασφαλίστηκε με επίπονη προσπάθεια και δεν πρόκειται να λάβει σάρκα και οστά χωρίς συνεχή επαφή και  μόνο με μονομερείς ελληνικές διακηρύξεις.

 

Ακόμα χειρότερα, κινδυνεύει και ο ITGI, δηλαδή ο αγωγός φυσικού αερίου Τουρκία-Ελλάδα-Ιταλία, που με αφετηρία από το Αζερμπαϊτζάν διασφαλίζει διαφοροποίηση ενεργειακών πηγών. Το αέριο του Αζερμπαϊτζάν διεκδικούν τρεις ακόμα αγωγοί με παρόμοια κατεύθυνση, παρακάμπτοντας  όμως εν όλω ή εν μέρει την Ελλάδα: ο πολυδιαφημισμένος Nabucco που φαίνεται να είναι αντιμέτωπος με σοβαρότατα προβλήματα, ο TAP και πρόσφατα ένα σχέδιο αγωγού της BP.Το Αζέρικο αέριο από το Shah Deniz (16 bcm εκ των οποίων 6 bcm διαπραγματεύτηκε να κρατήσει η Τουρκία) δεν επαρκεί και για τους τέσσερις  αγωγούς. Οι Αζέροι λένε ότι θα αποφασίσουν μέχρι τα τέλη Μαρτίου.  Στην απευκταία περίπτωση που τελικά δεν επιλεγεί ο ITGI, ποιά είναι τα εναλλακτικά σχέδια που έχει επεξεργαστεί το αρμόδιο Υπουργείο, το ΥΠΕΚΑ, για να διασφαλίσει τα συμφέροντα της χώρας και τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική του Νοτίου Διαδρόμου; 

 

Αν όλα αυτά συμβούν, η Ελλάδα θα εξαφανιστεί εντελώς από το παιχνίδι των αγωγών. Ωστόσο, η καταστροφή δεν είναι νομοτελειακή κατάληξη. Ούτε η νωθρότητα στην ενεργειακή διπλωματία μονόδρομος. Οι επαφές με τη ρωσική πλευρά έχουν αραιώσει απελπιστικά. Ο Πρόεδρος της ΔΕΠΑ δήλωσε δημοσίως ότι South Stream και ITGI είναι ανταγωνιστικά σχέδια. Οι δυνατότητες ενίσχυσης των διμερών μας σχέσεων με τη Βουλγαρία μέσω και της Ε.Ε παραμένουν ανεκμετάλλευτες. Όπως πετύχαμε με μια πολυδιάστατη πολιτική να βρεθούμε στο επίκεντρο των σχεδιασμών για τους αγωγούς, με την ίδια πολιτική, με επιμονή και με συνδυασμό κλασσικής και οικονομικής διπλωματίας μπορούμε να ανακτήσουμε το χαμένο έδαφος. Αρκετή ζημιά έχει γίνει στην Ελλάδα. Ας μη γίνει και άλλη.